(ဗမာစစ္၀ါနွင့္ နယ္ေၿမခ်ဲ ့ထြင္လာမွု )
ဗမာ့လက္နက္ႏိုင္ငံတြင္ မပါ၀င္ေသာ မြန္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ရခိုင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကယား၊ တို႔ကိုလည္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို အေၾကာင္းျပ၍ လွည့္ဖ်ားကါ ဗမာႏိုင္ငံ အစိုးရလက္ေအာက္သို႔ ျမန္မာျပည္ အျဖစ္ သိမ္းယူ သတ္မွတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ၾကရသည္။
ဗမာ့စစ္၀ါဒႏွင့္နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္လာမႈ
ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ စသည့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔၏ ျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံတို႔မွာ အခ်င္းခ်င္း စစ္ပြဲ ဆင္ႏဲြယင္း ပ်က္စီးေလသည္။ ထို႔ေနာက္ပုပၸါး အရပ္တြင္ သမုဒရစ္မင္းသည္ ပ်ဴႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ျပန္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ပ်ည္ပ်ားမင္းသည္ ေၾကြအိုးအံ ပုဂံတည္ ဟူေသာကိန္း အရ သကၠရာဇ္ ၂၁၁ ခုတြင္ ပ်ဴဂါမတို႔ကို စုစည္း၍ ဘရနီ နကၡတ္ႏွင့္ စန္းသွ်ဥ္ခိုက္တြင္ ပုဂံကို တည္ေထာင္ ခဲ့ေလသည္။
အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ က်န္စစ္သားမင္း တို႔လက္ထက္မွ ဗမာဟူ၍ အမည္ခံလာေသာ ဤ လူမ်ိဳးစု သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အၾကမ္းတမ္းဆံုး နယ္ေျမမွ မဆုတ္မနစ္ႀကိဳးစားရင္း၊ ထန္းေရ ေသာက္ ထန္းျမစ္စားရင္း (သို႕) ေရငန္ေသာက္ မ်က္ေျခာက္စား ကာ (အရွင္ဒိသာပါေမာကၡ) လူျဖစ္ရန္ႀကိဳးစား လုန္းပမ္း ခဲ့ၾကေလသည္။ ဗမာပိုင္နက္ နယ္ေျမသည္ ဆန္ေရစပါးရွားျခင္း၊ သယံဇာတမရွိျခင္း၊ နယ္ေျမေဒသ ၾကမ္း တမ္းျခင္း၊ ဆင္းရဲ ႏုံခ်ာျခင္း၊ ေရာဂါဘယထူေျပာျခင္း၊ စေသာ ေျမႀကီးကိုမွီ၍ လုပ္ကိုင္ စား ေသာက္ရေသာ ေခတ္တြင္ ေအာက္က်ေနာက္က် ျဖစ္ေနခဲ့ရသည္။ ဗမာနယ္ေျမ၏ အေရွ႕ ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ၉၉ ေစာ္ဘြားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဥတုသပၸါယမွ်ေသာ ေက်ာက္သံ ပတၱျမား ထြက္ေသာ အစားရိကၡါ ျပည့္စံုေသာ ရွမ္းျပည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ ေျမႏု ေပါမ်ားရာ ေဒသကို မြန္၊ ကရင္၊ ပအို႔(ေတာင္သူ)၊ ကဒူး၊ ကနန္း၊ စသည့္ လူမ်ိဳးတို႔ ဧခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ ေနထိုင္လွ်က္ရွိသည္။
အေနာက္ဘက္တြင္ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ စားေသာက္သူ ခ်င္းႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ ရွိေနၾကသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔မွာ ေျမႏု၊ သယံဇာတ၊ သားငါး၊ တို႔ေပါမ်ားရာ နယ္ေျမကို ရရွိထါး ျပီး ၃ လ လုပ္၍ ၉ လထိုင္စားကါ ေပ်ာ္ပဲြရႊင္ပြဲ ၁၂ လရာသီတိုင္ ရွိေနျပီး အထူးစည္ပင္ ၀ေျပာ လွ်က္ရွိေနသည္။ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ အျပင္ တျခားလူမ်ိဳးမ်ားမွာ ဗမာတို႔ထက္ ေနရာ ေကာင္းရွိျခင္း၊ ဘာသာ အယူမွန္ကန္ျခင္း၊ စာေပ အဆင္းတန္ဆာ ရွိျခင္း၊ စားေသာက္ ေနထိုင္မႈ ဓေလ့ရွိျခင္း၊ ပိသုကါ လက္ရာရွိျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရွိျခင္း၊ စသည့္ခိုင္မာေသာ လူမ်ိဳးေရး အေျခ ခံ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုေနသည္။ မြန္ႏွင့္ ရခိုင္တို႔၏ ေအးခ်မ္းသာယာမႈကို အားက်လာေသာ ဗမာသည္ စစ္၀ါဒကို ထူေထာင္ရန္သာလွ်င္ လမ္းစ ျမင္လာၾက ေလေတာ့ သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးေပၚလာသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ တျခားလူမ်ိဳးမ်ား ေအးခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထိုင္ရသည္ဟူ၍ မရွိေတာ့ေပ။ ဗမာတို႔မွာ စစ္တိုက္ရင္း လူစု လူစုရင္း စစ္တိုက္ခဲ့ၾကျပီး တျခားနယ္ေျမ ေဒသရွိ နိုင္ငံတို႔၏ အာဏါ၊ သယံဇာတ၊ နယ္ေျမ၊ ႏွင့္ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမႈ ဘာသာေရး ေသြးခဲြမႈ ရန္တိုက္မႈ သတ္ျဖတ္မႈ စသည့္ ၀ါဒ တို႔ကို က်င့္သံုးရင္းျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕ လာခဲ့ၾက ေလေတာ့သည္။
အဂၤလိပ္ႏွင့္ဗမာပထ၀ီေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့မႈႏွင့္ဗမာလူမ်ိဳးေရးတိုးခ်ဲ႕လာမႈ
၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ဗမာ့ဦးစြန္းကို အဂၤလိပ္တို႔ ရိုက္ခ်ိဳးပစ္ခဲ့ျပီးေနာက္ ယခင္ရွိခဲ့ေသာ ဌာေန လူမ်ိဳးတို႔၏ ေနရာေဒသ ပထ၀ီသည္ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲျခင္းကို ခံခဲ့ ၾကရသည္။ ဗမာျပည္ အႏွံ႔တြင္ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေနရာေကာင္း၊ သဘာ၀ေကာင္း၊ ရာသီဥတုေကာင္း၊ ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား လြယ္ကူေစရန္ ေျမေနရာတို႔ကို ေရြးခ်ယ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ယၡင္ဌာေနလူမ်ိဳးတို႔ ပိုင္ဆိုင္ရာေဒသသည္ ႀကံဳ႕၀င္သြားျပီးလွ်င္ လြပ္လပ္ေရး ရရွိလာေသာအခါ ဗမာပိုင္နယ္ေျမ ျဖစ္သြားေလေတာ့သည္။ ဗမာဘုရင္မ်ား လက္ထက္တြင္ ေအာက္ဗမာျပည္၌ ဗမာတို႔မွာ မဆိုစေလာက္သာရွိခဲ့ျပီး မြန္ႏွင့္ ကရင္မွာ လူမ်ားစု ျဖစ္ခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ကို အေျချပဳ၍ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္သည္မွစ၍ ေအာက္ဗမာျပည္သို႔ ဗမာမ်ား အလံုး အရင္းႏွင့္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္။ ေျမႏုကို မျမင္ဖူးေသာ မိုးေခါင္ေရရွား ကႏၱာရတြင္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ဗမာတို႔မွာ ေနရာေကါင္းကို လက္လြတ္ရမည္ကို စိုး၍ ကရင္ႏွင့္ မြန္တို႔ ကို ဗမာျပည္ေအာက္ပိုင္း ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ စသည့္ နယ္ေျမတို႔မွ လူမ်ိဳးေရးျဖင့္တဖံု၊ စစ္တိုက္၍ တမ်ိဳး၊ အႏု၊ အၾကမ္း၊ အရမ္း၊ မ်ိဳးစံုသံုးကါ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေနရာေကါင္းကို အျပီးအပိုင္ ရယူခဲ့ၾကသည္။ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ၏ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္တြင္ ရခိုင္တို႔၏ ဧရိယာမွာ နတ္ျမစ္၀မွ ေမာ္တင္စြန္းထိ ဟုေဖၚျပပါရွိသည္။ ၁၉၇၅ ခု ဒီဇဘၤာ ၁၅ ရက္ေန႔ ရခိုင္ကိုျပည္နယ္ ေပးေသာ အခါမူ နတ္ျမစ္၀မွ ဂြ အထိသာ ရရွိလိုက္ျပီး မိုးေခါင္ေရရွား ရပ္၀န္းေဒသတြင္ ေနထိုင္ေသာ ဗမာတို႔မွာမူ ရခိုင္ပိုင္ နယ္ေျမ အေနာက္ကေလးဟု ေခၚေသာ နယ္ေျမ တခုလံုးကို ဗမာတို႔ ဘိုးဘြားပိုင္ နယ္ေျမ အျဖစ္ ရယူသြားေလသည္။ ထို႔ျပင္ ရွမ္း ေမျမဳိ႕၊ မိုးကုတ္ ကခ်င္ ဖါးကန္႔ ဆင္ကလိန္ခႏၱီး ရခိုင္ ပလက္၀၊ စသည္တို႔ အျပင္ လူမ်ိဳးစု ဆိုင္ရာေဒသ အသီးသီးကို အဂၤလိပ္တို႔ နည္းေပး လမ္းျပခဲ့မႈေၾကာင့္ ဗမာတို႔ ခ်ယ္လွယ္ခ်င္တိုင္း ခ်ယ္လွယ္၍ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ရန္တိုက္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ (နမူနာ။ ဂိုလန္၊ ဟီနန္ ရွမ္းႏွင့္ ၀ ၊ ကခ်င္ ႏွင့္ခ်င္း၊ ရခိုင္ႏွင့္ခ်င္း၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္၊ တို႔ကိုရႈပါ) အဂၤလိပ္တို႔၏ ဗမာျပည္ကို သိမ္းယူမႈသည္ ဗမာတို႔အတြက္ နယ္ေျမေဒသ ပိုမိုရရွိ လာသည့္အတြက္ ေရရွည္တြင္ အႀကီးအက်ယ္ အျမတ္ထြက္ခဲ့ ေလသည္။ ဂတိမတည္ေသာ မုသ၀ါဒမ်ားေသာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ မ်ားေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒေအာက္၌ ေနထိုင္လာၾကရေသာ တိုင္းရင္းသားတို႔မွာ မူ ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရးအရ နယ္ေျမတိုးခ်ဲ႕လာမႈ၊ သယံဇာတ ေကါင္းမ်ားရွိရာ ေဒသကို ဗမာပိုင္ နယ္ေျမျပဳလုပ္မႈ၊ စသည့္ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ အလိမ္အေကါက္ မ်ားလွေသာ ဗမာတို႔ႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရး ယူခဲ့ေသာ အရသာကို ခံစားရင္း ယေန႕တိုင္ ဒုကၡပင္လယ္ ေ၀ခဲ့ၾကေလ ေတာ့သည္။
လက္ေျပာင္းလက္လဲြလုပ္ျခင္းႏွင့္တိုင္းရင္းသားျပသနာ
၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာႏိုင္ငံ တခုလံုးကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူသြားေလသည္။ ခ်င္း ကခ်င္ ကရင္ ကယား မြန္ ဗမာ ရခိုင္ ရွမ္း စေသာ လူမ်ိဳးတို႔မွာ မိမိနီးစပ္ရာ လူသူလက္နက္ စုေဆာင္း၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အား ဗမာႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရးယူပါ။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ဗမာႏွင့္ေနလိုကေန မေနလိုက ခဲြထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟူေသာ ဂတိစကါးေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္ ပင္လံုျမိဳ႕တြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ တညီ တညြတ္တည္း လြပ္လပ္ေရးကို ယူရန္ လက္မွတ္ေရးထိုး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လုပ္ႀကံ ခံရျပီးေနာက္ ဦးႏုသည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာေလသည္။ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္၍ ႏွစ္သာၾကာလာသည္ ကိုယ္ပိုင္ခဲြထြက္ေရးကို အပထါး၍ ဖက္ဒရယ္ဟု ေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိုမွ် မရရွိေသာ အခါ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ပါ ရွမ္းမူကို တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားလွယ္တို႔က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုထံ တင္ျပၾကသည္။ ထိုအခါ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသား အေရးကို ႀကံရာမရ ျဖစ္သြားေလသည္။
ရွမ္းဆိုတာ ေခါင္းေပၚက ငွက္ပ်ံတာေတာင္ မႀကိဳက္ဘူး၊ ရခိုင္ဆိုတာ ေျမြေပြးထက္ ေၾကာက္စရာေကါင္းတယ္၊ ရခိုင္နဲ႔ ေျမြေပြးကိုေတြ႔ရင္ ရခိုင္ကို အရင္သတ္ရမယ္၊ ကရင္ေတြဆို က်ဴပင္ခုတ္က်ဴငုတ္ မက်န္ ေစရန္ အစိတ္သားေကာင္ (အမိဝမ္းထဲမွ သေႏၶသား) ေတာင္မက်န္ေစနဲ႕ ဒီေကာင္ေတြ စည္းလံုးရင္ မလြယ္ဘူး စသည့္ တိုင္းရင္းသား တို႔အေပၚ ဗမာတို႔ မည္သို႔ သေဘာထားရမည့္ ၀ါဒကို ေရွးဗမာတို႔က ေနာက္ေပါက္ ဗမာတို႔အား သြန္သင္ၾသ၀ါဒ ေပးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ရွမ္းမူအတိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို ျပည္နယ္ေပးရန္ ျဖစ္လာေသာ အခါ ဗမာတို႔၏ သုခမိန္ မစၥတာေမာင္မိႈင္း သည္ ဦးႏုကို ေခၚ၍ ဗမာ့ထီးနန္း မွန္ကင္းအစစ္က ထင္းျဖစ္သြားတာ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္လဲ ဟူေသာစကါးေၾကာင့္၄င္း၊ တိုင္းရင္းသား တို႔ကို ခဲြထြက္ခြင့္ ျပဳလိုက္ပါက ဗမာတို႔၏ အေျခအေနသည္ ပထ၀ီ၊ သယံဇာတ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာေပ၊ တို႔တြင္ပါ အေပၚစီးမွ ေနႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းလက္သို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အာဏါကို မလိမ့္တပါတ္ျဖင့္ လြဲေပးခဲ့ေလသည္။
အာဏါရ ဗမာအဆက္ဆက္သည္ ဗမာလူထုႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ သင့္ျမတ္ေရးထက္ ေသြးခဲြ ရန္တိုက္ျခင္း အလုပ္ကိုသာ လမ္းညြန္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရး သပ္ခ်ိဳျခင္း၊ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးရန္ လမ္းညြန္ၾသ၀ါဒေပးျခင္း၊ ေသြးခဲြေသာ မူ၀ါဒ က်င့္သံုးျခင္း၊ စစ္ေရးနည္း ျဖင့္ အက်ပ္ကိုင္ျခင္း၊ စသည့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နည္းလမ္း မ်ိဳးစံုသံုးကါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုထါးခဲ့ေသာ ပင္လံု သေဘာ တူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ကို စကၠဴစုတ္ သဖြယ္ဖန္တီးခဲ့ၾကေလသည္။
ဗမာ့ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္
ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ကို အထင္ေသး၍ မရေပ။ ဗမာသည္ လွည့္စားရာ၌ မျဖစ္လွ်င္ ျဖစ္သည့္ နည္းျဖင့္၊ မႏိုင္လွ်င္ႏိုင္မည့္နည္းျဖင့္၊ မရလွ်င္ ရသည့္နည္းျဖင့္၊ ကုပ္ကတ္ တြယ္ဖက္တတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ရွိေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ေနရာေဒသ ဆင္းရဲ၍ျဖစ္သည္။ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ရွမ္းတို႔ကို လိမ္လွည့္၍ အယံုသြင္းကါ ေနာက္လိုက္အျဖစ္ သိမ္းသြင္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။ နားေဋာင္းမွ ပတၱျမား အေရာင္ထြက္ေသာ ေစာမြန္လွကို စုန္းမဟုဆိုကါ နန္းမွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္ကိုလည္း ရွမ္းတို႔သည္ ဗမာကို ခြင့္လြတ္ ခဲ့၏။ ထို႔ျပင္ သိုဟန္ဘြားကို ဗမာတို႔သတ္ေသာ္လည္း ဗမာ ကို ရွမ္းတို႔ ယံုၾကည္ ခဲ့ၾကျပန္ ေလသည္။
ဗမာတို႔သည္ ရခိုင္ဘုရင္ ေဆာင္းေသာ သရဖူ ဦးေသွ်ာင္ေတာ္ကို ပံုတူျပဳလုပ္၍ (မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားတြင္ေဆာင္းေသာ မကိုဋ္ပံု) ေဗာင္းေတာ္ကို ေျခသုတ္ ရာတြင္ထါးကါ နံႏွိပ္ ယၾတာ လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းသည္ ဗိုလ္ငခိုင္လွကို ဦးစီးေစ၍ ငလွေဖၚ၊ ငေအာင္လာ၊ ငခ်င္း ၊အမည္မသိ၊ စုစုေပါင္း ၅ ဦးကို အထုတ္သည္ (ပစၥည္းမ်ိဳး စံုေရာင္းသူ) ဟန္ေဆာင္၍ မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားကို အသေရ ညိဳးႏြမ္း ေစျခင္းငွါ မဟာမုနိ ကုန္းတြင္ ကိုယ္၀န္သည္ မယ္ကု၀ဏ္ရုပ္တု အရက္သမား ကိုႀကီးေက်ာ္ရုပ္တု တို႔ကိုထါးကါ အရက္ဆြမ္းႏွင့္ ကို၀န္သယ္မ၏ စားၾကြင္းကို ဆြမ္းတင္ရန္ အတြက္ ဒါယကါ အျဖစ္ ထားခဲ့ ေလသည္။ ရခိုင္တို႔သည္ ဗမာကို တုပ၍ မလုပ္ခဲ့ေပ။ ရခိုင္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးေထာင္ ေက်ာ္ပတ္လံုး ဗမာျပည္ကို က်ဳးေက်ာ္ရန္စ တိုက္ခ္ိုက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ (နတ္ရွင္ေနာင္၊ မင္းဖေလာင္၊ မဟာပညာေက်ာ္၊ဟံသာ၀တီ စစ္ပြဲကိုရႈပါ)။
ဗမာဘုရင္ေခတ္ အဆက္ဆက္တြင္လည္း ကခ်င္ ကရင္ ခ်င္း ကယား မြန္ ရွမ္း ရခိုင္ ၊ တို႔ကို ေျမွာက္၍တဖံု၊ စစ္ေရးႏွင့္တမ်ိဳး၊ ေသြးထိုး ရန္တိုက္၍တဖံု၊ လွည့္ဖ်ားကါ ႏိုင္ငံေရး ကစား ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ထံမွ လြပ္လပ္ေရးမရမွီက တျခားလူမ်ိဳးတို႔သည္ ဗမာကို မယံုသည္ကိုသိေသာ ဗမာတို႔သည္ ဆယ္ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ မက္လံုးေပးေသာ အခါးေပၚ သကါေလာင္းေသာ စကါးကို ယံု၍ တိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ဗမာႏွင့္အတူ လြပ္လပ္ေရးကို ယူခဲ့ၾကသည္။
ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို က်င့္သံုးရန္ တိုင္ရင္းသားတို႔ ေတာင္းဆို လာၾကေသာအခါ ဦးႏုသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအား အာဏါအပ္၍ တိုင္းျပည္မွ ထြက္သြား ေလသည္။
ဦးႏုအစိုးရသည္ ကရင္တို႔ႏွင့္တိုက္ရာတြင္ အေရးနိမ့္ေနေသာအခါ ဦးႏု၏ ရန္သူ ဗကပ သခင္သန္းထြန္းသည္ ကရင္တို႔ကို ေနာက္ေၾကာမွ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ ကူညီေပးေလသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ ရိုးသားမႈမရွိေၾကာင္းကို သမိုင္းထင္ရွား သက္ေသရွိေနေပသည္။
ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္တြင္ ဗမာကို အထင္မေသးသင့္ေပ။ ဂ်ပန္ကိုေခၚ၍ ဂ်ပန္ကို ျပန္ တိုက္ေသာ ဗမာ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ေပါင္း၍ အဂၤလိပ္ကို တိုက္ရန္ၾကံေသာဗမာ၊ စသည့္ ယခင္ ေခတ္မွ ယခုေခတ္ အဆက္ဆက္တိုင္ ဗမာတို႔၏ စစ္၀ါဒ ရွိေနရာ ဗမာကို ယံုၾကည္၍ မရ ေၾကာင္းကို သက္ေသျပေန သကဲ့သို႔ ရွိေနေပေတာ့သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ေနသည္မွာ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးတမ်ိုးသည္ ေခတ္တေလွ်ာက္လံုး ရိုးေျဖာင့္ေသာ ႏိုင္ငံေရးမရွိဘဲ ႏိုင္ငံေရးလိမ္လည္ရန္ သာ အားထုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။
ဗမာလူမႈေရး
တေကါင္းျမိဳ႕တြင္ ကံရာဇာငယ္သည္ နန္းရလိုမႈျဖင့္ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို လိမ္သည္မွစ၍ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္ တြင္ မွ်က္ရွင္ေတာ္သခင္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီးကို မယား ပန္ထြာမင္းသမီးသည္ ထမိန္ကို မွ်က္ႏွာ သုတ္ရန္ ပ၀ါဟု လိမ္၍ေပးသည့္ အျဖစ္မွ ေဆြမ်ိဳးေတာ္ စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ ဆိုက ဆိုႏိုင္ ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳးဟု မခံ၀န္႔ေသာ ပုဂံေခတ္ စုကၠေတးမင္း ပုတၱလင္ အမ်ိဳးမွစ၍ ေဆြမ်ိဳး ေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။
