Majan byin nga ai mungdan hpe bai gaw sharawt la lu na matu gaw zeng hkrak re ningbaw ningla, zeng hkrak re uphkang hkrang, zeng hkrak re hpaji machyoi chye ai ramma n’gun atsam ni hpe jai lang na ahkyak la nga ai.
Dai ni anhte amyu sha ni hta dinghku majan a majaw ramma malawng gaw sharin la mayu ai hpaji ni hpe nlu sharin la mat ai, gumhpraw shang lam hpa-ga galaw na matu dut dang ai, wuhpung wuhpawng ni hta hpa-awn atsang de tsap nna woi awn galaw na ahkaw ahkang dut dang ai masa ni hte ramma ahkaw ahkang hkrat sum nga ai masa bin nga ai. Ramma ahkaw ahkang hkrat sum ai majaw mungdan bawng ring lam hta ahtu machyi hkrum nga ai. Wunpawng ramma ni hta ra ahkyak nga ai ahkaw ahkang lam nkau mi hpe machyoi ningja jat, ningmu machyan jawm shalat lu na matu garan kachyan dat ngai.
1) Machyoi hpaji ni hte akyu pru ai hku shang lawm lu na; Mayak lam ni majaw jawng hpaji ni hpe ngut kye hkra nlu sharin la kau lu mat tim tinang a hkrum hkrang n’gun, nyan-bawnu hte mai kaja ai lam ni hpe dam lada bawng ring wa lu hkra galaw lu ai lam ni hpe mung machyoi hpaji chye ai ni ngu tsun nga ma ai.
Ga shadawn: Zeng hkrak rai n’ta shachyaw lak-sama hpaji chye ai, jak amyu gram chye/gawt chye ai, hkai mu bungli, rem sha bungli ni hpe zeng hkrak galaw chye ai, labu/palawng zeng di rep-chywi chye ai, kara rep shakya chye ai, zeng di shadu jahkut dut seng galaw lu ai, kawa/hpun ni hte masha lang arung arai ni galaw dut chye ai, gumhpraw palawng/soi nhpye dup galaw chye ai, rida maka atsawm hkrak chye ai, hpan hpan hpe kung kyang ai hku galaw lu ni gaw ta tut hpaji machyoi (technical skills) chye ai ni ngu masat da nga ai. Mungdan gaw sharawt lam hta ndai zawn ta tut hpaji machyoi (technical skills) kung kyang ai ramma shadang law ra nga ai.
Anhte Wunpawng ni, nga sat nga sa madang tsaw wa nga saga ai majaw, rawng ai dum n’ta, lang ai arung arai ni mung madang tsaw ai ni hpe lang nga saga ai. Rai tim dai arung arai ni hten wa ai hpe gram byeng la na ladat hpaji machyoi chye ai lam nnga shi ai daram rai nga ga ai. Ga shadawn: Shanglawt Asuya uphkang muklung Laiza, Mai Ja Yang ginra ni hta prat dep wut n’ta rawng ai law sai, mawdaw lu ai law wa sai, yi sun ni hpe jak hte hkyawt galaw nga sai rai tim wut n’ta byeng chye ai galaw chye ai, mawdaw gram chye ai zawn re ta tut hpaji machyoi chye ai ni nnga ai daram naw rai nga ga ai.
Tinang amyu sha ni gram galaw chye ai masha nnga ai majaw Miwa ni hpe shaga galaw shangun ra, Miwa ni chyu sahti byin mat wa rai nga ai. Bai nna gara mungdan hta tim tatut hpaji machyoi chye ai ni grau nna shabrai law ai, bungli lu loi nga ai. Technical skills chye ai ramma n’gun law wa yang chyu sha mungdan bawngring lam mung lawan byin lu na re. Dai majaw seng ang ai asuya ni, bawngring lam galaw ai hpung ni, buga mare uphkang komiti ni, hpaga hpung ni hku nna ramma ni hpaji machyoi kung kyang wa na mahkrun woi galaw na ahkyak la nga ai. Ramma ni nan mung myit masin hkum hkrang hte sharawng shara shang lawm galaw ai rai yang nau nna ai ten hta mana maka madang tsaw ai mungdan byin wa lu na re.
