Wednesday, July 19, 2023

The true history of the strange events that happened near the establishment of the throne of Ginsi Duwa


The true history of the strange events during the reign of GinSi Du wa hpakant is a fascinating tale deeply rooted in the mystical traditions of the Kachin people. The reign of GinSi Du wa hpakant, known as a powerful and enigmatic ruler, was marked by a series of extraordinary occurrences that have become the stuff of legend.

One of the most remarkable events during GinSi Du wa hpakant's reign was the incident when the sungod's golden thunderbolt struck the Kansi Chyau hpa la house. This incident, which is shrouded in mystery, captured the attention of the Kachin people and added to the air of intrigue surrounding the ruler's reign. Many believed it to be a divine sign, an omen of both blessings and challenges to come.

During this tumultuous period, the presence of two extraordinary individuals, Ningwot Dumsa, a great diviner, and Marip Lamawng Kan Naw, a revered prophet, gained prominence. According to Kachin tradition, Ningwot Dumsa's expertise in divination and his ability to interpret spiritual signs made him highly sought after. His predictions and insights were believed to be instrumental in guiding the ruler's decisions.

Marip Lamawng Kan Naw, on the other hand, was revered for his mastery of the Traditional Jinghpaw Ritual. This ancient ritual was deeply connected to the spiritual beliefs of the Kachin people and was believed to harness the power of the divine. Marip Lamawng Kan Naw's skill in conducting these rituals was said to have brought great fortune to those who sought his guidance.

It is said that through his mastery of the Traditional Jinghpaw Ritual, Marip Lamawng Kan Naw played a significant role in the resolution of a particularly challenging situation faced by GinSi Du wa hpakant. As a gesture of gratitude, the ruler granted Marip La Maung's family a share of the land. This act of appreciation further solidified the bond between the ruler and the powerful spiritual figures who had played key roles in the affairs of the kingdom.

The strange events that unfolded during the reign of GinSi Du wa hpakant remain a source of fascination and awe within Kachin tradition. They serve as a testament to the deep spiritual beliefs and practices that have shaped the culture of the Kachin people for generations. While the true history of these events may be shrouded in myth and legend, their significance in the collective memory of the Kachin people endures, reminding them of the powerful forces at play in their world

ကန်ဆီးဒူဝါး တို့ ဟော်နန်း တည် ခါနီး ထူးဆန်းသောဖြစ်ရပ် မှန်ရာဇဝန်၊
မိုးနတ် မင်းကြီးရဲ့ရွှေမိုးကြိုး က ကန်ဆီး ကျော်ဖားလ အိမ် မှာ ပစ် ခဲ့ သည်။
ဏိန်ဝေါ့ဒ် ဒွမ်ဆာ နတ် ဟောဆရာကြီး ပရောဖက် ကန်လမောင်နော် ကနေ ကချင်ရိုးယာ ဓလေ့ အရ အထက် လမ်း ဓါတ်ဆင် စီမံ ပေးခဲ့သောကြောင့် ချမ်းသာကြွယ်ဝလာပုံ၊
ကံဆီးဇော်ဘွား ကနေ လမောင်မိသားစုဝင် တွေကို ကျေးဇူး တော် နယ်မြေ ခွဲဝေ ပေး တော် ပုံ ဖားကန့် ကံဆီး ရာဇဝင်၊
Hkaw nta garai n gap ai shaloi na Kansi Chyauhpa La a n-ta gaw Jinghpaw nta hku rai nna hkindu hte galup ai mali dap nta re; Ndai nta hta 3-4 ning daram sha naw rawng nga yang Mupang Bum kaw na Mu e sa achye ya sai, ndai nta hpe mung wan hte nat kau ya sai re; Dai shaloi Kansi Chyauhpa La gaw masha ni hta n byin ai ngai kaw sha byin ai, Hpa baw mara wa shut sai kun? nga nna grai myit n pyaw nga sai. Dai rai nna Lamawng ga kaw na Lamawng Kan Naw ngu ai wa hpe sa shaga la na matu shi a ali ama ni he shangun dat sai.
Lamawng Kan Naw gaw nat gumhpan myhtoi mung rai nga ai hta n-ga. ningwawt, dumsa kaba mung rai nga ai. Sa shaga ai hte maren Lamawng Kan Naw gaw sa du ai, Dai shaloi Kansi Chyahpa la gaw ,Lamawng Kan Naw hpe tsun dan ai gaw Agu i hpa mara mi lu na rai kun?, masha ni hta n byinai ngai kaw sha byin wa ai, ya hpang de ndai hta grau ai machyi makaw tsin-yam brin wanakun? grai myit tsang ni ai, ngu tsun sai. 
Dai Shaloi Lamawng Kan Naw gaw sha man chyaba wawt (nwawt wawt )ya sai. 
Lamawng Kan Naw tsun ai gaw nye a Kanam La e hpa yit hkum ru u, matsaw ningisa mu Nat ni gaw nang hpejinghku hku shaman chye ju jaw  majaw she re. ndai lam hpe atsawm sha hkalum la ai
rai yang gaw nang grai lu su na ndai, dai re ai majaw Mupang
Bum Mu nat hpe rung ladawng tu ai nga wula langai mi ju ya u.
dai rai yang grai kajai gumhkawng ai wa mung nang rai na ndai.
hpa nhkrit ra ai, jinghku manam she rai lit dai. ngu nna Lamawng
Kan Naw tsun ya sai;
Shaloi Kansi Chyauhpa La gaw grai na kabu ai hte maren
Agu e dai rai taw nang Agu nan she galaw kau da ya rit, ngai
kanam hpe matsan dum la rit, karum la rit ngu nna akroi anoi
karum hpyi sai, Shaloi Lamawng Kan Naw mung n ning dang ai
sha Mu nat jaw ya sai re.
Kaja wa sha dai shaning kaw nna grai laklai ai hku
lungseng maw shagu hta lungseng grau pru wa sai, lungseng nhkun ni hta mung shawng shaning na hta grau pru wa nna masha mung grau grau law htam wa sai, Nam Maw bum na lung-raw nhkun ni mung grau nna awng dang wa sai hku re. Kade nna yang Kansi hkaw ကန်ဆီးဟော်နန်း ngu ai hpe gaw gap la lu ai kaw du hkra awng dang wa sai re. Dai zawn awng dang wa ai shaloi dama wa rai nga ai Lamawng Kan Naw a chyeju hpe n malap kau ai sha chyeju dum masat hku nna Kansi Chyauhpa La shi a kasha Kansi Ja Tem hpe Lamawng Kan Naw a kasha Lamawng Sam Awn hpe
jaw sha sai re. 
Kansi Chyauhpa La gaw shi a kasha jaw sha ai hta n-ga. kungdawn Ga ngu ai hpe mung garan ya ai. Kansi Chyauhpa La a Kungdawn Ga gara kaw na rai a ta nga yang Karai Kasang lajang da ai sumla zawn she re.
1. Uru hka hte Sawnghpre hka mazup du hkra
2. Sawnghpre hkahku gawn lung wa yang
3. Laisai Rap Daru ngu ai Umdun sha-it kaw nna
4. Hkayat hkarum ntsa hku hprang
5. Rit tu dabang de hprawt. rit tu Jahang kaw nna
6.Maika hka hte Ningma hka mazup de hprawt
7.Ningma Hka hka hku gawn yu wa yang Ningma yang de du hkra Ningma yang kaw nna
8.Sha-it hkashi hku hprang, Sha-it Hka gawn lung wa yang
Hpa-i Lawk Bum de hprawt
9.Ngashi Hka ngu ai hkashi hku gawn yu wa yang Uru Hka de hprawt. 
10.Uru Hka gawn yu wa yang Sawnghpre hka mazup de bai du hkra re.
Ndai zawn bum marawn hkasai hkanu ni kawan shinggrup da ai hta hkan nna Dama Lamawng ni hte Kansi Chyauhpa La gaw ndai Kungdawn Ga jaw ya sai. Kansi Chyauhpa La gaw dama Lamawng ni hpe Kungdawn Ga ap ya ai laika hta lawm ai ga sadi 
gaw ; တာဝန်ယူမှု၊တာဝန်ခံမှု
nlu n sha mai ai mang ni taw nga tim, nanhte Lamawng ni a lit rai sai. Ru hka punghkaw kaba wa mi pru wa ai raitim, nanhte a lit rai sai. Magwi manang kawng wa mi taw nga tim. ja lungseng, lung-raw wa mi dan pru wa a raitim, nanhte Lamawng ni a she rai na sai yaw, ngu nna shayi dinghkaw jaw ya ai hta n-ga, Kungdawn Ga mung jaw ya sai lam laika hte hpawn di na Kansi Chyauhpa La shi nan shaman mungga tsun nna laika hpe apya ai lam chve lu ai. 