သမိုင္းကိုဤသို႔ ေဖၚျပရသည္မွာ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္မွာ သင္ပုန္းေျခ၍ မရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဗမာတို႔၏ သမိုင္းမွန္ အက်င့္ဆိုးကို ဘုရင္ေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့ လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ ၏။ သို႔မဟုတ္ မဆလေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ နအဖေခတ္ တြင္ဥပေဒ ျပဳ၍ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ ဘုရင္ေခတ္မွစ၍ ဗမာတို႔အုပ္ခ်ဳပ္သမွ် ကါလပါတ္လံုး လူမႈေရး ေဖါက္ျပန္မႈမ်ားမွာ ေအာ့ႏွလံုးနာစရာပင္ျဖစ္သည္။ သားႏွင့္အမိ၊ မရီး ႏွင့္မတ္၊ တူႏွင့္၀ရီး၊ လိင္ေဖါက္ျပန္မႈ အျပင္ ၾကာခိုမႈ၊ မုဒိန္းမႈ၊ အေျမွာင္ထါးမႈ တို႔မွာ တရားေရး ဌာနႏွင့္ ဗမာလူမႈ အသိုင္းအ၀န္းထဲတြင္ မျမင္ခ်င္အဆံုး မၾကားခ်င္အဆံုး ၾကားေနရ ျမင္ေနရ သည္။ ေဖတရာမွ စ၍ ဆဲရာတြင္ သူမတူေအာင္ ရိုင္းစိုင္းလွေသာ ဗမာ့လူ႔ အဖဲြ႔အစည္းကို တိုင္းရင္းသားတို႔ မည္သို႔ အတုယူရ ပါမည္နည္း။ ယခင္ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ကိုျပန္ၾကည့္ပါကလည္း ဗမာမင္းမ်ားသည္ မိမိ အေမႏွင့္ ႏွမ မ်ားကို မိဖုရားေျမွာက္ခဲ့သည္ကို လည္းအခိုင္အမာ ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါသည္။
ထို႔ျပင္ ဗမာတို႔သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေနရာေဒသသို႔ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္လာ ၾကေသာအခါ တိုင္းရင္းသူတို႔ကို အတည္တက် ေပါင္းေဖၚျခင္း မရွိဘဲ ခေလးႏွင့္ တဖံု ကိုယ္၀န္ႏွင့္တမ်ိဳး အေပ်ာ္မယား အျဖစ္တနည္း ျပဳက်င့္ကါ ျပစ္ထားခဲ့ၾကေလသည္။ ဤသို႔ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရး လိင္ေဖါက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ဘ၀ပ်က္သြားရေသာ တိုင္းရင္းသူ အမ်ိဳး သမီးတို႔မွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ မ်ားလွေပသည္။
ႏိုင္ငံတခု၏ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏါကို ရယူထားသည့္ ၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဟု အမည္ခံထား သည့္၊ ဗမာတို႔သည္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို၊ တိုင္းရင္းသားတို႔ အတုယူရေလာက္ ျပဳျပင္မႈ မရွိလွ်င္ လူမ်ိဳးႀကီးဟုခံေနျခင္းသည္ အလဟသပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေသသူမသာကို ေငြရေအာင္ စီးပြားေရး လုပ္တတ္ေသာ ဗမာ႔လူမႈေရးကို တျခားလူမ်ိဳးတို႔ အထင္မႀကီးျခင္းသည္ တေန႔ ဗမာျပည္ ျပိဳကြဲမည့္ အရိပ္လကၡဏါပင္ ျဖစ္ပါလိမၼည္။
ဗမာတို႔၏ဘာသာေရးကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ
ဘုရားရွင္၀ါေတာ္ ၂၀ အခါကပင္ စူဠပုတ္ မဟာပုတ္ ညီေနာင္ႏွစ္ပါးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အပရႏၱတိုင္း မရမၼမ႑လ ေဒသသို႔ (ရာဇဓမၼသၾကၤန္က ဗမာျပည္ဟုဆိုသည္) သာသနာ ေရာက္ရွိလာသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုမွတဖန္ ပုပၸါး ပုဂံျပည္ သမုဒရာဇ္ မင္းမွ အစျပဳ၍ အာဏာရူး လူသတ္သမား အေနာ္ရထာ မင္းတိုင္ေအာင္ အရည္းႀကီးရဟန္းတို႔၏ အတုအေယာင္ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုး ကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ မိဘကိုသတ္ေသာသူ တို႔မွာ ပရိတ္ကို ရြတ္ရံုႏွင့္ ပဥၥနႏၱရိယကံမွ လြတ္၏။ မဂၤလာျပဳေသာအခါ အရည္းႀကီးတို႔အား ပန္ဦးေပးရ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳး အရည္းႀကီး ရဟန္းတို႔၏ ကာမတဏွာကို အလွ်ဴခံေသာေၾကာင့္ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၶသာသနာသည္ ျပိဳပ်က္ေလသည္။ ဤသို႔ ပန္းဦးဆက္ သာသနာထြန္းကါးေနစဥ္ သထံုမွ ရွင္အာရဟံ ေရာက္ လာျခင္းျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ၀ါဒကို မိ်ဳးေစ့ခ်ေပး ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဗမာတို႔သည္ ဤေရြ႕ ဤမွ်ေလာက္ သန္႔စင္ေသာ ဗုဒၶသာသနာကို မီးစကိုရေသာ ေမ်ာက္ ကဲ့သို႔ ဗမာ့စစ္၀ါဒကိုမွီ၍ အာစရိယ၀ါဒ ဂိုဏ္း သာသနာကို ထူေထာင္ၾကျပန္ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂံတြင္ အရွင္အာရဟံ၏ အေရွ႕သထံုသာသနာ တဂိုဏ္း၊ ဥတၱရာဇီ၀ဆပဋ တို႔၏ အေနာက္သာသနာ တဂိုဏ္း၊ အရွင္သီ၀လိ တဂိုဏ္း၊ ရွင္အာနႏၵာ တဂိုဏ္း၊ ရွင္တာမလိႏၵ တဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းသာသနာ သာလွ်င္ထြန္းကါးလာေလသည္။
ထို႔ျပင္ အတင္ဂိုဏ္း၊ အရံုဂိုဏ္း၊ ဧကစာရဂိုဏ္း၊ ဗဟုစာရဂိုဏ္း၊ ကံဂိုဏ္း၊ ဒြါရဂိုဏ္း၊ လူေသလူျဖစ္ဂိုဏ္း၊ ေရႊက်င္ဂိုဏ္း၊ သုဓမၼာဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းကဲြကါ ဗမာတို႔၏ ဗုဒၶ သာသနာသည္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္ႏွင့္ ပညာရွိတို႔၏ ခ်ီးမြမ္းခံ သာသနာ အဆင့္ တြင္ပရွိေပ။
ထိုထက္မက ဗမာတုိ႔သည္၊ ေဟာင္းဒိုက ဗေမာင့္တယာ ေတေတကနိတ္ စာမသာပ်ား၊ စသည့္ မဟုတ္က ဟုတ္က တိုင္းရင္းသား ေဒသတို႔တြင္ ဘာသာေရးကို ဘန္းျပ၍ လိမ္ညာ စားသျဖင့္ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း စသည့္ တိုင္းရင္းသား အမ်ားစုမွာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ရိုးရာနတ္ ကိုးကြယ္ရာမွ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာတို႔ အသံုးမက်၊ ဘာသာေရးခုတံုးလုပ္ အျမတ္ထုတ္မႈ႕တို႕မ်ားေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တို႔ ၀င္လာျပီးေနာက္ ခရစ္ယန္ ဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္သြားၾက ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗမာျပည္တြင္ ေထရာ၀ါဒ အမည္ခံ ဂိုဏ္းသာသနာ ထြန္းကါးလာမႈေၾကာင့္ တေက်ာင္း တဂါထါ တရြာတပုဒ္ဆန္း ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ ဆရာမ်ား သားေသ ဆိုသကဲ့သို႔ မရႈႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ သာသနာ သန္႔ရွင္းေရးကို လုပ္ခဲ့ၾကရေလသည္။
ဗမာယဥ္ေက်းမႈ
သာသနာ ၁၅၆၁ ခု သကၠရာဇ္ ၃၇၉ ခု ေအဒီ ၁၀၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္း ထီးနန္းရရွိလာျပီးေနာက္ ဗမာဟု အမည္ခံလာသည္မွစ၍ ပုဂံျပည္သည္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ေဇာတရ (ဣစၧာသယ) ယဥ္ေက်းမႈပမာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အႏုပညာ၊ သုခုမ၊ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု၊ သာသနာ၊ စာေပ၊ ပိသုကါ၊ ၀တ္စား ဆင္ယင္၊ ထံုးဖဲြ႔မႈ၊ ပါမက်န္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ အဆင္း တန္ဆာ လကၡဏါ ဓေလ့ထံုးစံ အျပည့္အစံုႏွင့္ ႏွစ္၂၀ အတြင္းျဖစ္တည္ လာခဲ့သည္။
ဤယဥ္ေက်းမႈကို ဗမာပညာရွင္တို႔က မီယန္ (မ်န္႔) ယဥ္ေက်းမႈဟုဆိုၾကသည္။ တရုပ္ႏိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုနယ္မွ မီယန္ (မ်န္႔) ဟူေသာ လူမ်ိဳး တမ်ိဳးသည္ ေက်ာက္ဆည္ နယ္မွတဆင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္သို႔ ၀င္ေရာက္လာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ တရုတ္တို႕သည္ အခုခ်ိန္အထိ ျမန္မာမ်ားကို (မ်န္႕ထရံ)လို ေခၚဆိုေနၾကပါသည္။ ထိုမွ အစျပဳ၍ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျပန္႔ႏွံ႔လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဤကန္စုနယ္မွ ၀င္လာေသာ မ်န္႔ လူမ်ိဳးထဲတြင္ ထူးဆန္းခ်က္ ႏွစ္ခုကိုေတြ႔ရသည္။ တစ္ခုမွာ ပါဠိႏွင့္ မရမာစာကို တတ္ေနျခင္းႏွင့္ လူမ်ိဳး နာမည္ေပးနည္း စနစ္မွာ တရုပ္ႏွင့္ မတူဘဲ ရခိုင္ႏွင့္ တူေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုထက္ အံ့ၾသဘြယ္ အေကာင္းဆံုးအခ်က္မွာ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ျမန္မာ (မရမၼာ)မင္း တဦး တေလမွ် ရွာမေတြ႔ဘဲ ပ်ဴမင္းမ်ားခ်င္း ျဖစ္ေနသည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အမွန္မွာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ယဥ္ေက်းမႈ ရွိလာရန္အတြက္ ႏွစ္ေထာင္ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရုန္းကန္လုပ္ရွားယင္း မိမိထက္အဆင့္ ျမင့္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈကို အတု ယူယင္း တေျဖးေျဖး ခ်င္းတိုးတက္ လာၾကသည္။ ႏွစ္ ၂၀ ဆယ္ မရွိမွီ အတြင္း ခုေရတြင္းတူး၍ ခုေရၾကည္ ေသာက္ရေသာ ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈမွာ အံ့ၾသဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ မ်န္႔ဟုဆိုေသာ ဗမာတို႔၏ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း မည္သူ႔ထံတြင္မွ အတုယူစရာ မလိုေသာ ဣစၧာသယ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဣစၧာသယ ဓေလ့ထံုးစံ၊ ဣစၧာသယ ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ စာေပ စသည္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ဣစၧာသယ ပထမ ဗမာႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကေလသည္။