2) Ramma sut masa ahkaw ahkang lu lam; Tinang a buga ginra na sut nhprang gun rai ni hpe buga ramma ni galaw na ahkang (permit) grau lu la hkra gam garan jaw na malai gumhpraw grau jaw lu ai maigan hpaga masha ni, sut du ni hte daru magam lu ai grup-yin masha ni sha malawng maga galaw kau nga ai ngu tsun nga ma ai. Ding re masa ni a majaw buga ramma ni gaw tsasam maigan mungdan hkan e yak hkak la ai hte bungli tam galaw hkawm ra mat, maigan masha ni madaw she madu zawn buga ni hta pru nga ai sut nhprang arai ni hpe hpaga galaw sha pyaw rai byin nga sai.
Dai majaw sut hpaga lam hta amyu sha ni maren mara re ahkaw ahkang lu na hte buga ginra ni hte htuk manu ai amyu sha sut lu hpa-ga masing hkrang ni hpe seng ang ai asuya ni kaw nna hkrang garan woi galaw ra nga sai. Buga ramma ni a matu bungli lamang law law shabyin ya na baw (job crations) amyu sha sut lu hpaga masing hpe lawan galaw lu hkra shakut ra saga ai. Sut-su ai masha law wa magang uphkang asuya ni a shing kang shing-wang dam lada wa ding yang byin wa lu nga ai.
3) Hpa-awn ahkaw ahkang lu na; Mungkan kaw nna masat da ai hta masha asak (18) ning lahta de rai nga sai ni hpe mungdan a hpa-awn, wuhpung wuhpawng a hpa-awn galaw na matu ra lata shingjawng galaw lu sai hte, asak (60) jan sai ni gaw galaw nga ai bungli ni kaw na hkringsa ra sai ngu da nga ma ai.
Rai yang anhte Wunpawng shingwang kata na masa gaw asak kung kaba sai ni sha hpa-awn atsang de nga ra ai hku myit nawn ai, nsi dingsa hpa-awn galaw na ngu myit rawng ai lam bin nga ai. Madang tsaw ai mungdan ni hta asak kaji ai kaba ai hpe madung nre sha bungli lamang ni hta kade ram kungkyang hkra woi galaw lu na ngu ai hpe yu maram na sha hpa-awn lata ai galaw nga ma ai.
Amyu Wunpawng ni hta, amyu sha lam hte mungdan bawngring lam hpe zeng hkrak woi galaw lu ai ramma hpa-awn law law nga hkra shaprat la na ahkyak la nga sai. Seng ang ai asuya ni kaw nna zet-let kung kyang ai ramma ni hpe hpa-awn atsang de shara san jaw ai lam, hpa-awn ni hte arau ep rai bungli jawm galaw nna bungli masa lam ni kungkyang wa ai hpang bungli it up woi awn galaw shangun ai, zet-let kung kyang ai ramma ni hpe lata nna madang tsaw hpaji ni hpe hpung jat sharin la lu na mahkrun galaw ya ai hte hpaji chye chyang la wa sai ni hpe bungli shara san jaw ai lam ni galaw ai ladat ni lang nna ningja atsam rawng ai amyu sha ningbaw ningla bin hkra galaw la ra saga ai.
Amyu sha hte mungdan langai zeng hkrak rai galu kaba wa lu na matu gaw mungdan a mai kaja ai lam ni hpe woi awn galaw nga ai asuya ni hte bawngring lam hpe galaw nga ai wuhpung wuhpawng ni hta zet-let kung kyang ai ningbaw ningla ni woi awn ai rai ra nga ai law.
Hkrumra Padang
BY: JPKS BLOG