Ndai zawn maru mayak hkrum ai shaloi shada da karum hkat ai majaw mahku mahkau makyit sumri dun ai lam rainga ai. Shawng nna Kansi Chyauhpa La hte Hpunggan Ja Taw yan a shayi sha Kansi Ja Tem hte Lamawng Sam Awn Kaw jaw sha ai hte maren kanam makying hku nna Kansi Zau Awn a kasha Kansi Ja Htat hte Lamawng Zau Tawng kaw bai jaw ya sha sai. Ndai zawn Kungdawn Ga garan ya ai hte maren kanam makying bai kahtap jaw hkra rai nna nja nhpra, ndaw nhka rai mayu dama ngu kanawn mazum nga ma ai re.
Bai nna chyum laika hta tsun ai “manam daw ai hta hkun
malap kau myit. dai lam hta nkau mi gaw n dum n chye ai she lamu kasa hpe daw hkrup masai, Hebre 13:2 hta tsun ai hte maren Kansi Chyauhpa La gaw matsaw ningtsa mu nat hpe jaw ya ai majaw lam shagu hta awng dang wanna hkaw nta hpe gap la lu ai atsam matsaw ningtsa mu nat ni jaw ya ai shaman cheju kumhpa re nga nna shawng na salangni mu lawm, na lawm ai myit su salang ni tsun ai labau ga sakse san la nna ndai laika hpe ka da
ai lam re.
Ref; Hp.Tau Lamawng naw,
Lamawng La seng ကျားမနိုင် လမောင် လဆိုင်း Sharaw hka kaw sharaw hpe kamu dang ai wa.

    ဆိုင်းရာမြို့အနီးရှိ ယိုယွင်းပျက်စီးနေသောကံဆီးဒူဝါများ ဟော်နန်း အဆောက်အအုံသည် ကျောက်စိမ်းရတနာသခင်ကံဆီးဒူဝါတို့ အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ခဲ့ကြစဉ်က သူတို့ရဲ့ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုနှင့်
သြဇာအချိန်အဝါကြီးမားမှုကို ပြသနေသောသက်သေအထောက်အထား
တစ်ခုပင်ဖြစ်ပေသည်။
        ကံဆီးဟော်နန်းကို ဒူဝါကံဆီးလ လက်ထက်(၁၈၉၇)တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ကံဆီးဟော်နန်းကိုထည်ဝါခမ်းနားသော အုတ်နန်း
ဆောင်(၁၂)ဆောင်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားလေသည်။

The ruins of the grand Haw, or Palace, of the Ginsi(kansi)duwas, located near the town of Sengra, stand as a remarkable testament to the opulence and influence of the Ginsi(kansi) jade lords during their peak. These ruins, although weathered by time, offer glimpses into the wealth and power that once characterized the ruling dynasty.

The construction of the Ginsi(Kansi)Haw began in 1897 under the patronage of Duwa Kansi La, a prominent member of the Gansi(kansi)duwa lineage. This magnificent complex comprised 12 large and splendid brick buildings, each contributing to the grandeur of the palace. The architectural style reflected the rich cultural heritage of the region, incorporating intricate designs and skilled craftsmanship.

Within the walls of the Haw, the Ginsi(kansi)duwas held court and conducted affairs of state, symbolizing their authority and prestige. It served as a center of governance, where decisions were made and laws were enacted. The palace was also a focal point for celebrations and ceremonies, showcasing the wealth and social standing of the Gansi(kansi)duwa rulers.

The ruins of the Haw stand as a haunting reminder of a bygone era. The passage of time has taken its toll on the once-magnificent structures, yet their remnants continue to evoke a sense of awe and admiration. Visitors to the site can marvel at the architectural prowess displayed in the construction of the palace and imagine the grandeur that once filled its halls.

The ruins of the Ginsu(Kansi)Haw not only represent the riches and power of the Gansi(kansi) jade lords but also serve as a tangible link to the history and heritage of the Kachin people. They stand as a testament to the legacy of the Gansi(kansi)duwa dynasty and their significant role in the cultural and political landscape of the region.

As visitors explore the remains of the grand palace, they can't help but be transported back in time, imagining the splendor that once permeated the halls and courtyards. The ruins of the Haw remain a poignant reminder of a bygone era, preserving the memory of the Gansi(kansi)duwas and their reign as jade lords, forever etched into the history of the Kachin people.