လူမ်ိဳးစာေပႏွင့္အမူအက်င့္
ဗမာတြင္စာမရွိ၊ ဗမာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု ဗမာပညာရွင္တို႔ လက္ခံထားၾက သည္။ ဗမာဟုျဖစ္လာေသာ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္မွီ ပုဂံတြင္ ပ်ဴစာေပ ထြန္းကါးခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္း နန္းရျပီးေနာက္ အရည္းႀကီးသာသနာကို အယံုအၾကည္ မဲ့လာခဲ့သည္။ ထိုအေၾကာင္းကို သိေသာ အရည္းႀကီးတို႔သည္ မိမိတို႔ အမူအက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဋ္ကို ႏြားသားေရျပားတြင္ ေရး၍ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္၌ သခြပ္ပင္ႀကီး ကိုထြင္းကါ ထိုက်မ္းစာကို ထည့္ထားေလသည္။ သံုးႏွစ္အၾကာ အသားမာတက္၍ အသား ေစ့ေလလွ်င္ သာသနာပိုင္ အရည္းႀကီးရဟန္းက ဘိုးေလာင္းေတာ္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီး၏ ျမိဳ႕ေတာ္ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္တြင္ ျမိဳ႕လည္၌ရွိေသာ သခြတ္ပင္ႀကီးထဲတြင္ ပိဌကဋ္ က်မ္းစာ ရွိေၾကာင္း နတ္တို႔အိမ္မက္ ေပးလွာေၾကာင္း ထိုက်မ္းစာကို သြားယူရန္ အေနာ္ ရထာမင္း ထံ ေျပာၾကားေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္း သြား၍ ရွာေလလွ်င္ လံုးပါတ္ ၃၂ ေတာင္ရွိ သခြတ္ပင္ ႀကီးထဲတြင္ အရည္းႀကီးတို႔၏ အက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဌ္က်မ္းစာကို ရေလသည္။ ဤသည္မွာ ပ်ဴစာရွိေၾကာင္း အေထာက္အထား ပင္ျဖစ္ သည္။ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈသည္ မြန္ယဥ္ ေက်းမႈထက္ ေရွးက်သည္။ မြန္စာ၊ ပ်ဴစာ၊ ရခိုင္စာ၊ လူမ်ိဳး ၃ မ်ိဳးမွာ အႏြယ္မတူေသာ္လည္း စာမွာ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ ဗမာစာ ဟုေခၚေသာ ျမမၼာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု အလြယ္ တကူ လက္ခံလိုက္ၾကျခင္း အားျဖင့္၄င္း ပ်ဴ ကိုေဖ်ာက္၍ ဗမာ ဟုျဖစ္လာျပီးမွ ျမန္မာဟု တဖန္ လူမ်ိဳးေျပာင္းလာျခင္းကို အလြယ္တကူႏွင့္ လက္ခံလိုက္ ၾကျခင္းျဖင့္၄င္း ဗမာ့စစ္၀ါဒ၏ ဆိုးခဲ့ မိုက္ခဲ့ ေပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ကို အလြယ္တကူ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္း ထဲသို႔ ေမ်ာပါသြားႏိုင္ခဲ့ေလသည္။
တႏွစ္အရ သႀကၤန္က်ဟု ဌာနျမန္ျပည္ သမုဒ္သည္ကို အတည္တြက္ဆ ခဆပဥၥာ သကၠရာကို ရာဇာအမြန္ ေစာရဟန္တည့္ ပုဂံေရႊေမာက္ ေျခေဖ်ာက္ၾကြင္းရစ္ အစႏွစ္မွ တြက္စစ္ေကာဇာ ႏွစ္သခ်ၤာကါး၊ ဤသည္မွာ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို ေအာက္ေမ့စြာျဖင့္ ဗမာအစ ပ်ဴမွ ဟု ေရးဖဲြ႔ထားေသာ ႏွစ္စဥ္ထုထ္ သႀကၤန္စာပင္ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏွင့္ပ်ဴ
ျမန္မာ (MIEN မီယန္ မွ်န္႔) အမည္ခံ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တရုပ္နိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုေဒသမွ တဆင့္ ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္ ေဒသသို႔ ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္လာၾကသည္ဟု ဗမာပညာရွင္မ်ားက ဆိုသည္။ ထိုထက္မက သာဂီ၀င္ မင္းမ်ိဳးဟု ဆိုၾကျပန္သည္။ သာဂီ၀င္သည္ အိႏၵိယ၊ မ်န္႔သည္ တရုပ္ လြန္စြာ ေ၀းကြာလြန္းလွသည္။ ထို႔ျပင္ ပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ သာဂီ၀င္ မင္းတပါးမွ် မရွိသလို မ်န္႔ မင္းလည္း တေယာက္မွ မရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ၄၂ ဆက္ေျမွာက္ သီရိအႏုရုဒၶေဒ၀ (၄၀၆ ၄၃၉) အေနာ္ရထာ (ပါဠိပ်က္ အေႏွာရသား၊ ဗိုလ္မင္းေထာင္ေန ရခိုင္သားတို႔၏ စကား) ကိုစံထား၍ ေရွ႕မင္းမ်ားမွာ စုကၠေတး ကြန္းေဆာ္ က်ဥ္စိုး ေတာင္သူႀကီး ေၾကာင္ျဖဴ ေစာရဟန္း ငတပါး စေလငေခြး သိန္းခိုးမင္း ေရႊေမာက္ေတာ္ ေရႊအုန္းသီး ထြန္ခ်စ္ ထြန္ပစ္ ထြန္ထိုက္ ထီးမင္းယဥ္ ယဥ္မင္းပိုက္ ပိုက္ေသေလ ေသေလေၾကာင္ ေၾကာင္ဒူရစ္ ပ်ဥ္ပ်ား ေစာခင္ႏွစ္ သမုဒရစ္ ဤမင္းအားလံုးမွာ ပ်ဴမင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အေနာ္ရထာမင္း ေနာက္မွ ဆက္ခံေသာ မင္းမ်ားမွာ ေစာလူး ငရမန္ က်န္စစ္သား အေလာင္းစည္သူ နရပတိ စသည္ တို႔မွာလည္း ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္။
ဤပုဂံေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အားလံုးမွာ ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားသာျဖစ္၍ ဗမာသမိုင္းဆရာ မ်ားကမူ အေနာ္ရထာမင္းမွစ၍ ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ေသာ ျမန္မာမင္းမ်ား ဟုသာေဖၚျပၾကေလသည္။
ဗမာတို႔၏ လက္ဆုပ္ လက္ကိုင္ မျပႏိုင္ေသာ ကန္စုေဒသမွ မ်န္႔ယဥ္ေက်းမႈသည္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ၀တ္စားဆင္ယင္မႈ အျပည့္အစံုႏွင့္ ရွိႏွင့္ျပီးေသာ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈမွ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျဖစ္လာျခင္းသည္ သမိုင္းလိမ္ သက္သက္သာ ျဖစ္ေလသည္။
အရွင္ဇနကဘိ၀ံသႏွင့္စစ္တပ္
ေတာင္ျမိဳ႕ဆရာေတာ္ဘုရားဟု အမည္တြင္ေသာ အရွင္ဇနကဘိ၀ံသသည္ ၁၃၁၃ ခု ကဆုန္လတြင္ မဂၤလာဒံုစစ္တပ္၌ တရားေဟာေလသည္။ ထိုတရားပဲြ၌ ဆရာေတာ္က စစ္တပ္ႏွင့္ သာသနာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အားထားရာျဖစ္သည္ ဟုေဟာၾကားေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ပင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားႏွင့္ စစ္တပ္ကို ခ်ီးမြမ္းေျမွာက္ပင့္ေသာ တရားမ်ားကို အစိုးရႏွင့္ ပဏါသင့္ေသာ ရဟန္းမ်ား ေဟာၾကေလသည္ပင္ ျဖစ္၏။
အရွင္ဇနကဘိ၀ံသ ကဲ့သို႔ မါရမီရွင္ က်မ္းတတ္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ စစ္တပ္ကို ဘက္လိုက္၍ ေျမွာက္ပင့္မႈေၾကာင့္၄င္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာအစိုးရ၏ ဖူးဖူးမႈတ္၍ ေျမွာက္ပင့္ေသာ အျပဳအမႈ မ်ားေၾကာင့္၄င္း စစ္တပ္သည္ မေကါင္းမႈ မွန္သမွ်ကို ျပဳလုပ္၍ ထင္႐ာစိုင္းေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ဤသည္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ဗမာ့စစ္၀ါဒ သက္ဆိုးရွည္ေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
လူမိုက္ကိုဆရာတင္သည့္ဗမာ႔စစ္၀ါဒ
အာဏါရ ဗမာလူတန္းစားႏွင့္ အာဏါရရွိရန္ ၾကံေနေသာ အဖြဲ႔အစည္း လူပုဂၢိဳလ္တို႔ပါ မက်န္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲမည္ကို ေၾကာက္ေနၾကသည္။ စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ငါေျပာသလိုလုပ္ ငါလုပ္သလိုမလုပ္ႏွင့္ ဟုဆိုေသာ လူမိုက္ကို ဆရာတင္သည့္ ဗမာစစ္၀ါဒေၾကာင့္၄င္း လူမိုက္ ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာစစ္၀ါဒႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ရိုးသားေသာ အယူ၀ါဒ ႏွစ္ ခုမွာ မတူညီေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဗမာတို႔၏ သမိုင္း၀င္ အာဇာနည္ ေလးဦးမွာ က်န္စစ္သား၊ ဘုရင့္ေနာင္၊ အေလာင္းဘုရား၊ ဗႏၶဳလ တို႔ျဖစ္သည္။ က်န္စစ္သား။ ။ အေနာ္ရထာမင္းထံ ဆက္ေသာ ခင္ဦးကို လမ္းတြင္ျပစ္ မွားေသာသူ၊ အဖမႊမ္းေသာ အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ ခင္ဦးရျပီး၍ အေနာ္ရထာမင္း ေသျပီးေနာက္ က်န္စစ္သား မင္းျဖစ္လာေသာအခါ ခင္ဦးကို မိဖုရားေျမွာက္ျခင္းသည္ အမိကို မယားလုပ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဘုရင့္ေနာင္။ ။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပေသာ ခင္စိမ္းကေလးကို မစူးစမ္း မဆင္ျခင္ ဘဲ မိဖုရားေျမွာက္ရန္ၾကံေသာသူျဖစ္သည္၊ ေနာက္ဆံုး ခင္စိမ္းကေလးသည္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သမီးအရင္း