Wunpawng Mungdan Shanglawt hpung gaw, Mungdan Shanglawt lam a matu rawt malan nga ai hpung re. Maigan Mung maden hpung ni tawt lai shang kabye dip Up tawn da ai kaw na Wunpawng Mungdan shanglawt hkra hte, dai zawn maigan mung maden ni a lata na lawt ai hpang mungshawa a lata hta shadip jahpang nga nna, mungshawa a nga sat nga sa madang hpe sharawt ai Wunpawng Gumrawng Gumtsa Mungdan hpe gaw sharawt lu hkra Wunpawng Mungdan Mungshawa hpe woi awn sa wa ai hpung re. Dai majaw Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw;-
(1) Myu Tsaw masa. (Mung tsaw, Myu tsaw masa)
(2) Dimokresi masa.
(3) Mungshawa nga mu nga mai lam, ni hpe hpung a lam woi ningshawng tai ai ningpawt ninghpang madung Tara
Kanu ni ngu shatai tawn nga ai.
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a Mungmasa lam yan gaw dai ni na ten mungkan ntsa kaw sinpraw sinna, Paliman Dimokresi, Soshelit Dimokresi nga nna myit mang masa hta hkan nna shingjawng shajang nga ai majan hta hkrup mara n shang lawm ai sha mungkan shanglawt masa hpe chyu ding yang manat jum wa ai masa lam yan re.
Mungdan a shanglawt hte mungshawa a akyu ara hpe shadang tup gunhpai lu na matu gaw, Mungmasha hkum shagu hta tinggyeng akyu tam ai myit hkrai rawng shajang nga yang gara hku mung n byin mai ai ngu mu lu ai. Mungshawa daw tsa a akyu hpe tam ai lam, Mungdan shanglawt hkra rawt malan ai lam hta tinang hkum a akyu hpe loimi muk ntau ai sha shawa akyu a matu tinang hkum ni hte atsam marai mahkra hpe ap nawng kau nna bungli galaw yang chyu sha awng dang ai lam nga lu nga ai. Da re majaw Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw hpung hku nna raitim, hpung masa langai hkrai hku nna raitim, myit jasat ai lam hta tinang a hkum langai a nga mu nga mai lam, galu kaba lam, tinggyen akyu ara hpe n tam ai, tinang hkum gaw shawa yawng a matu daw jau ya ai lam hta akyu pru ra ai ngu ai myit, sut kata myit jasat hpe madung shatai kamhpa ai rai.
2. Sut Masa Lam.
Wunpawng Mungdan Shanglawt hpung gaw, Mungshawa a nga mu/mai lam hpe lam woi awn ningshawng ningpawt ninghpang madung kanu langai mi hku nna lang nga ai re. Dai majaw, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw, Wunpawng Mungshawa ni a nga mu/mai lam gaja wa sharawt ai Sut Masa hpe galoi mung manat lang sa wa na. ya aten Maigan hpyen naw gawt shapraw ra nga ai aten re majaw, Wunpawng Mungdan kata e gaja wa teng teng galaw ra nga ai Sut madang sharawt lam hpe n-galaw lu nga ai rairimung, lawu de masat da ai Sut Masa hte maren, byin mai ai daram galaw gunhpai sa wa ra ai. Mungdan masha hkum shagu hta, Wunpawng Mungdan Shanglawt Masa Lam Yan Tara wang kata e sut lu nga mai lam hpe, ndut ndang tam lu ai ahkaw ahkang nga ra ai.
Tinggyen akyu ara gaw shawa a akyu ara hpe je hpre ahtu hkra ai lam n-mai nga ai. Mungshawa yawng maren tara rap ra ai hku jawm rawt galu kaba walu hkra Sutgan tam ai lam hta Asuya tinggyeng hte pawnghpam magam bungli ni hpe kaga hkrai hku nna raitim, arang shinggyin wa ai hku raitim galaw sharawt sa wa na lam hta n-gun jaw ra ai.