Read more »

Thursday, July 13, 2023

SHATAPRU MANAU PA A SHINGDU LABAU KADUN

 JINGHPAW MUNGDAW NSEN

kailang pyi n sharat ma ai. Kaning n chyum hka sa ja ai zawn n pru n mai re ai lam ni nga wa yang, lagaw hpe laja hpaw hte hkayawp na she pru mai ai. Mare masha ni mung dai shani tup bungli bungsi n galaw ai. Bu n hkawm ai. (8) Manau Shadung Baw Ai Lam:- Manau shadung hpe laning mi ladu bai hkrum jang she Lamu Madai Nat hpe shawng jaw jau nna baw ra ai. Manau shadung garai n baw ai laman dai nta hta masha si tim makoi mayang ai lam, tsu shawawn ai lam garai n galaw ai sha, du-u hte hpawn, wan wawn nna rem da ra ai. Manau shadung baw ngut ai hpang she makoi mayang mai ai. Daini na ten prat, law htam mayat, hkik hkam jat sai ten e, manau shadung hpe galoi mung bai n baw na hku ngang kang hkra, hpri hpe bilat hte hkawp na arawng lu shingkang pru na hku galaw shachyaw bang wa sai. Dai hte maren, manau shadung hpe ladu hkrum jang she gumgun gumhpai jaw jau shagreng na mai baw ai htunghking mung, baw kau n ra ai htunghking de galai shai mat wa ai lam gaw, htunghking tat shamat ai lam n rai; htunghking a rawt jat ai lam she rai nga mali ai.


SHATAPRU MANAU PA A SHINGDU LABAU KADUN


1. Manau Wang:-1948 ning, January (10) ya shani, Jinghpaw Mungdaw ngu ai byin pru wa yang, Myitkyina mare gaw Jinghpaw Mungdaw a mare daju rai nga ai zawn, Shatapru Manau Pa mung, shawng nnan lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Padang Manau Poi galaw hpang sai hte maren, amyu sha ni nlang a "Manau Pa Daju" tai wa sai. Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Padang Manau Poi a shawng shawn ngu na, Myitkyina Shatapru mare e galaw ai manau poi gaw, 1946 ning, January shata (15-20) ya lapran, nhtoi kru ya tup galaw ai Japan dang Manau rai nga ai. Dai shara gaw, ya na Manau Pa a lahta de, Shatapru Mali Ginra Lawk, Mali hka kau, Miwa mahkaw sun shara, tsingdu dan pa kaba e rai nna, 1979 hte 1997 ning na Mali hka tung kaba ai hta gyi lawm mat wa sal.


Ya mu lu ai Shatapru Manau Wang Kaba gaw, Jinghpaw Mungdaw Manau Pa hku nna shara tam wa ai shaloi, dai ten na Jinghpaw hpyen du ni rainga ai 

(1) Capt. Ubyit Tu, 

(2) Capt.Nhtunghka Gam, 

(3) Capt. Dashi Gam, hte 

(4) Capt. Jap Tu ni jawm jahkrup nhtawm, lamu ga madu rai nga ai Karing Du ni kaw shat lit gun jaw na hpyi la tawn ai hta, Jinghpaw Mungdaw Asuya e masat shagrin da ya sai re lam chye lu ai. Dai ten hta ndai Manau Wang ginra gaw, hpun maling hte jamani sumwum ni hpring nna, bawm nhkun ni hkrai awawt awat naw rai nga al lam chve lu ai. 


1948 ning hta Shatapru Manau Wang hpe nnan masat ai shaloi, Manau Wang a dam shangwang (Area) gaw, Eka 21.416 shing n rai, ruyin 932910 pe (square feet) re.

Shatapru Manau Wang gaw, 1948 ning kaw nna, laning hte laning arawng shingkang jat, jahkum shatsup mat wa dingngam, hpri ju shingri hte kum na grup, Manau Htingnu mung gaw gap nna sup, Naura Pa mung zeng, Manau Shadung ni greng, rai wa nga yang, 


1962 ning, March shata praw (2) ya shanihta, Mungdan a Daru Magam hpe Hpyendap ni zing madu la kau ai shani kaw nna, Jinghpaw Mungdaw Asuya mung dawm kau hkrum sai hte maren, madu n nga, gawn mazang ai gata, katsi katsang shara, nam maling mala, wang nhpan ni mung yawng hten za, kam ai wa mi mam hkai, hkrup ai wa mi hkauna shatai rai nna prat ladaw mi nga lai mat wa sai. Dai zawn shaning law law wa katsi katsang rai, sun hkauna tai nna manau n dum lu mat sai Shatapru Manau Pa hta 

1985- 88 Kongsi ladaw laman e, Munghpawm Myen Mungdan a Shanglawt Masat Shadaw jung nhtawm, Asuya a wang ginra shatai kau na matsun aming du pru wa ra ai. Shaloi moi Inglik prat kaw na, majan nhpan law law hta share shagan mat wa ai, Japan hpe shagrawt nna, Myen mung shanglawt lu hkra shakut shaja al, Myen Asuya hpe mung, gumlau ni a lata na lang hte lang hkye mawai la tawn ai, lam shagu hta ta tut salu salat hkrat, n-gun atsam dat, shakut shaja mat wa sai Jinghpaw myu sha, share jaubu usa ni ja ja tsun ninghkap lajin shakut nna, shalawt shatawt la lu sai. Dai hpang kalang mi mung, 

1989 ning hta Shatapru Manau Wang ting hpe Namkawn Dap ni hpun hkai kau na masing bai maw mawn wa mara ai. Shaloi mung lahta na hte maren, hkra lep usa, share jaubu kaba ni ja ja tsun ninghkap na sha bai shalawt la lu sai re. Shing re ai mabyin sat lawat ni gaw, prat ladaw mi kamyin taw mat sai Jinghpaw Wunpawng sha ni a kraw salum hpe kalang mi bai jasu alun dat ai hku mung ang mat nga sai. 

Dai zawn Shatapru Manau Wang hpe tat sum shamat hkrum na sat lawat ni wang shinggrup wa nga yang, Shatapru Manau Wang hpe Jinghpaw Wunpawng sha ni a Htunghking Manau Wang hku bai shagrin la lu hkra, lawu e mying rawng ai kanu kawa ni myit nchyan shaw, jasat hpaji jaw pru wa sai.