ျဖစ္သည္။ အေလာင္းဘုရား။ ။ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ဟု ဘိသိတ္ခံလွ်က္ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွ ဘုရားကို မဖ်က္ ဇင္းမယ္မွ ဘုရားကိုျဖိဳဖ်က္ျခင္းသည္ ကိုယ့္ထက္သါ မနာလိုေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ။ ဗႏၶဳလ ။အခြင့္ အေရးကို မရ ရသည့္ နည္းႏွင့္ ယူရမည္ဟု ခံယူခ်က္ရွိ၍ အာဏါကို ရယူေသာသူ။ ဘုရင္ေနာင္ေယာက္ဖျဖစ္ေသာ တပင္ေရႊထီးသည္လည္း ေန႕ရွိသ၍ အရက္မူးကာ ဟံသာဝတီ မွ ရွစ္ႏွစ္အရြယ္ ကေလးကို မိဖုရားေျမာက္ခဲ့သလို ယိုးဒယားမွ ဆင္ျဖဴလိုျခင္ေသာေၾကာင့္ စစ္ခင္းခဲ့သည္။ ဤသို႔ ဗမာတို႔၏ စာရိတၱၾကမ္းႏွင့္ စစ္၀ါဒသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ႏွင့္ အံ၀င္မႈမရွိသည္ကို ေတြ႔ရ ေပသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ပင္လွ်င္ ဗမာတို႔ကိုသာ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ျပီး တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ မည္သို႔သေဘာထား ရွိသည္ကို၊ စကါးႏွင့္ အလုပ္ ညီမညီ ဆိုသည္ကို၊ စမ္းသတ္မခံခဲ့ရ ေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူမိုက္ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလ ပါတ္လံုး ၊ အနစ္နာခံပါသည္ ဟုဆိုကါ သကါလူးေသာ အဆိပ္သီးကို တိုင္းရင္းသားတို႔ကို စားေစေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလပါတ္လံုး ျပည္ေထာင္စု မကြဲပါဟု မည္သူမွ် အာမခံ ႏိုင္လိမၼည္ မဟုတ္ပါ။ ဗမာသည္ မိမိအမွားကို သူမ်ားအေပၚ အျပစ္တင္ ပံုခ်ေလ့ ရွိတတ္ရာ ဗမာႏွင့္အတူ ေနထိုင္ရျခင္းသည္ အလြန္ဒုကၡရွိေလသည္။
မတရားအၾကမ္းဘက္ျခင္း
(က) လူမ်ိဳးေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း
လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို တျခားလူမ်ိဳး တမ်ိဳးက ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္သည္မွာ
(၁) စနစ္က်ေသာ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း တရပ္ရွိျခင္း
(၂) ဘာသာေရးအဖဲြ႔အစည္းရွိျခင္း
(၃) ေခတ္မွီလက္နက္ကိရိယာရွိျခင္း
(၄) စာေပယဥ္ေက်းမႈ စေသာ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ီမႈ အားေကါင္းျခင္း
အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္ အဓိက လိုအပ္ခ်က္ မ်းပင္ ျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တျခားလူမ်ိဳးအေပၚ အထင္ႀကီးျခင္းသည္ လူမ်ိဳးေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ႏွစ္ၾကာလာသည္ႏွင့္ အမွ် မိမိလူမ်ိဳး၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ကြယ္ေပ်ာက္၍ တျခားလူမ်ိဳးတို႔၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ပီျပင္လာကါ လူမ်ိဳးေရး အရ ေသြးေႏွာ ၀ါးမ်ိဳျခင္းကို ခံရေလေတာ့သည္။
(ခ) စီးပြားေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း
လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ေခတ္မွီ တိုးတက္ရန္အတြက္ ဆိုလွ်င္ ထိုလူမ်ိဳး၌ စီပြားေရး အေျခခံ မ႑ိဳင္ ရွိရန္ လိုအပ္ေလသည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ တိုးတက္မႈကို ျဖစ္ေစေသာ စီးပြားေရး မ႑ိဳင္ကို အာဏါရ အစိုးရသည္ ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ေသာအခါ ထိုလူမ်ိဳး၏ စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈဒါဏ္ ေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တခုလံုးသည္လည္း ကစင့္ကလွ်ား ျဖစ္သြားေလ သည္။ ထိုနည္းအတူ အားနဲသူကို အားမ်ားသူက စီးပြားေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရေသာအခါ တဦးခ်င္း အလိုက္ အဖြဲ႔အစည္းအလိုက္ ႏိုင္ငံအလိုက္ ၾသဇာခံဘ၀ အႏွိမ္ခံဘ၀သို႔ က်ေရာက္သြား ေလသည္။( မွတ္ခ်က္။ ပညာရွင္ အဆင့္သာ ျမင္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။
(ဂ) ႏိုင္ငံေရးအရဖိႏွိပ္ျခင္း
လူတဦးျဖစ္ေစ တဖဲြ႔ျဖစ္ေစ တႏိုင္ငံျဖစ္ေစ အာဏါစက္ တည္ျမဲလို၍၄င္း အာဏါရရွိ လို၍၄င္း တျခားအဖဲြ႔အစည္း တျခားလူမ်ိဳး တျခားႏိုင္ငံတို႔ အေပၚတြင္၄င္း မိမိလူမ်ိဳး မိမိႏိုင္ငံ တြင္းရွိ တျခား အဖြဲ႔အစည္းတို႔ အေပၚတြင္၄င္း ႏိုင္ငံေရကို ခုတံုးလုပ္၍ အၾကမ္းဘက္ အႏိုင္က်င့္ေလသည္။ ဤသို႔ႏိုင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္ညွင္းပန္း အႏိုင္က်င့္သည္ကို လူမ်ားစုသိႏိုင္ ျမင္ႏိုင္စြမ္း ရွိၾကေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုအာဏါရွင္တို႔၏ ဆိုးက်ိဳးမွန္သမွ်ကို လူအမ်ားစု ခံရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။ျပီး)))))
(ဃ) ဥပေဒျဖင့္ဖိႏွိပ္ျခင္း
အုပ္ခ်ဳပ္သူ သို႔မဟုတ္ အဖဲြ႔အစည္းတရပ္သည္ မိမိအာဏါတည္ျမဲလို၍ ျပည္သူထူထုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ ဥပေဒကို ျပဌာန္းျခင္းသည္ ဥပေဒျဖင့္ ဖိႏွိပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ေပၚေပါက္လာေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားသည္ အာဏါရ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း ႏွင့္သာသက္ဆိုင္ အက်ဳံး၀င္ေလသည္။ သို႔ေသာ္အာဏါရ ထိုအဖဲြ႔ အစည္း သည္ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါ တာ၀န္မယူဘဲ ျပည္သူလူထုႏွင့္ တျခားအဖဲြ႔ အစည္းတို႔ကိုသာ အျပစ္ပံုခ်ေလ့ရွိသည္။
(င) ဘာသာေရးကိုအသံုးခ်ျခင္း
စစ္မွန္ေသာ ဘာသာေရး သမားမည္သည္ မည္သည့္အခါကမွ် အာဏါ ရရွိရန္ ႀကိဳးပန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွ
By:by တေက်ာ့ ၿပန္ဟစ္ တလာ
read comment+++click
ဗမာ့လက္နက္ႏိုင္ငံတြင္ မပါ၀င္ေသာ မြန္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ရခိုင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကယား၊ တို႔ကိုလည္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို အေၾကာင္းျပ၍ လွည့္ဖ်ားကါ ဗမာႏိုင္ငံ အစိုးရလက္ေအာက္သို႔ ျမန္မာျပည္ အျဖစ္ သိမ္းယူ သတ္မွတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ၾကရသည္။
ဗမာ့စစ္၀ါဒႏွင့္နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္လာမႈ
ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ စသည့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔၏ ျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံတို႔မွာ အခ်င္းခ်င္း စစ္ပြဲ ဆင္ႏဲြယင္း ပ်က္စီးေလသည္။ ထို႔ေနာက္ပုပၸါး အရပ္တြင္ သမုဒရစ္မင္းသည္ ပ်ဴႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ျပန္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ပ်ည္ပ်ားမင္းသည္ ေၾကြအိုးအံ ပုဂံတည္ ဟူေသာကိန္း အရ သကၠရာဇ္ ၂၁၁ ခုတြင္ ပ်ဴဂါမတို႔ကို စုစည္း၍ ဘရနီ နကၡတ္ႏွင့္ စန္းသွ်ဥ္ခိုက္တြင္ ပုဂံကို တည္ေထာင္ ခဲ့ေလသည္။
အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ က်န္စစ္သားမင္း တို႔လက္ထက္မွ ဗမာဟူ၍ အမည္ခံလာေသာ ဤ လူမ်ိဳးစု သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အၾကမ္းတမ္းဆံုး နယ္ေျမမွ မဆုတ္မနစ္ႀကိဳးစားရင္း၊ ထန္းေရ ေသာက္ ထန္းျမစ္စားရင္း (သို႕) ေရငန္ေသာက္ မ်က္ေျခာက္စား ကာ (အရွင္ဒိသာပါေမာကၡ) လူျဖစ္ရန္ႀကိဳးစား လုန္းပမ္း ခဲ့ၾကေလသည္။ ဗမာပိုင္နက္ နယ္ေျမသည္ ဆန္ေရစပါးရွားျခင္း၊ သယံဇာတမရွိျခင္း၊ နယ္ေျမေဒသ ၾကမ္း တမ္းျခင္း၊ ဆင္းရဲ ႏုံခ်ာျခင္း၊ ေရာဂါဘယထူေျပာျခင္း၊ စေသာ ေျမႀကီးကိုမွီ၍ လုပ္ကိုင္ စား ေသာက္ရေသာ ေခတ္တြင္ ေအာက္က်ေနာက္က် ျဖစ္ေနခဲ့ရသည္။ ဗမာနယ္ေျမ၏ အေရွ႕ ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ၉၉ ေစာ္ဘြားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဥတုသပၸါယမွ်ေသာ ေက်ာက္သံ ပတၱျမား ထြက္ေသာ အစားရိကၡါ ျပည့္စံုေသာ ရွမ္းျပည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ ေျမႏု ေပါမ်ားရာ ေဒသကို မြန္၊ ကရင္၊ ပအို႔(ေတာင္သူ)၊ ကဒူး၊ ကနန္း၊ စသည့္ လူမ်ိဳးတို႔ ဧခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ ေနထိုင္လွ်က္ရွိသည္။