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a Mungmasa lam yan gaw dai ni na ten mungkan ntsa kaw sinpraw sinna, Paliman Dimokresi, Soshelit Dimokresi nga nna myit mang masa hta hkan nna shingjawng shajang nga ai majan hta hkrup mara n shang lawm ai sha mungkan shanglawt masa hpe chyu ding yang manat jum wa ai masa lam yan re.
Mungdan a shanglawt hte mungshawa a akyu ara hpe shadang tup gunhpai lu na matu gaw, Mungmasha hkum shagu hta tinggyeng akyu tam ai myit hkrai rawng shajang nga yang gara hku mung n byin mai ai ngu mu lu ai. Mungshawa daw tsa a akyu hpe tam ai lam, Mungdan shanglawt hkra rawt malan ai lam hta tinang hkum a akyu hpe loimi muk ntau ai sha shawa akyu a matu tinang hkum ni hte atsam marai mahkra hpe ap nawng kau nna bungli galaw yang chyu sha awng dang ai lam nga lu nga ai. Da re majaw Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw hpung hku nna raitim, hpung masa langai hkrai hku nna raitim, myit jasat ai lam hta tinang a hkum langai a nga mu nga mai lam, galu kaba lam, tinggyen akyu ara hpe n tam ai, tinang hkum gaw shawa yawng a matu daw jau ya ai lam hta akyu pru ra ai ngu ai myit, sut kata myit jasat hpe madung shatai kamhpa ai rai.
2. Sut Masa Lam.
Wunpawng Mungdan Shanglawt hpung gaw, Mungshawa a nga mu/mai lam hpe lam woi awn ningshawng ningpawt ninghpang madung kanu langai mi hku nna lang nga ai re. Dai majaw, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw, Wunpawng Mungshawa ni a nga mu/mai lam gaja wa sharawt ai Sut Masa hpe galoi mung manat lang sa wa na. ya aten Maigan hpyen naw gawt shapraw ra nga ai aten re majaw, Wunpawng Mungdan kata e gaja wa teng teng galaw ra nga ai Sut madang sharawt lam hpe n-galaw lu nga ai rairimung, lawu de masat da ai Sut Masa hte maren, byin mai ai daram galaw gunhpai sa wa ra ai. Mungdan masha hkum shagu hta, Wunpawng Mungdan Shanglawt Masa Lam Yan Tara wang kata e sut lu nga mai lam hpe, ndut ndang tam lu ai ahkaw ahkang nga ra ai.
Tinggyen akyu ara gaw shawa a akyu ara hpe je hpre ahtu hkra ai lam n-mai nga ai. Mungshawa yawng maren tara rap ra ai hku jawm rawt galu kaba walu hkra Sutgan tam ai lam hta Asuya tinggyeng hte pawnghpam magam bungli ni hpe kaga hkrai hku nna raitim, arang shinggyin wa ai hku raitim galaw sharawt sa wa na lam hta n-gun jaw ra ai.
Ya aten na Wunpawng Mungdan masha ni a Sut su madang hpe Sut lu nga mai lam machye machyang madang hta hkan nna mungmasa hkum shagu gaw tinang hta rawng ai atsam marai mahkra hte bungli galaw nhtawm, tinang bungli
galaw ninggun dat ai daram akyu hkam sha lu na ngu ai masa gaw, sut dik ai masa rai nga ai.l Hpung gaw Mungshawa
masha hkum shagu tinang hta rawng ai ninggun atsam marai mahkra hte nan galaw shakut shaja chye hkra hte tinang
shakut shaja ninggun dat ai majaw lu la ai akyu hpe teng man htap htuk ai hku akyu jashawn hkra, lam woi awn wa na.
Lagawn lamawn re ai lam, n-sun n-ang ai hku tinang tinggyeng a myit tam ai lam, mungshawa shada nyap maw sha ai lam,
shadawn sharam nchye n-gawn n-sawn lahpawt lama rai lam nnga wa hkre hpung kaw nna aja awa shading sharai woi awn
sa wa ra ai.