(1) Duwa Lawang Li(Jinghpaw Mungdaw Sutmasa kringmang Usa) 

(2) Duwa Kumje Tawng (Thaing Min Gyi Usa) 

(3)Duwa Wabaw Zau Rip(Jinghpaw Mungdaw Ninghaw Usa)

 (4) Du Kaba Labang La(Hyendu Usa) 

(5) Du Kaba Ubyit Tu(Hyendu Usa) 

(6) Du Kaba Jap Tu(Hyendu Usa) (7) Sutdu Singnan Tu Tawng.

 (8) Sutdu Nsang Tu Awng. 

(9) Sutdu Zuk Gyung. 

(10) Sutdu Yup Zau Hkawng. 

(11) Salang Tangmai Zau Tawng ni rainga ma al.

Shing rai, nhtoi 3-1-1991 ya shani hta, Shapru mare na Salang Tangmai Zau Tawng a nta e, myitsu salang ni bawng jahkrup nhtawm, "Manau Wang Uphkang Komiti" ngu ai shawng hpaw ninghtan dat sai. Ngut jang, Manau Wang hpe hkyen jasan gram lajang a matu Asuya kaw laika tang shawn sai. Ahkaw ahkang hkrat wa sai he maren, Njangkawng, Du Kahtawng hte Dapkawng ni hpe Manau Wang hkyen jasan na lit jaw nhtawm, Shatapru mare nihpe gaw, Naura Pa hkyen jasan na lit jaw sai. Dai kaw nna gaw, lani hte lani Amyu sha ni a tsawm htap ai Htunghking Manau Wang maga de yat yat galai sit shang wa na lam byin pru wa sai. Matut nna dai ten hta, Jinghpaw Wunpawng myu sha, myit rawt ai sutdu lauban kaba ni mung paw pru wa ra ai. Dai hte maren, 

1995 ning hpang daw kaw nna, Manau Wang he wut bunghku kum na hkyen wa ai shaloi, Manau Wang grup grup na lam ningmaw kaba ni maden ra wa yang na hpe sawn shalawm let, kata maga loi mi htingnut la kau ai majaw, ya gaw dam shangwang Eka 19.6 shing n rai, ruyin 853776' sha rai mat sai. Sinpraw maga mung, Mali hka de gyi lawm nna loi li yawm mat ai lam nga sai. Shing rai Shatapru Manau Wang hpe kum tawn ai moi na hpri ju shingri, nhkan tsupni hpe gun kau nhtawm, pe masum jan tsaw ai wut bunghku a ntsa, pe masum kahtap shatsaw nna hpri nampan hte hkrep tawn da ai majaw, Manau Wang kata na tsawm hap ai lam mahkra hpe shinggan hku nna adan apra mu mada lu nga ai. Manau Wang bunghku a dingdung yan dingda hpe sinna maga, man masum hta Magwi Kawng Bunghku Chyinghka (Ivory Arch) langai hpra mung hpaw tawn da ai. Dingdung maga hte sinna maga na Wang Chyinghka shawng e, moi na Jinghpaw Share Jaubu ni a hkrang sumla hpe mung gaw shachyaw tawn da nga ai. Manau Wang a sinpraw dingda jut kaw nna, sinna hku gawai nhtawm, sinpraw dingdung jut du hkra pe 2725 tup galu ai wang bunghku rainga ai. Mali hka garet ai sinpraw maga de gaw, hpa n kum ai sha asan di da nga ai. Lahta na lam ni gaw, Shatapru Manau Wang a galai shai wa ai lam ni rai nga ai.


2. Manau Htingnu 

1948 ning January praw (10) ya, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi masat daidaw la lu ai shani kaw nna, Shatapru Manau Pa hta manau dum hpang wa sai rai tim, manau htingnu garai n lu ai majaw, gawat sum kaba (mandat) gap la nna hkrai galaw lai wa sai. Shing rai Jinghpaw Mungdaw Asuya gaw, Manau Htingnu nan hte gaw gap nna, 1959 ning, January shata (7) ya shani dingshawn shang sai. Dai Manau Htingnu dingshawn shang ai hpawng hta dai ten na Sutgan Dap hte Htunghking Magam Dap Hkringmang Duwa Lawang Li hkaw tsun ai mungga gaw, lawu na hte maren rainga ai.


Du wa Lawang Li hkaw tsun ai Shatapru Manau Htingnu dingshawn mungga; 7h. January, 1959. 


Daini ndai hpawng hta du sa ai du salang kanu kawa, ningtung ningba yawng hte e, daini na ninghtoi gaw, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi a masat dingsat Manau Htingnu ningnan hpe Mungdaw Manau Poi Nhtoi dep, ngut kre la lu nhtawm, ndai zawn dingshawn shang lu ai majaw, nachying kabu ninglaw lu saga ai re. Arawng mung grai lu saga ai re. Dai sha n ga, saw shaga da ai ningbaw ningla mitsu du salang ni, hpyendu kaji kaba ni, amyu shayi amyu shadang ni. mare buga kanu kawa ni hkum hkum tsup tsup du sa shajang ai majaw mung, yawng hpe chyeju dum ai lam shawng nan tsun shana mayu nngai. Nu wa du salang ni e, ndai Manau Htingnu byin tai wa lu ai lam hte yaw shada ai lam hpe mung kadun mi hkai dan mayu nngai re. 

Ndai shara ndai lamu ga, ndai Manau Wang gaw, 1948 ning, January shata (10) ya shani, Munghpawm Myen Mungdan a shawng nan lang na Gumsan Magam wa nan, Jinghpaw amyu sha Ningbaw Ningla ni a lata de, Jinghpaw Mungdaw asuya up ai masat masa hku nna, Munghpawm Men Mungdan a Gaw Da Ai Tara Laika Buk ap ya ai zuphpawng hpe galaw lai wa ai shara rai mali ai. Dai shani jang nan, shawng nan lang na Jinghpaw Mungdaw Asuya hpe mung hpaw ninghtan dat sai. Dai lam hpe madung tawn nhtawm, htawm hpang prat dingsa, January shata (10) ya du shagu, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi galaw na matu, ndai shara e nan, Eka 21.5 daram dam ai lamu ga hpe Asuya kaw nna san da ya sai re. Dai re majaw, Jinghpaw amyu sha ni a htunghking hta hkik hkam dik ai manau poi hpe, masum ning hpring nna mali ning nou na shaning shagu Jinghpaw Mungdaw Asuya lit la woi awn nhtawm, Munghpawm Mungdan a Gumsan Magam hte hpawn, mungdan ting na mung up du salang, mungchying shawa, maigan dat kasa, sumtsan manam ni du hkra, wu wu di di jawm galaw nga ga ai re. Shing re ai manau poi ni hta akyu jashawn lu na matu yaw shada let, ndai Manau hting nu hpe gaw gap da sai re. Jinghpaw amyu a thunghking lailen hpe kyem mazing ai hku nna, Jinghpaw nat jaw du ni a nta hte dang lu ai made bung pre hkra gaw gap ai lam hta, hkrat ang ai gumhpraw lap 46000 tup hpe, Mungdan Asuya kaw nna htum hkam ya sai re. 