အေနာက္ဘက္တြင္ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ စားေသာက္သူ ခ်င္းႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ ရွိေနၾကသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔မွာ ေျမႏု၊ သယံဇာတ၊ သားငါး၊ တို႔ေပါမ်ားရာ နယ္ေျမကို ရရွိထါး ျပီး ၃ လ လုပ္၍ ၉ လထိုင္စားကါ ေပ်ာ္ပဲြရႊင္ပြဲ ၁၂ လရာသီတိုင္ ရွိေနျပီး အထူးစည္ပင္ ၀ေျပာ လွ်က္ရွိေနသည္။ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ အျပင္ တျခားလူမ်ိဳးမ်ားမွာ ဗမာတို႔ထက္ ေနရာ ေကာင္းရွိျခင္း၊ ဘာသာ အယူမွန္ကန္ျခင္း၊ စာေပ အဆင္းတန္ဆာ ရွိျခင္း၊ စားေသာက္ ေနထိုင္မႈ ဓေလ့ရွိျခင္း၊ ပိသုကါ လက္ရာရွိျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရွိျခင္း၊ စသည့္ခိုင္မာေသာ လူမ်ိဳးေရး အေျခ ခံ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုေနသည္။ မြန္ႏွင့္ ရခိုင္တို႔၏ ေအးခ်မ္းသာယာမႈကို အားက်လာေသာ ဗမာသည္ စစ္၀ါဒကို ထူေထာင္ရန္သာလွ်င္ လမ္းစ ျမင္လာၾက ေလေတာ့ သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးေပၚလာသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ တျခားလူမ်ိဳးမ်ား ေအးခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထိုင္ရသည္ဟူ၍ မရွိေတာ့ေပ။ ဗမာတို႔မွာ စစ္တိုက္ရင္း လူစု လူစုရင္း စစ္တိုက္ခဲ့ၾကျပီး တျခားနယ္ေျမ ေဒသရွိ နိုင္ငံတို႔၏ အာဏါ၊ သယံဇာတ၊ နယ္ေျမ၊ ႏွင့္ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမႈ ဘာသာေရး ေသြးခဲြမႈ ရန္တိုက္မႈ သတ္ျဖတ္မႈ စသည့္ ၀ါဒ တို႔ကို က်င့္သံုးရင္းျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕ လာခဲ့ၾက ေလေတာ့သည္။
အဂၤလိပ္ႏွင့္ဗမာပထ၀ီေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့မႈႏွင့္ဗမာလူမ်ိဳးေရးတိုးခ်ဲ႕လာမႈ
၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ဗမာ့ဦးစြန္းကို အဂၤလိပ္တို႔ ရိုက္ခ်ိဳးပစ္ခဲ့ျပီးေနာက္ ယခင္ရွိခဲ့ေသာ ဌာေန လူမ်ိဳးတို႔၏ ေနရာေဒသ ပထ၀ီသည္ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲျခင္းကို ခံခဲ့ ၾကရသည္။ ဗမာျပည္ အႏွံ႔တြင္ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေနရာေကာင္း၊ သဘာ၀ေကာင္း၊ ရာသီဥတုေကာင္း၊ ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား လြယ္ကူေစရန္ ေျမေနရာတို႔ကို ေရြးခ်ယ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ယၡင္ဌာေနလူမ်ိဳးတို႔ ပိုင္ဆိုင္ရာေဒသသည္ ႀကံဳ႕၀င္သြားျပီးလွ်င္ လြပ္လပ္ေရး ရရွိလာေသာအခါ ဗမာပိုင္နယ္ေျမ ျဖစ္သြားေလေတာ့သည္။ ဗမာဘုရင္မ်ား လက္ထက္တြင္ ေအာက္ဗမာျပည္၌ ဗမာတို႔မွာ မဆိုစေလာက္သာရွိခဲ့ျပီး မြန္ႏွင့္ ကရင္မွာ လူမ်ားစု ျဖစ္ခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ကို အေျချပဳ၍ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္သည္မွစ၍ ေအာက္ဗမာျပည္သို႔ ဗမာမ်ား အလံုး အရင္းႏွင့္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္။ ေျမႏုကို မျမင္ဖူးေသာ မိုးေခါင္ေရရွား ကႏၱာရတြင္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ဗမာတို႔မွာ ေနရာေကါင္းကို လက္လြတ္ရမည္ကို စိုး၍ ကရင္ႏွင့္ မြန္တို႔ ကို ဗမာျပည္ေအာက္ပိုင္း ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ စသည့္ နယ္ေျမတို႔မွ လူမ်ိဳးေရးျဖင့္တဖံု၊ စစ္တိုက္၍ တမ်ိဳး၊ အႏု၊ အၾကမ္း၊ အရမ္း၊ မ်ိဳးစံုသံုးကါ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေနရာေကါင္းကို အျပီးအပိုင္ ရယူခဲ့ၾကသည္။ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ၏ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္တြင္ ရခိုင္တို႔၏ ဧရိယာမွာ နတ္ျမစ္၀မွ ေမာ္တင္စြန္းထိ ဟုေဖၚျပပါရွိသည္။ ၁၉၇၅ ခု ဒီဇဘၤာ ၁၅ ရက္ေန႔ ရခိုင္ကိုျပည္နယ္ ေပးေသာ အခါမူ နတ္ျမစ္၀မွ ဂြ အထိသာ ရရွိလိုက္ျပီး မိုးေခါင္ေရရွား ရပ္၀န္းေဒသတြင္ ေနထိုင္ေသာ ဗမာတို႔မွာမူ ရခိုင္ပိုင္ နယ္ေျမ အေနာက္ကေလးဟု ေခၚေသာ နယ္ေျမ တခုလံုးကို ဗမာတို႔ ဘိုးဘြားပိုင္ နယ္ေျမ အျဖစ္ ရယူသြားေလသည္။ ထို႔ျပင္ ရွမ္း ေမျမဳိ႕၊ မိုးကုတ္ ကခ်င္ ဖါးကန္႔ ဆင္ကလိန္ခႏၱီး ရခိုင္ ပလက္၀၊ စသည္တို႔ အျပင္ လူမ်ိဳးစု ဆိုင္ရာေဒသ အသီးသီးကို အဂၤလိပ္တို႔ နည္းေပး လမ္းျပခဲ့မႈေၾကာင့္ ဗမာတို႔ ခ်ယ္လွယ္ခ်င္တိုင္း ခ်ယ္လွယ္၍ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ရန္တိုက္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ (နမူနာ။ ဂိုလန္၊ ဟီနန္ ရွမ္းႏွင့္ ၀ ၊ ကခ်င္ ႏွင့္ခ်င္း၊ ရခိုင္ႏွင့္ခ်င္း၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္၊ တို႔ကိုရႈပါ) အဂၤလိပ္တို႔၏ ဗမာျပည္ကို သိမ္းယူမႈသည္ ဗမာတို႔အတြက္ နယ္ေျမေဒသ ပိုမိုရရွိ လာသည့္အတြက္ ေရရွည္တြင္ အႀကီးအက်ယ္ အျမတ္ထြက္ခဲ့ ေလသည္။ ဂတိမတည္ေသာ မုသ၀ါဒမ်ားေသာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ မ်ားေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒေအာက္၌ ေနထိုင္လာၾကရေသာ တိုင္းရင္းသားတို႔မွာ မူ ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရးအရ နယ္ေျမတိုးခ်ဲ႕လာမႈ၊ သယံဇာတ ေကါင္းမ်ားရွိရာ ေဒသကို ဗမာပိုင္ နယ္ေျမျပဳလုပ္မႈ၊ စသည့္ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ အလိမ္အေကါက္ မ်ားလွေသာ ဗမာတို႔ႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရး ယူခဲ့ေသာ အရသာကို ခံစားရင္း ယေန႕တိုင္ ဒုကၡပင္လယ္ ေ၀ခဲ့ၾကေလ ေတာ့သည္။
လက္ေျပာင္းလက္လဲြလုပ္ျခင္းႏွင့္တိုင္းရင္းသားျပသနာ
၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာႏိုင္ငံ တခုလံုးကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူသြားေလသည္။ ခ်င္း ကခ်င္ ကရင္ ကယား မြန္ ဗမာ ရခိုင္ ရွမ္း စေသာ လူမ်ိဳးတို႔မွာ မိမိနီးစပ္ရာ လူသူလက္နက္ စုေဆာင္း၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အား ဗမာႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရးယူပါ။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ဗမာႏွင့္ေနလိုကေန မေနလိုက ခဲြထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟူေသာ ဂတိစကါးေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္ ပင္လံုျမိဳ႕တြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ တညီ တညြတ္တည္း လြပ္လပ္ေရးကို ယူရန္ လက္မွတ္ေရးထိုး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လုပ္ႀကံ ခံရျပီးေနာက္ ဦးႏုသည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာေလသည္။ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္၍ ႏွစ္သာၾကာလာသည္ ကိုယ္ပိုင္ခဲြထြက္ေရးကို အပထါး၍ ဖက္ဒရယ္ဟု ေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိုမွ် မရရွိေသာ အခါ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ပါ ရွမ္းမူကို တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားလွယ္တို႔က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုထံ တင္ျပၾကသည္။ ထိုအခါ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသား အေရးကို ႀကံရာမရ ျဖစ္သြားေလသည္။
ရွမ္းဆိုတာ ေခါင္းေပၚက ငွက္ပ်ံတာေတာင္ မႀကိဳက္ဘူး၊ ရခိုင္ဆိုတာ ေျမြေပြးထက္ ေၾကာက္စရာေကါင္းတယ္၊ ရခိုင္နဲ႔ ေျမြေပြးကိုေတြ႔ရင္ ရခိုင္ကို အရင္သတ္ရမယ္၊ ကရင္ေတြဆို က်ဴပင္ခုတ္က်ဴငုတ္ မက်န္ ေစရန္ အစိတ္သားေကာင္ (အမိဝမ္းထဲမွ သေႏၶသား) ေတာင္မက်န္ေစနဲ႕ ဒီေကာင္ေတြ စည္းလံုးရင္ မလြယ္ဘူး စသည့္ တိုင္းရင္းသား တို႔အေပၚ ဗမာတို႔ မည္သို႔ သေဘာထားရမည့္ ၀ါဒကို ေရွးဗမာတို႔က ေနာက္ေပါက္ ဗမာတို႔အား သြန္သင္ၾသ၀ါဒ ေပးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ရွမ္းမူအတိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို ျပည္နယ္ေပးရန္ ျဖစ္လာေသာ အခါ ဗမာတို႔၏ သုခမိန္ မစၥတာေမာင္မိႈင္း သည္ ဦးႏုကို ေခၚ၍ ဗမာ့ထီးနန္း မွန္ကင္းအစစ္က ထင္းျဖစ္သြားတာ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္လဲ ဟူေသာစကါးေၾကာင့္၄င္း၊ တိုင္းရင္းသား တို႔ကို ခဲြထြက္ခြင့္ ျပဳလိုက္ပါက ဗမာတို႔၏ အေျခအေနသည္ ပထ၀ီ၊ သယံဇာတ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာေပ၊ တို႔တြင္ပါ အေပၚစီးမွ ေနႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းလက္သို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အာဏါကို မလိမ့္တပါတ္ျဖင့္ လြဲေပးခဲ့ေလသည္။
