Ndai laika ka ai wa gaw Myitkyina mare kaw shangai chyinghkai wa ai Sikh amyu rai nna kaba wa ai shaloi India mungdan de htawt nga nngai. Raitimung, tinang a shangai buga hpe gaw tutnawng e marit myit dum ai hta n-ga, Chyurum Wunpawng myusha ni a nga sat nga sa hte shim lam ni a ntsa kaw mung adum nga ai. Hkaja tawn lu ai Jinghpaw laika hpe mung n malap kau na matu shakut wa sai.
2014 April 5 ya shani rawt malan hpung in yawng hte Myen asuya gaw Yangon kaw simsa lam bawng jahkrup ma ai lam na chye lu ai. Kabu lawm na malai myit tsang ya ai maga de mahtang grau hpyau wa ai zawn nga ai. Hpa majaw nga yang Myen asuya gaw kadai hte raitimung myit hkrum ga sadi lama ma tawn hkat ai kaw galoi mung ga sadi ndung yu ma ai. Mungkan kaw n-gun kaba htum ai sinpraw sinna de na mungdan kaba ni hte ga sadi tawn ai kaw mung aten kadun hta kam mai na zawn raitimung aten galu hta gaw nmai kam ai hpe mu wa sai.
Ya na zawn rawt malan hpung ni gaw hpraw san ai myit hte simsa lam lu wa na hpe myit mada nna Myen a ginra kaw nsa gasat ai sha, hpraw san ai myit hte tinang a buga kaw laknak hpai nna la dung nga ai mung aten na wa sai. Myen gaw bum nga masha ni a nam kahtawng hkan shang wa nna kahtawng masha ni hpe hkan roi sha zingri sat hkawm nga ninglen, maga de gaw simsa lam myit hkrum saga, nga nna mungkan ting na lawm hkra marawn nga ma ai hpe maigan masha ni mung shanhte marawn ai nsen hpe jawm kam ya nga ma ai hpe mu lu ai.
La ma Myen asuya myit hpraw san ai hte simsa lam bawng mayu ai rai yang, shanhte a hpyen hpung ni yawng hpe bum nga masha ni a ginra kaw na dawm kau na rai nga ma ai. Raitimung, bum nga masha ni a ginra jut shagu kaw n-gun kya hkra shawng galaw ai hta n-ga, buga ginra hkan mung hpyen hpung ni jahkrat tawn nhtawm jahkrit shama tawn let lapran masha nlang ai sha simsa lam woi bawng ai hpe mu lu yang shanhte a kraw kaw kade magyi magaw maza nga ai hpe mu lu nga ai.
Kaning re ai majan hpe gasat dang la lu na raitimung, shara law malawng kaw masha kade law nna n-gun kade ja ai ngu ai gaw madung nrai. Magrau grang ai myit masin hte madang tsaw ai hpaji ladat hpe jahtuk lang lu ai hta hkan nga ai hpe mu lu ai. Ga shadawn, anhte Sikh amyu ni a maumwi mausa kaw mu lu ai mabyin masa hpe mung lawu na hte maren hkai dan mayu ai.
Moi shawng de Mughal amyu ni a hkawhkam Aurangzeb gaw shi a hpyen hpung ni hpe Sikh ni a makammashan daju rai nga ai Anandpur mare hpe zing shangun wu ai. Sikh ni a hpung sara kaba (Guru) hte hpyen hpung ni sum kaba hkrum ma ai hta n-ga, shata (9) tup wang shinggrup tawn hkrum ai majaw lusha mung htum wa nga masai. Dai shaloi Mughal hpyen hpung ni gaw kasa dat nna dai shara kaw nna yen mat mu. Shanhte hpe nhkap gasat ai sha shim lam jaw ya na re, nga nna shanhte a Chyum laika (Quran) hte dagam let ga sadi jaw ma ai hpe kam ya nna Guru hte shi a hpyen hpung gaw tsan ai shara de sit mat ma ai. Raitimung, Mughal hpyen hpung ni gaw tau hkyen tawn sai hte maren, Guru hpyen hpung ni hka tung nga ai shara kaw rap di nga yang hpyen hpung kaba hte hkap wang gasat ma ai majaw Guru hpyen hpung ni gaw sum kaba hkrum machyi mat masai.
Guru hpyen hpung gaw n-gun (40) daram sha ngam mat nna matut hprawng yen hkawm nga yang, shanhte yawng hpe jahkrung rim la lu na matu Mughal hpyen hpung sen langai daram hte hkan shachyut wa nga ai hpe Chamkaur ngu ai shara kaw du ai shaloi hkap gasat ai. Ndai majan kaw Guru a la kasha lahkawng mung hkrat sum mat ai. Ndai majan gaw maumwi mausa kaw n-gun n’bung ai majan langai hku nna masat masa galaw wa masai.
Guru gaw shi hkrai nam maling kata hkan nhtoi ram daw kaw si hpang gara ai hte hprawng yen hkawm nga yang shi hpang hkan ai marai (3) hte bai hkrum lu wu ai. Majan pa kaw Guru a kasha marai (4) mung hkrat sum sai. Raitim shi a myit masin gaw kachyi pyi n shayawm, lani mi hta dang nan dang la na re, ngu ai dawdan lam gaw shi a kraw kaw ding yang ashanu nga ai. Dai zawn satlawat kata kaw Mughal hkawhkam gaw masha dat nna Guru hpe asum hkam nna ngwi pyaw simsa ai prat hpe hkam sha lu na matu sa jahkrup shangun ai.
Guru gaw shi hkrai nam maling kata hkan nhtoi ram daw kaw si hpang gara ai hte hprawng yen hkawm nga yang shi hpang hkan ai marai (3) hte bai hkrum lu wu ai. Majan pa kaw Guru a kasha marai (4) mung hkrat sum sai. Raitim shi a myit masin gaw kachyi pyi n shayawm, lani mi hta dang nan dang la na re, ngu ai dawdan lam gaw shi a kraw kaw ding yang ashanu nga ai. Dai zawn satlawat kata kaw Mughal hkawhkam gaw masha dat nna Guru hpe asum hkam nna ngwi pyaw simsa ai prat hpe hkam sha lu na matu sa jahkrup shangun ai.
Hkawhkam wa shangun dat ai datkasa ni hpe Guru tsun wu ai gaw:- "Majan kaw sum ai gaw lam mi, raitimung sum sai ngu hkam la ai gaw ningmu kaga rai na re. Dai ni ngai na hpyen dap hpe gasat shamyit kau sai, ngai a mare daju hpe mung jahten shaza kau sai. Dai sha n’ga, ngai hkyepdin mung n’din ai. Shat nsha ai mung mali manga ya rai sai. Raitimung Karai Kasang gaw ngai hte rau naw re. Lama ngai asum hkam la ai rai yang, Karai Kasang nan sum mat ai lachyum rai mat na re. Dai re majaw ngai gara hku mung asum n’mai hkap la ai.
Dai hpang shaning kade nna ai laman Sikh ni shada bai kahkyin gumdin la n’htawm Mughal hkawseng mungdan hpe gasat jahkrat kau lu ai. Dai hpang Sikh ni a awmdawm shanlawt mungdan gaw gap lu manu ai.
Maram yu yang, lama Guru gaw hpyen wa e kalang mi hkalem ai hpe n matsing ai rai yang, lahkawng lang ngu na kaw gaw tsepkawp sum ai hpan sum mat sai lachyum rai mat na re. Dai majaw ngai gara hku mung asung n’mai hkap la ai.
Jaspal Singh
(Brang Shawng)
(Brang Shawng)