Ndai Manau Htingnu hte hpawn, Manau Wang ting hpe, htawm hpang prat dingsa Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi galaw a shara hte Jinghpaw amyu sha ni a htunghking ningli kyem mazing na shara tai nna, grin nga lu na matu, kade n na yang, seng ang ai Asuya kaw nna ra nga ai tara ni masat jahkrat nhtawm, kyem rem gawn hkang mat wa sana re. Jinghpaw Mungdaw Nhtoi a masat dingsat gaw, Jinghpaw Mungdaw kata hta shanu naa pra

shajang ai masha amyu n lata, nawku makam masham n ginhka, yawng hte seng nga ai hte maren, mungdaw mungdan mungchying shawa nlang a pyaw kabu lu na hte htunghking hpe kyem mazing na matu, ndai wang kata e nan, Amyu Sha Madun Gawk (National Museum) gaw gap da na yaw shada ai re. Shing rai Wang lamu ga he ladat jaw jaw lawk garan jahkrat nna yu chyai pyaw hkra, hka lawng ni, nampu nampan ni, tsawm ai hpun ni mung hkai shatut da na rai mali ai. Ndai Shatapru Manau Wang gaw, Jinghpaw Mungdaw a arawng tai ai, sari nga ai mungshawa yawng a hkring sa shara kaia bvin tai wa lu na hpe yaw shatawng shada da ga ai re majaw, myitsu du salang yawng mung, jasat jasa magup sumhpa ningmu hpaji jaw karum la na kam ai re. Shing rai hpawt ni hpawt din galaw na ri ri, tau hkyen shajin magang nga ai (11) ning hpring Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi hta

•yawng kabu gara shang lawm shajang ga, ngu nna, nye a mungga hte ndai kaw hpungdim dat nngai rai.


JINGHPAW MUNGDAW NSEN


Lahta e tsun lai wa sai 1959 ning hta dingshawn shang la lu ai Manau Htingnu gaw, prat ladaw langai mi gawn lajangai n nga, nam shim shim re ai kata, kabai tawn da ai majaw, hten za mat wa sai. Dai re majaw Shatapru Manau Wang hpe bai shagreng hpang sai hte maren, Manau Htingnu nan mung bai gaw gap ra wa sai. Manau Htingnu ngu ai gaw, manau dum ai nta madu wa a dinghku dum nta rainga ai. Ya daini ten na Manau Htingnu gaw, Jinghpaw Wunpawng sha ni yawng, Jinghpaw Mungdaw ngu ai dinghku kata e, htung hking langai hta jawm ningdi nna, myit hkrum kahkyin gumdin makai hkak nga na Manau Htingnu rai nga ai. Dai sha n ga, Jinghpaw Mungdaw kata e shanu nga pra ai, Men, Sam, Miwa, Kala, shan hpraw shan chyang mahkra hte mung, hpunau sai daw sai chyen majing ni tai let, jawm ningdi na Manau Htingnu rai nga mali ai. Dai re majaw, hten za mat sai Manau htingnu dingsa hpe run kau nhtawm, htunghking hte n shai, hkik hkam laklai, prat madang hte mung bung pre ai hku Manau Htingnu ningnan bai gaw gap na,dai Manau Htingnu nan he nhtoi 10-2-2001 ya shani dingshawn shang la lu sai.


3. Naura Pa hpe Manau Shadung Shawng de na Naura Pa gaw, prat ladaw mi gawn mazang ai n nga sai hte maren, hten za mat sai hta n ga, grai kaji la ai re majaw, daini na ten prat, law htam mayat, prat madang rawt jat sai jasat hte mung n bung pre mat sai. Shing rai hkik hkam dam kaba ai Naura Pa nan hpe mung, Sutdu Yup Zau Hkawng a shawang kumhpa san san hte gaw gap la lu sai. Ya na Naura Pa nnan a dumdan (Diameter = sag&:) gaw, pe 300 rai nhtawm, kawngwang grup

(Circumference = oros:) gaw, pe 943 re. Dam shingwang (Area) gaw, Eka 1.6 rai nga ai. Bai nna Manau Shadung mung

shawng de na gaw, hpun hte sha galaw ai re majaw, manau dum ngut shagu, manau shadung baw ai lamang hpe alak mi galaw ai hku hkan sa hkrat wa sai. Dai majaw, bai n baw ra hkra, shaning tsa hti nna grin ngang lu na Manau Shadung ra kadawn taw nga yang, Sutdu Yup Zau Hkawng a shawang kumhpa san san hte gaw gap la lu sai. Ya na Manau Shadung nnan gaw, tsaw de pe 67, lekma 2; pa de pe 3, lekma 9; htat de pe 2, lekma 2 rai nhtawm, Dungbye mahtang gaw, pe 60 tup galu nga ai. 1996 hta galaw hpang nhtawm, 1999 hta ngut kre la sai. Ndai Naura Pa nnan hte Manau Shadung nnan Ipe nhtoi 10-2-2001 ya jahpawt kyu hpyi shaman nhtawm, Jinghpaw Wunpawng myu sha ji ban a lata de ap ya sai.