3. Nawku makam masham lam.
Wunpawng Mungdan kata e Nawku Makam Masham lam amyu my nga ai Wunpawng Mungdan masha ni gaw, Nawku
makam masham lam ni hpe Wunpawng Mungdan Shanglawt Masa lam yan ni hte n htan n shai ai sha n-dut n-dang Kamsham Nawku lu ai ahkang nga ai.
Nawku makam masham lam hta jahpai nna maigan mungmaden ni a shingkang shingwang hpe Wunpawng Mungdan kata de dun bang ai lam Maigan mungmaden hpyen ni a sumdoi daw hkrawng tai ai lam, Wunpawng Mungdan Shanglawt Magam Bungli hta dingbai/na shabyin ai lam Wunpawng Mungdan sha ni a myit hkrum kahkyin gumdin lam hpe jahten sharun ai lam loi mi mung nmai galaw shapraw ai. Nawku makam masham gaw Mungdan masha shada grau grau tsawra kahkyin gumdin wa na lam, Mungdan masha ni grau grau chye chyang kung hpan rawt galu kaba wa na lam hte Wunpawng Mungdan masha ni kadai raitim, tinang hte seng ang ai Mungdan Shanglawt Magam Bungli ni hpe grau grau kang ka htep lahti chye galaw gunhpai wa shajang na lam ni hta aja awa garum ninggun dat lawm ra ai.
4. Amyu Masha lam.
Wunpawng Mungdan kata e Wunpawng Amyu rai nga ai Rawang, Azi, Maru, Lashi, Lisu, Jinghpaw ni gaw law malawng rai nga nna Wunpawng Mungdan Ru di masha rai nga ai, Sam Amyu ni mung ram ram dan dawng hkra shanu nga ma ai. Bai nna, Wunpawng Mungdan Masha ni ngu masat da lu ai kaga Amyu ni mung nga shajang ma ai. Ndai Amyu sha ni yawng hte gaw Wunpawng Mungdan kata e moi chyaloi nhkoi kaw nna arau galaw lu/sha, arau kanawn mazum nna nga hkrat wa ai gam maka hkri shawn hkat ai Amyu sha ni rai nga ma ai. Amyu langai hkrai sha san san nga nmai hkra, Mungmasa lam, Sut Masa Lam, nga sat/sa lam, htunghking lam hta langai wa akyu ara hte kaga langai wa a akyu ara hpe ginhka garan kau nlu hkra shada da shamyet shanat nga ai Amyu ni rai ma ai. Dai majaw, ndai Amyu ni gaw, gara Amyu ni grau ai, gara Amyu ni
Wunpawng Mungdan kata e Nawku Makam Masham lam amyu my nga ai Wunpawng Mungdan masha ni gaw, Nawku
makam masham lam ni hpe Wunpawng Mungdan Shanglawt Masa lam yan ni hte n htan n shai ai sha n-dut n-dang Kamsham Nawku lu ai ahkang nga ai.
Nawku makam masham lam hta jahpai nna maigan mungmaden ni a shingkang shingwang hpe Wunpawng Mungdan kata de dun bang ai lam Maigan mungmaden hpyen ni a sumdoi daw hkrawng tai ai lam, Wunpawng Mungdan Shanglawt Magam Bungli hta dingbai/na shabyin ai lam Wunpawng Mungdan sha ni a myit hkrum kahkyin gumdin lam hpe jahten sharun ai lam loi mi mung nmai galaw shapraw ai. Nawku makam masham gaw Mungdan masha shada grau grau tsawra kahkyin gumdin wa na lam, Mungdan masha ni grau grau chye chyang kung hpan rawt galu kaba wa na lam hte Wunpawng Mungdan masha ni kadai raitim, tinang hte seng ang ai Mungdan Shanglawt Magam Bungli ni hpe grau grau kang ka htep lahti chye galaw gunhpai wa shajang na lam ni hta aja awa garum ninggun dat lawm ra ai.