အာဏါရ ဗမာအဆက္ဆက္သည္ ဗမာလူထုႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ သင့္ျမတ္ေရးထက္ ေသြးခဲြ ရန္တိုက္ျခင္း အလုပ္ကိုသာ လမ္းညြန္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရး သပ္ခ်ိဳျခင္း၊ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးရန္ လမ္းညြန္ၾသ၀ါဒေပးျခင္း၊ ေသြးခဲြေသာ မူ၀ါဒ က်င့္သံုးျခင္း၊ စစ္ေရးနည္း ျဖင့္ အက်ပ္ကိုင္ျခင္း၊ စသည့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နည္းလမ္း မ်ိဳးစံုသံုးကါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုထါးခဲ့ေသာ ပင္လံု သေဘာ တူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ကို စကၠဴစုတ္ သဖြယ္ဖန္တီးခဲ့ၾကေလသည္။
ဗမာ့ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္
ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ကို အထင္ေသး၍ မရေပ။ ဗမာသည္ လွည့္စားရာ၌ မျဖစ္လွ်င္ ျဖစ္သည့္ နည္းျဖင့္၊ မႏိုင္လွ်င္ႏိုင္မည့္နည္းျဖင့္၊ မရလွ်င္ ရသည့္နည္းျဖင့္၊ ကုပ္ကတ္ တြယ္ဖက္တတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ရွိေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ေနရာေဒသ ဆင္းရဲ၍ျဖစ္သည္။ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ရွမ္းတို႔ကို လိမ္လွည့္၍ အယံုသြင္းကါ ေနာက္လိုက္အျဖစ္ သိမ္းသြင္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။ နားေဋာင္းမွ ပတၱျမား အေရာင္ထြက္ေသာ ေစာမြန္လွကို စုန္းမဟုဆိုကါ နန္းမွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္ကိုလည္း ရွမ္းတို႔သည္ ဗမာကို ခြင့္လြတ္ ခဲ့၏။ ထို႔ျပင္ သိုဟန္ဘြားကို ဗမာတို႔သတ္ေသာ္လည္း ဗမာ ကို ရွမ္းတို႔ ယံုၾကည္ ခဲ့ၾကျပန္ ေလသည္။
ဗမာတို႔သည္ ရခိုင္ဘုရင္ ေဆာင္းေသာ သရဖူ ဦးေသွ်ာင္ေတာ္ကို ပံုတူျပဳလုပ္၍ (မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားတြင္ေဆာင္းေသာ မကိုဋ္ပံု) ေဗာင္းေတာ္ကို ေျခသုတ္ ရာတြင္ထါးကါ နံႏွိပ္ ယၾတာ လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းသည္ ဗိုလ္ငခိုင္လွကို ဦးစီးေစ၍ ငလွေဖၚ၊ ငေအာင္လာ၊ ငခ်င္း ၊အမည္မသိ၊ စုစုေပါင္း ၅ ဦးကို အထုတ္သည္ (ပစၥည္းမ်ိဳး စံုေရာင္းသူ) ဟန္ေဆာင္၍ မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားကို အသေရ ညိဳးႏြမ္း ေစျခင္းငွါ မဟာမုနိ ကုန္းတြင္ ကိုယ္၀န္သည္ မယ္ကု၀ဏ္ရုပ္တု အရက္သမား ကိုႀကီးေက်ာ္ရုပ္တု တို႔ကိုထါးကါ အရက္ဆြမ္းႏွင့္ ကို၀န္သယ္မ၏ စားၾကြင္းကို ဆြမ္းတင္ရန္ အတြက္ ဒါယကါ အျဖစ္ ထားခဲ့ ေလသည္။ ရခိုင္တို႔သည္ ဗမာကို တုပ၍ မလုပ္ခဲ့ေပ။ ရခိုင္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးေထာင္ ေက်ာ္ပတ္လံုး ဗမာျပည္ကို က်ဳးေက်ာ္ရန္စ တိုက္ခ္ိုက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ (နတ္ရွင္ေနာင္၊ မင္းဖေလာင္၊ မဟာပညာေက်ာ္၊ဟံသာ၀တီ စစ္ပြဲကိုရႈပါ)။
ဗမာဘုရင္ေခတ္ အဆက္ဆက္တြင္လည္း ကခ်င္ ကရင္ ခ်င္း ကယား မြန္ ရွမ္း ရခိုင္ ၊ တို႔ကို ေျမွာက္၍တဖံု၊ စစ္ေရးႏွင့္တမ်ိဳး၊ ေသြးထိုး ရန္တိုက္၍တဖံု၊ လွည့္ဖ်ားကါ ႏိုင္ငံေရး ကစား ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ထံမွ လြပ္လပ္ေရးမရမွီက တျခားလူမ်ိဳးတို႔သည္ ဗမာကို မယံုသည္ကိုသိေသာ ဗမာတို႔သည္ ဆယ္ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ မက္လံုးေပးေသာ အခါးေပၚ သကါေလာင္းေသာ စကါးကို ယံု၍ တိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ဗမာႏွင့္အတူ လြပ္လပ္ေရးကို ယူခဲ့ၾကသည္။
ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို က်င့္သံုးရန္ တိုင္ရင္းသားတို႔ ေတာင္းဆို လာၾကေသာအခါ ဦးႏုသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအား အာဏါအပ္၍ တိုင္းျပည္မွ ထြက္သြား ေလသည္။
ဦးႏုအစိုးရသည္ ကရင္တို႔ႏွင့္တိုက္ရာတြင္ အေရးနိမ့္ေနေသာအခါ ဦးႏု၏ ရန္သူ ဗကပ သခင္သန္းထြန္းသည္ ကရင္တို႔ကို ေနာက္ေၾကာမွ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ ကူညီေပးေလသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ ရိုးသားမႈမရွိေၾကာင္းကို သမိုင္းထင္ရွား သက္ေသရွိေနေပသည္။
ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္တြင္ ဗမာကို အထင္မေသးသင့္ေပ။ ဂ်ပန္ကိုေခၚ၍ ဂ်ပန္ကို ျပန္ တိုက္ေသာ ဗမာ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ေပါင္း၍ အဂၤလိပ္ကို တိုက္ရန္ၾကံေသာဗမာ၊ စသည့္ ယခင္ ေခတ္မွ ယခုေခတ္ အဆက္ဆက္တိုင္ ဗမာတို႔၏ စစ္၀ါဒ ရွိေနရာ ဗမာကို ယံုၾကည္၍ မရ ေၾကာင္းကို သက္ေသျပေန သကဲ့သို႔ ရွိေနေပေတာ့သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ေနသည္မွာ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးတမ်ိုးသည္ ေခတ္တေလွ်ာက္လံုး ရိုးေျဖာင့္ေသာ ႏိုင္ငံေရးမရွိဘဲ ႏိုင္ငံေရးလိမ္လည္ရန္ သာ အားထုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။
ဗမာလူမႈေရး
တေကါင္းျမိဳ႕တြင္ ကံရာဇာငယ္သည္ နန္းရလိုမႈျဖင့္ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို လိမ္သည္မွစ၍ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္ တြင္ မွ်က္ရွင္ေတာ္သခင္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီးကို မယား ပန္ထြာမင္းသမီးသည္ ထမိန္ကို မွ်က္ႏွာ သုတ္ရန္ ပ၀ါဟု လိမ္၍ေပးသည့္ အျဖစ္မွ ေဆြမ်ိဳးေတာ္ စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ ဆိုက ဆိုႏိုင္ ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳးဟု မခံ၀န္႔ေသာ ပုဂံေခတ္ စုကၠေတးမင္း ပုတၱလင္ အမ်ိဳးမွစ၍ ေဆြမ်ိဳး ေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။
သမိုင္းကိုဤသို႔ ေဖၚျပရသည္မွာ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္မွာ သင္ပုန္းေျခ၍ မရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဗမာတို႔၏ သမိုင္းမွန္ အက်င့္ဆိုးကို ဘုရင္ေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့ လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ ၏။ သို႔မဟုတ္ မဆလေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ နအဖေခတ္ တြင္ဥပေဒ ျပဳ၍ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ ဘုရင္ေခတ္မွစ၍ ဗမာတို႔အုပ္ခ်ဳပ္သမွ် ကါလပါတ္လံုး လူမႈေရး ေဖါက္ျပန္မႈမ်ားမွာ ေအာ့ႏွလံုးနာစရာပင္ျဖစ္သည္။ သားႏွင့္အမိ၊ မရီး ႏွင့္မတ္၊ တူႏွင့္၀ရီး၊ လိင္ေဖါက္ျပန္မႈ အျပင္ ၾကာခိုမႈ၊ မုဒိန္းမႈ၊ အေျမွာင္ထါးမႈ တို႔မွာ တရားေရး ဌာနႏွင့္ ဗမာလူမႈ အသိုင္းအ၀န္းထဲတြင္ မျမင္ခ်င္အဆံုး မၾကားခ်င္အဆံုး ၾကားေနရ ျမင္ေနရ သည္။ ေဖတရာမွ စ၍ ဆဲရာတြင္ သူမတူေအာင္ ရိုင္းစိုင္းလွေသာ ဗမာ့လူ႔ အဖဲြ႔အစည္းကို တိုင္းရင္းသားတို႔ မည္သို႔ အတုယူရ ပါမည္နည္း။ ယခင္ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ကိုျပန္ၾကည့္ပါကလည္း ဗမာမင္းမ်ားသည္ မိမိ အေမႏွင့္ ႏွမ မ်ားကို မိဖုရားေျမွာက္ခဲ့သည္ကို လည္းအခိုင္အမာ ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါသည္။
ထို႔ျပင္ ဗမာတို႔သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေနရာေဒသသို႔ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္လာ ၾကေသာအခါ တိုင္းရင္းသူတို႔ကို အတည္တက် ေပါင္းေဖၚျခင္း မရွိဘဲ ခေလးႏွင့္ တဖံု ကိုယ္၀န္ႏွင့္တမ်ိဳး အေပ်ာ္မယား အျဖစ္တနည္း ျပဳက်င့္ကါ ျပစ္ထားခဲ့ၾကေလသည္။ ဤသို႔ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရး လိင္ေဖါက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ဘ၀ပ်က္သြားရေသာ တိုင္းရင္းသူ အမ်ိဳး သမီးတို႔မွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ မ်ားလွေပသည္။
ႏိုင္ငံတခု၏ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏါကို ရယူထားသည့္ ၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဟု အမည္ခံထား သည့္၊ ဗမာတို႔သည္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို၊ တိုင္းရင္းသားတို႔ အတုယူရေလာက္ ျပဳျပင္မႈ မရွိလွ်င္ လူမ်ိဳးႀကီးဟုခံေနျခင္းသည္ အလဟသပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေသသူမသာကို ေငြရေအာင္ စီးပြားေရး လုပ္တတ္ေသာ ဗမာ႔လူမႈေရးကို တျခားလူမ်ိဳးတို႔ အထင္မႀကီးျခင္းသည္ တေန႔ ဗမာျပည္ ျပိဳကြဲမည့္ အရိပ္လကၡဏါပင္ ျဖစ္ပါလိမၼည္။