  1. Majoi Gawknu Nhtoi (26-12-2001) - (2-1-2002) lapran galaw ai Mali nmai Zup Myitkyina Majoi, Ninggawn Hkumra Manau Poi a matu tau hkyen shachyip ai lamang hta, manau ten laman e law htam dik ai Chyurum zaw nawng ni jawm hpawng de lu na matu hte, hpang e mung matut akyu jashawn lu na hpe yaw shada let, gaw gap la lu ai gawknu hpe "Majoi Gawknu" ngu amying shingteng jaw masat da sai. Dai Majoi Gawknu gaw, dam de pe 70' rai nhtawm galu de pe 270' rainga ai. Ndai Gawknu gaw hkik hkam kaba ai daram ka-ang e shadaw n jung ai majaw, ntsa de mung hpri ngauring, hpri dumdam, hpri machya ni hte hkrai zinghkri da nga ai. Dai sha n ga, Majoi Gawknu a dawhpum dawnu kaba hpe mung, "Jinghpaw Acadamy Co., Ltd. " myu tsaw shawang atsam hku nna, lungseng dawhpum jun nhtawm, lungseng nga baw shakap da nga ai hpe shingkang mi arawng rai mu lu nga ai
  2. Nat Jaw Wang hte Nat Jaw Htingnu Daini ten na Jinghpaw Wunpawng, Hkristan zawnawng ni a na hta, "Manau" nga jang, nat hte seng ai hku sha chye na kau nga ga ai. Shatapru Manau Wang a sinna maga, mawdaw lam kaba din ai shara e, "Nat Jaw Wang hte Nat Jaw Htingnu" ngu ai alak mi san san naw nga ai. Dai shara gaw, moi 1946 ning hta, anhte a jiwa ni Japan hpe gasat dang kau ai Padang Manau dum yang, numshang nat jaw ai shara re lam chye lu ai. Dai shara hpe 1948 ning, January shata (10) ya, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat hpang ai shani, Jinghpaw Mungdaw Kongsi Rapdaw Salang ni jawm bawng jahkrup nhtawm, "Mungshawa Nat Jaw Wang" ngu masat tawn da sai. Dai hpang 1951-52 ning kaw nna, dai Nat Jaw Wang he hpri ju shingri hte kum nhtawm, Nat Jaw Htingnu hpe mung Asuya lit la nna gap ya sai.
    Shaning shagu Nat Jaw Poi galaw na matu, law tim n law tim Asuya kaw nna ja gumhpraw madi shadaw lai wa sai. Wang jasan jaseng na hte Htingnu hpe sin mada na matu, magam gun masha langai, Asuya kaw nna shabri shabrai jaw nhtawm, san tawn da ya sai. Lahta e tsun sai hte maren, 1959 ning, Shatapru Manau Htingnu nnan dingshawn shang ai shani kaw nna, shaning shagu Manau Wang kata e galaw ai Nat Jaw Jau ai lamang hpe, Nat Jaw Wang de mahtang htawt sit kau sai majaw, dai shani kaw nna, Shatapru Manau Wang gaw, Jinghpaw Mungdaw Masat Nhtoi a matu, htunghking lam san san hku sha ka manawt ai Manau Pa rai mat sai. Ya daini rai tim, Shatapru Nat Jaw Wang gaw, Ji jaw Nat jaw ni a shara san san hku sha matut grin nga ai rai nna, Htunghking Manau Wang Kaba hte hpa mung n seng nga ai rai.  

SHATAPRU MANAU PA HTA GALAW MAT WA AI SHAWA MANAU NI


Lahta na ga baw hte maren, Shatapru Manau Pa hta

galaw mat wa ai shawa manau ni a lam tsun ga nga yang, n bung ai prat masa law law hpe lai di mat wa sai lam mu lu na

ga ai. Dai lam ni hpe galaw lai mat wa sai manau a labau hte

shingrau nna lawu na hte maren, shaleng tawn dan lunga ai.


(1) 1948, January (10) ya:- Shawng nnan Jinghpaw

Mungdaw masat daidaw la lu ai Manau Poi rai nna, Shatapru

Manau Pa hta shawng galaw hpang ai manau poi mung rai

nga ai. Manau Poi hpe lani mi sha galaw ai n rai. Nhtoi mali ya

tup galaw ai rai tim, Poi Tung shani hpe sha madi madun al lam rai nga ai.

(*) 1951, January (10) ya:- Ndai shaning na Jinghpaw

Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi hpe gaw, Shatapru Manau

Pa e n galaw ai sha, Myitkyina mare ka-ang rai nga ai, ya na

Masat (6) Lapran Tsang Jawng Wang shara e mahtang galaw lai wa sai.


(2) 1955, January (10) ya. Ndai shaning na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi hpe Shatapru Manau Pa e wu

wu di di bai matut galaw sai. Shatapru Manu Pa e galaw ai lahkawng lang ngu na manau kaba rai nga ai


(3) 1959, January (10) ya:- Ndai shaning hta gaw, Shatapru Manau Wang e Manau Htingnu nnan hpe mung gap ngut

nna, dingshawn shang la lu sai hte, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi hpe nhtoi kru ya tup wu wu di di rai, hkik hkam

dik ai hku galaw lai wa sai. Shatapru Manau Pa e galaw ai masum lang ngu na manau kaba rai nga ai.


(4) 1962, January (10) ya:- Munghpawm Myen Mungdan shanglawt lu ai hte rau, Jinghpaw Mungdaw hpe mung masat

daidaw la lu nhtawm, Paliman Demokresi Asuya prat ladaw hta Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi hpe Shatapru

Manau Pa e mali lang ngu na galaw lu ai manau rai nga ai Ndai Manau Poi ngut ai hpang kade n na ai sha, 1962 ning March

shata praw (2) ya shani Hpyen Gumlang Asuya lung wa ai kaw nna, Jinghpaw Mungdaw Asuya hpe mung dawm kau sai hte

maren, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi ngu ai mung n nga mat sai. Shatapru Manau Wang hte Manau Htingnu

mung madu n nga, gawn lajang ai gata, nam hkrai shim shim rai hten bak mat wa sai


(5) 1974 M.S.L.Prat:- Myanma Soshelit Lammasa Party ni ka lajang ai Gaw Da Ai Tara (Constitution) hpe mungshawa

ni e hkap madi shadaw la ai, ngu ai lachyum shapraw ai hku nna, nam shim shim rai nga ai Shatapru Manau Pa hta lana de

mi chyahkring sha gan kajau dum ai manau re. Manau Poi hku mi n rai tim, Shatapru Manau Pa e shi mali ning tup katsi

katsang rai mat sai ten, n dum shami manau chying bau mahku ngoi pru wa ai lam rai nga a.

(6) 1980, M.S.L Prat:- Ndai lang mung, M.S.LAsuya hte K.I.O Rawt Malan hpung ni a lapran, mungdan dinghku majan

simsa lam bawng ginrat nga ai hpe mungshawa madi shadaw lawm ai hku lachyum shapraw na Shatapru Manau Pa e, nau

tai gan gawat dum ai lam sha re. Lahta na hte maren, manau poi n rai tim, Shatapru Manau Pa hpe manau chying nsen hte

jasu jahprang shadum dat lu ai lam langai rai nga sai.