4. Amyu Masha lam.
Wunpawng Mungdan kata e Wunpawng Amyu rai nga ai Rawang, Azi, Maru, Lashi, Lisu, Jinghpaw ni gaw law malawng rai nga nna Wunpawng Mungdan Ru di masha rai nga ai, Sam Amyu ni mung ram ram dan dawng hkra shanu nga ma ai. Bai nna, Wunpawng Mungdan Masha ni ngu masat da lu ai kaga Amyu ni mung nga shajang ma ai. Ndai Amyu sha ni yawng hte gaw Wunpawng Mungdan kata e moi chyaloi nhkoi kaw nna arau galaw lu/sha, arau kanawn mazum nna nga hkrat wa ai gam maka hkri shawn hkat ai Amyu sha ni rai nga ma ai. Amyu langai hkrai sha san san nga nmai hkra, Mungmasa lam, Sut Masa Lam, nga sat/sa lam, htunghking lam hta langai wa akyu ara hte kaga langai wa a akyu ara hpe ginhka garan kau nlu hkra shada da shamyet shanat nga ai Amyu ni rai ma ai. Dai majaw, ndai Amyu ni gaw, gara Amyu ni grau ai, gara Amyu ni
nun ai, kadai Amyu mahtang ahkaw ahkang grau lu ging ai, yawm lu ging ai ngu nna lachyen lahka re ai lam, n-nga ai sha
yawng maren madang rap ra ai ahkaw ahkang lu ra ai, yawng myit hkrum mang rum kahkyin gumdin ai hte Maigan
Mungdaw Hpyen wa hpe myit masin langai hte sha dakring dalang jawm gawt gasat shapraw kau n htawm, awm dawm
shanglawt ai shadip jahpang lu ai Wunpawng Gumrawng Gumtsa Mungdan hpe jawm de gaw sharawt da ra ai. Shanglawt ai
Wunpawng Gunrawng Gumtsa Mungdan hta arau maren jawm rawt galu kaba wa ra ai.
5. Htunghking lam.
Wunpawng Amyu ni langai hte langai a ginru ginsa htunghking ni yawng hte gaw, Wunpawng htunghking ni re. Dai
majaw, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw,dai htunghking ni hpe Mungdan htunghking hku nna prat madang dep ai htunghking bying tai wa hkra shading sharai sharawt wa na. Wunpawng Mungdan kata e shanu nga ai Wunpawng Mungdan masha kaga Amyu ni a htunghking ni hpe mung, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a lam yan hte a ding re ai hku nna rawt kaba wa na hpe ra sharawng ai.
Wunpawng Mungdan kata na Wunpawng Amyu sha ni yawng hte a htunghking lailen ni mahkra gaw, Wunpawng Mungdan a Rawt Malan lam hte shanglawt lam hpe madi shadaw sharawt ya ai htunghking ni rai ra ai.
Daw 14 de bai matut na
5. Htunghking lam.
Wunpawng Amyu ni langai hte langai a ginru ginsa htunghking ni yawng hte gaw, Wunpawng htunghking ni re. Dai
majaw, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw,dai htunghking ni hpe Mungdan htunghking hku nna prat madang dep ai htunghking bying tai wa hkra shading sharai sharawt wa na. Wunpawng Mungdan kata e shanu nga ai Wunpawng Mungdan masha kaga Amyu ni a htunghking ni hpe mung, Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a lam yan hte a ding re ai hku nna rawt kaba wa na hpe ra sharawng ai.
Wunpawng Mungdan kata na Wunpawng Amyu sha ni yawng hte a htunghking lailen ni mahkra gaw, Wunpawng Mungdan a Rawt Malan lam hte shanglawt lam hpe madi shadaw sharawt ya ai htunghking ni rai ra ai.
Daw 14 de bai matut na