(7) 1993 ning, January 26-29 ya:- Lahta e tsun shaleng mat wa sai hte maren, shaning 30 ning jan katsi katsang rai

mat sai Shatapru Manau Pa hpe prat nnan, ladat nnan, masing nnan bai shapraw htawm, Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat

Manau Poi hku garai n rai tim, Jinghpaw Wunpawng sha ni nlang myit hkrum kahkyin gumdin ai hku nna, "Htunghking Sut

Manau" ngu ai hpe dum la lu sai re. Ndai Manau Poi byin tai wa lu hkra, ningbaw ningla hkra lep usa ni hpaji jaw ladat shaw ai

hta, Shatapru mare Uphkang Komiti hku woi shamu shamawt hpang wa sai. Dai ten na Shatapru mare Uphkang Komiti

Ningbaw gaw, Lahtaw Duwa Lamung Gam rai nga ai. Sat lawat htuk wa ai hte rau, "Shatapru Manau Wang Uphkang Komiti,"

.ngu nna matut hpaw ninghtan wa sai. Shing rai January 26-27 ya hta gaw, shaman shakyang ai hku nau nna, 28-29 ya hta gaw,

Htunghking Sut Manau hku matut dum sai re. Ndai manau poi hta Jinghpaw Wunpawng sha ni a htunghking nga mali ai hte

maren, magun shat lit hte hkungga lara ai lamang mung galaw sai. Shawng na Jinghpaw Wunpawng sha ni nhtung dun kanu

kawa tai, hkra lep usa rai, daini du hkra asak naw hkrung nga ai ni hpe pang mi di nna Du Kaba Jap Tu a nta e gun sak jaw sai.

Dai hta lawm ai kanu kawa ni gaw, Du Kaba Jap Tu, Du Kaba Ubyit Tu, Du Kaba Maran Gum Ja Naw, Du Kaba Labang La,

Duwa Wabaw Zau Rip, Duwa Kumje Tawng hte Duwa Lawang Li ni rai nga ma ai. 

Bai nna Dingdung Daw Hpyendap Daju a

Du Daju hte seng ang ai Du ni a matu pang mi; Myitkyina mare Asuya Uphkang Dap hte magam gun kaji kaba ni a matu pang

mi di nna mung, magun shat lit sak jaw hkungga ai lam galaw lu sai. Ndai Htunghking Sut Manau dum ai ten gaw, anhte a

mungdaw mungdan simsa lam garai n lu ai re majaw, grai naw hkrit tsang sadi ra ai ten rai nga ai.

(8) 1994, January 20-22 :- Ndai lang gaw, shawng shaning na "Htunghking Sut Manau nau gup" ngu ai ga baw hte

galaw ai Manau rai nga ai. Shatapru Manau Pa hpe mung yat yat shagreng mat wa na masing yaw lajang nga sai. Mung up

Asuya ni kaw na ahkaw ahkang lu na ahkyak nga ai zawn, jai lang na ja gumhpraw mung ahkyak nga ai majaw, Sut Tam

Komiti ngu ai alak mi hpaw shagreng ai hta, myit rawt ai Jinghpaw Wunpawng lauban zawnawng ni aja awa n-gun dat lawm

sai. Mungdaw mungdan simsa lam bawngban ai mung awngdang mahka rai wa sai majaw, ndai lang na manau poi hta gaw,

Jinghpaw Mungdaw Simsa Lam Gaw Gap Hpung Amu Madu Hpyendu Kaba wa hte kaga Asuya Magam Dap du salang ni

ram ram wa sa du lawm shajang masai. Dai sha n ga, buga shara shagu na mungchying shawa buga kanu kawa ni mung law

law du sa shang lawm lu sai. Pangwa buga de na kanu kawa du salang ni hkrai pyi mawdaw 15 tup hte du sa nhtawm, magun

shat lit hte yep, prat dep madum sumpyi hte brep, shi hkam bau la mung gun, Karum gumhpraw sen manga mung shun, rai n-

gun sa jaw lawm lai wa masai.

(9) 1995 ning, January 16-19:- Ndai lang na manau hpe "Sut Ring Manau" ngu masat shamying sai. Manau Wang

Uphkang Komiti ningbaw hte Sut Ring Manau Shabyin Shatai Komiti Ningbaw hku na Duwa Dashi La Roi hpe lit jaw

Shatsam da sai. Laning hte laning rawt jat ninggam tsaw lung wa sai. Myu sha ni a htunghking hte myit hkrum kahkyin gumdin

lam arawng shingkang kaba wa ai kumla rai nga ai. Ndai Sut Ring Manau hta mung up ai ningbaw ningla, mungshawa

ningtung ningba, hkra lep salang magam gun usa, ram ram hkum tsup ai hku sa du kabu n-gun jaw lawm ya sai. Yungwi pira,

ginsup hpan sumhpa, shawoi na hta grau hkik hkam hkra galaw lu sai.


10. (26.12.2001) - (2-1-2002) -

 Mytkyina, Shatapru ManauPati irto) Luang'" ngu na dum ai Manau Poikaba. gaw. (viar nkik hkam al jasat hte sawn shalat nna, "Jinghpaw Wunpawng Ninggawn Hkumra Manau Poi Kaba, Mali Jaw. 2up, Myitkyina Majoi" ngu shamying daidaw dat ai manau poi kaba ral nga ai. Ndai manau poi kaba byin tai lu na mma. 7005 ning na Sut Ring Manau ngutjang nan, bawng ban hkyen shain hpang wa sai. Shawng nnan nhtoi 7-2-1995 ya shaniale Sut Ring Manau Shadung baw ail lamang hpe akyu hpyi nna galaw da yang, Shatapru Manau Wang Uphkang Komiti had mung, "Jinghpaw Wunpawng Htunghking Komit' nou nna shingteng amying jaw Salai dat sai. Ndai Komili gaw, Shalape Manau Wang hpe prat madang hte bung pre hkra Manau Wang Bundhku, Manau Htingnu, Naura Pa., Manau Snadung. Maro (awknu, Majol Ginsup Pa hte kaga mahkra hpe woi shachyip na Komiti rainga ai. Lahta na bungli masing ni hpe da rut Maio; pang Wa nga yang, Htunghking Komiti Ningbaw rai nga al Duwa Dashi La Roi gaw, nhtoi 12-11-1997 ya shani sumsing wundoi mat wa sal. Dai shara hta Komiti salang ni yawng myit hkrum ai hte maren, Sutdu Yup Zau Hkawng he Ningbaw ninghan hiku lata san da sal Shing raid a vodean Wan aung flusons n sa, paw sap ai lam mung shanishana rai ngayan., 24-7-1993 ya shani na zuphpawng hta, Jinghpaw Wunpawng Htunghking Komitihpe, "Jinghpaw Wunpawng Htunghking Houng Ginjaw" ngu nna grau hkum tsup ai hku shaming dat sai. Dahpang 25-11-2000 ya shanina zuphpawng hta, galaw na maw mawn nga ai manau poi hpe mung, "Jinghpaw Wunpawng Ninggawn Hkumra Manau Poi Kaba, Mali Nimal Zup, Myitkyina Majoi," ngu nna, prat dingsa na labau salse tail nga lu na hpe yaw shada let shaming masat dat lu sal. Ndai Manau Poi Kaba gaw, moi Hkrang Hku Majoi e gumran manau dum na, buga shara shagu chyam bra mat wa ai chyurum hpunau ni yawng ahkum ara bai hkrum zup lu ai lam he lachyum shapraw ai manau poi rai nga ai. Shatapru Manau Pam galaw mat wa ai manau ni makra hta, ndai Jinghpaw Wunpawng Ninggawn Hkumra Manau Poi Kaba, Mali Nmai Zuo Myitkyina Majoi gaw, masha law dik, lamang law dik, hkik hkam dik rai nna nhtoi (8) ya tup galaw ai manau rainga sai. Miwa Gumsan Mungdan na hpunau Jinghpaw Wunpawng sha ni marai lahkawng tsa; India de na Jinghpaw du slang marai masum, Amerikan mung na Jinghpaw salang langai, Lao mungdan na Jinghpaw salang langai du pru sa ma ai. Mungdan shara shaguna maigan masha myu hkum du sa lawm ma ai. 2001-2002 ning, Jinghpaw Wunpawng Ninggawn Hkumra Manau Poi, Mali Nmai Zup, Myitkyina Majoi a Majoi Tsawm Shayi gaw, Maran Roi Awng rainga al. 

(11) 2004, January (10) ya:- Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi wa mi n galaw lu rai tim, Sutdu Kaba Yup Zau Hkawng woi ningbaw ai Jinghpaw Wunpawng Htunghking Hung Ginjaw ni lit la woi awn nhtawm, Mungdaw Masat Nhto® Shana Shat Sha Poi (State Dinner) he 10-1-2001 ya hte 10-1- 2003 ya hta Shatapru Manau Pa kata e nan galaw la lu sai. Matut nna, Jinghpaw Wunpawng Hunghking Houng Ginjaw ni shakut shaja ai lam a asi gaw, prat ladaw langai mi katsi katsang rai mat sai Jinghpaw Mungdaw Masat Nhtoi he asak bai jahkrung dat lu nna, 2004 ning, January shata (10) ya shani hta (56) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi, Masat Manau Poi he Shatapru Manau Pa e nan, alum ala kabu gara rai galaw lu sai. Jinghpaw Mungdaw lu la hkra shakut shaja lai wa ai myit dum hkungga ging ai moi na ningbaw ningla, mungmasa jauya, share ninghkring kaba ni chyawm gaw, yawng ngu na wa sumsing wundoi my man makoi mat masai rai. 1. 2005, January (10) ya:- Shatapru Manau pa e galaw ai 

(12) lang ngu na manau gaw, (57) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi rai nga ai. Shawng shaning na hta grau hkum tsup madang tsaw ai hku galaw lu sai. Miwa gumsan Mungdan, Saphkung Mungdaw na Jinghpaw Wunpawng chyurum hpunau ni n-gun mi alu rai sa du kabu lawm ai majaw mung, grau nna tang du hkum tsup lu nga sai. Manau Poi ten laman "Jinghpaw Mungdaw Nsen" shani shagu na shi laika he shapraw hang lu ai shaning rai nga ai. Dai sha n ga, Manau Poi ngut ai hpang mung, "Jinghpaw Mungdaw Nsen Journal" he nsam hkum he alak mi naw matut shapraw lu sai. Jinghpaw Wunpawng myu sha ni hta lai nna, mungdaw kata rau dung rau nga, Myen, Sam, Miwa, Kala, shan hpraw shan chyang, maigan manang law law du zup nna, nhoi mali ya tup dum ai, yawng myit pyaw myit dik lu ai hkik hkam ai manau poi kaba rai nga sai. 2. 2006, January (10) ya:- Ndai manau gaw, Shatapru Manau Pa e galaw mat wa ai manau poi ni hta na 

(13) lang ngu na manau rai nhtawm, (58) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi Kaba rai nga ai. Ndai lang na manau gaw, lai sai 2001-2002 hta galaw ai Mali mai Zup, Myitkyina Majoi, Ninggawn Hkumra Manau Poi a madang dep na daram hkik hkam lai wa sai. Jinghpaw Wunpawng myu sha, wuhpung wuhpawng shagu na ni luksuk lukga ni hkum dingnum rai du zup nna, langai hte langai shingyaw my man madun, myit hkrum kahkyin gumdin lam jawm tsun let, kabu myit dik lam ham sha shajang nga sai. Nbung shabawng jawn dan ai sinna maigan masha ni, bung jawng gumhtawn dan ai lamang ni lawm ai majaw mung, manau poi grau jahkum shatsup mawn sumli jat ya nga al. Saphkung Mungdaw na hpunau ni hkrai marai 300 jan du sa shajang ma ai majaw, shaning shagu na manau he arawng sadang shajat ya ai ni nan rai nga masai. Hkakaburazi Yungwi Pinra hte Mali Hka Yungwi Pinra yan mung mungchying shawa yawng he n sim n sa shangwi shapyaw ya sal. Htunghking madum sumpyi ka manat shingjawng ai lam ni; laili laika hkaw tsun hpawng hte sumrai, sumroi, ga shagawp ka shingjawng ai lam; ginsup hpan myu hkum shingjawng ai lam; amu shavi ni nampan mawn shingjawng ai lam;tsawm shayi tsawm shadang shingjawng ai lam ni du hkra, yawng hpawn poi nhtoi (6) ya tuprai nna, shani shagu na Jinghpaw Mungdaw Nsen Shi Laika he (8) ya tup shapraw lai wa sai. (58) lang na Jinghpaw Mungdaw Manau Tsawm Shayi gaw, Maran Ja Bawk rai nga ai. (14) 2007, January (10) ya:- (59) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi gaw, Shatapru Manau Pa e galaw ai 

(14) lang ngu na manau poi rai nga ai. Ndai manau poi he nhtoi mali ya tup galaw sai. Yungwi pinra, laili laika, ginsup hpan sumhpa, tsawm shayi shadang shingjawng ai du hkra lawm sai. (59) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi a Mungdaw Manau Tsawm Shayi gaw, Wabaw Nang Ja Tsin rai nga ai. Ndai laika buk nan, (59) lang na Jinghpaw Mungdaw Nhtoi Masat Manau Poi a lam he madung tawn ai re majaw, Manau Poi ten na mating ningting ni he laksan ga baw ni ha mu lu na ga ai. 

Ref: J2007 inghpaw mung daw nsen Vol 1.No.6.page 38-page 42

Read more »