ဗမာတို႔၏ဘာသာေရးကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ
ဘုရားရွင္၀ါေတာ္ ၂၀ အခါကပင္ စူဠပုတ္ မဟာပုတ္ ညီေနာင္ႏွစ္ပါးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အပရႏၱတိုင္း မရမၼမ႑လ ေဒသသို႔ (ရာဇဓမၼသၾကၤန္က ဗမာျပည္ဟုဆိုသည္) သာသနာ ေရာက္ရွိလာသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုမွတဖန္ ပုပၸါး ပုဂံျပည္ သမုဒရာဇ္ မင္းမွ အစျပဳ၍ အာဏာရူး လူသတ္သမား အေနာ္ရထာ မင္းတိုင္ေအာင္ အရည္းႀကီးရဟန္းတို႔၏ အတုအေယာင္ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုး ကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ မိဘကိုသတ္ေသာသူ တို႔မွာ ပရိတ္ကို ရြတ္ရံုႏွင့္ ပဥၥနႏၱရိယကံမွ လြတ္၏။ မဂၤလာျပဳေသာအခါ အရည္းႀကီးတို႔အား ပန္ဦးေပးရ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳး အရည္းႀကီး ရဟန္းတို႔၏ ကာမတဏွာကို အလွ်ဴခံေသာေၾကာင့္ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၶသာသနာသည္ ျပိဳပ်က္ေလသည္။ ဤသို႔ ပန္းဦးဆက္ သာသနာထြန္းကါးေနစဥ္ သထံုမွ ရွင္အာရဟံ ေရာက္ လာျခင္းျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ၀ါဒကို မိ်ဳးေစ့ခ်ေပး ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဗမာတို႔သည္ ဤေရြ႕ ဤမွ်ေလာက္ သန္႔စင္ေသာ ဗုဒၶသာသနာကို မီးစကိုရေသာ ေမ်ာက္ ကဲ့သို႔ ဗမာ့စစ္၀ါဒကိုမွီ၍ အာစရိယ၀ါဒ ဂိုဏ္း သာသနာကို ထူေထာင္ၾကျပန္ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂံတြင္ အရွင္အာရဟံ၏ အေရွ႕သထံုသာသနာ တဂိုဏ္း၊ ဥတၱရာဇီ၀ဆပဋ တို႔၏ အေနာက္သာသနာ တဂိုဏ္း၊ အရွင္သီ၀လိ တဂိုဏ္း၊ ရွင္အာနႏၵာ တဂိုဏ္း၊ ရွင္တာမလိႏၵ တဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းသာသနာ သာလွ်င္ထြန္းကါးလာေလသည္။
ထို႔ျပင္ အတင္ဂိုဏ္း၊ အရံုဂိုဏ္း၊ ဧကစာရဂိုဏ္း၊ ဗဟုစာရဂိုဏ္း၊ ကံဂိုဏ္း၊ ဒြါရဂိုဏ္း၊ လူေသလူျဖစ္ဂိုဏ္း၊ ေရႊက်င္ဂိုဏ္း၊ သုဓမၼာဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းကဲြကါ ဗမာတို႔၏ ဗုဒၶ သာသနာသည္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္ႏွင့္ ပညာရွိတို႔၏ ခ်ီးမြမ္းခံ သာသနာ အဆင့္ တြင္ပရွိေပ။
ထိုထက္မက ဗမာတုိ႔သည္၊ ေဟာင္းဒိုက ဗေမာင့္တယာ ေတေတကနိတ္ စာမသာပ်ား၊ စသည့္ မဟုတ္က ဟုတ္က တိုင္းရင္းသား ေဒသတို႔တြင္ ဘာသာေရးကို ဘန္းျပ၍ လိမ္ညာ စားသျဖင့္ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း စသည့္ တိုင္းရင္းသား အမ်ားစုမွာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ရိုးရာနတ္ ကိုးကြယ္ရာမွ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာတို႔ အသံုးမက်၊ ဘာသာေရးခုတံုးလုပ္ အျမတ္ထုတ္မႈ႕တို႕မ်ားေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တို႔ ၀င္လာျပီးေနာက္ ခရစ္ယန္ ဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္သြားၾက ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗမာျပည္တြင္ ေထရာ၀ါဒ အမည္ခံ ဂိုဏ္းသာသနာ ထြန္းကါးလာမႈေၾကာင့္ တေက်ာင္း တဂါထါ တရြာတပုဒ္ဆန္း ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ ဆရာမ်ား သားေသ ဆိုသကဲ့သို႔ မရႈႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ သာသနာ သန္႔ရွင္းေရးကို လုပ္ခဲ့ၾကရေလသည္။
ဗမာယဥ္ေက်းမႈ
သာသနာ ၁၅၆၁ ခု သကၠရာဇ္ ၃၇၉ ခု ေအဒီ ၁၀၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္း ထီးနန္းရရွိလာျပီးေနာက္ ဗမာဟု အမည္ခံလာသည္မွစ၍ ပုဂံျပည္သည္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ေဇာတရ (ဣစၧာသယ) ယဥ္ေက်းမႈပမာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အႏုပညာ၊ သုခုမ၊ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု၊ သာသနာ၊ စာေပ၊ ပိသုကါ၊ ၀တ္စား ဆင္ယင္၊ ထံုးဖဲြ႔မႈ၊ ပါမက်န္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ အဆင္း တန္ဆာ လကၡဏါ ဓေလ့ထံုးစံ အျပည့္အစံုႏွင့္ ႏွစ္၂၀ အတြင္းျဖစ္တည္ လာခဲ့သည္။
ဤယဥ္ေက်းမႈကို ဗမာပညာရွင္တို႔က မီယန္ (မ်န္႔) ယဥ္ေက်းမႈဟုဆိုၾကသည္။ တရုပ္ႏိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုနယ္မွ မီယန္ (မ်န္႔) ဟူေသာ လူမ်ိဳး တမ်ိဳးသည္ ေက်ာက္ဆည္ နယ္မွတဆင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္သို႔ ၀င္ေရာက္လာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ တရုတ္တို႕သည္ အခုခ်ိန္အထိ ျမန္မာမ်ားကို (မ်န္႕ထရံ)လို ေခၚဆိုေနၾကပါသည္။ ထိုမွ အစျပဳ၍ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျပန္႔ႏွံ႔လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဤကန္စုနယ္မွ ၀င္လာေသာ မ်န္႔ လူမ်ိဳးထဲတြင္ ထူးဆန္းခ်က္ ႏွစ္ခုကိုေတြ႔ရသည္။ တစ္ခုမွာ ပါဠိႏွင့္ မရမာစာကို တတ္ေနျခင္းႏွင့္ လူမ်ိဳး နာမည္ေပးနည္း စနစ္မွာ တရုပ္ႏွင့္ မတူဘဲ ရခိုင္ႏွင့္ တူေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုထက္ အံ့ၾသဘြယ္ အေကာင္းဆံုးအခ်က္မွာ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ျမန္မာ (မရမၼာ)မင္း တဦး တေလမွ် ရွာမေတြ႔ဘဲ ပ်ဴမင္းမ်ားခ်င္း ျဖစ္ေနသည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အမွန္မွာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ယဥ္ေက်းမႈ ရွိလာရန္အတြက္ ႏွစ္ေထာင္ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရုန္းကန္လုပ္ရွားယင္း မိမိထက္အဆင့္ ျမင့္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈကို အတု ယူယင္း တေျဖးေျဖး ခ်င္းတိုးတက္ လာၾကသည္။ ႏွစ္ ၂၀ ဆယ္ မရွိမွီ အတြင္း ခုေရတြင္းတူး၍ ခုေရၾကည္ ေသာက္ရေသာ ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈမွာ အံ့ၾသဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ မ်န္႔ဟုဆိုေသာ ဗမာတို႔၏ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း မည္သူ႔ထံတြင္မွ အတုယူစရာ မလိုေသာ ဣစၧာသယ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဣစၧာသယ ဓေလ့ထံုးစံ၊ ဣစၧာသယ ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ စာေပ စသည္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ဣစၧာသယ ပထမ ဗမာႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကေလသည္။
လူမ်ိဳးစာေပႏွင့္အမူအက်င့္
ဗမာတြင္စာမရွိ၊ ဗမာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု ဗမာပညာရွင္တို႔ လက္ခံထားၾက သည္။ ဗမာဟုျဖစ္လာေသာ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္မွီ ပုဂံတြင္ ပ်ဴစာေပ ထြန္းကါးခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္း နန္းရျပီးေနာက္ အရည္းႀကီးသာသနာကို အယံုအၾကည္ မဲ့လာခဲ့သည္။ ထိုအေၾကာင္းကို သိေသာ အရည္းႀကီးတို႔သည္ မိမိတို႔ အမူအက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဋ္ကို ႏြားသားေရျပားတြင္ ေရး၍ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္၌ သခြပ္ပင္ႀကီး ကိုထြင္းကါ ထိုက်မ္းစာကို ထည့္ထားေလသည္။ သံုးႏွစ္အၾကာ အသားမာတက္၍ အသား ေစ့ေလလွ်င္ သာသနာပိုင္ အရည္းႀကီးရဟန္းက ဘိုးေလာင္းေတာ္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီး၏ ျမိဳ႕ေတာ္ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္တြင္ ျမိဳ႕လည္၌ရွိေသာ သခြတ္ပင္ႀကီးထဲတြင္ ပိဌကဋ္ က်မ္းစာ ရွိေၾကာင္း နတ္တို႔အိမ္မက္ ေပးလွာေၾကာင္း ထိုက်မ္းစာကို သြားယူရန္ အေနာ္ ရထာမင္း ထံ ေျပာၾကားေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္း သြား၍ ရွာေလလွ်င္ လံုးပါတ္ ၃၂ ေတာင္ရွိ သခြတ္ပင္ ႀကီးထဲတြင္ အရည္းႀကီးတို႔၏ အက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဌ္က်မ္းစာကို ရေလသည္။ ဤသည္မွာ ပ်ဴစာရွိေၾကာင္း အေထာက္အထား ပင္ျဖစ္ သည္။ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈသည္ မြန္ယဥ္ ေက်းမႈထက္ ေရွးက်သည္။ မြန္စာ၊ ပ်ဴစာ၊ ရခိုင္စာ၊ လူမ်ိဳး ၃ မ်ိဳးမွာ အႏြယ္မတူေသာ္လည္း စာမွာ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ ဗမာစာ ဟုေခၚေသာ ျမမၼာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု အလြယ္ တကူ လက္ခံလိုက္ၾကျခင္း အားျဖင့္၄င္း ပ်ဴ ကိုေဖ်ာက္၍ ဗမာ ဟုျဖစ္လာျပီးမွ ျမန္မာဟု တဖန္ လူမ်ိဳးေျပာင္းလာျခင္းကို အလြယ္တကူႏွင့္ လက္ခံလိုက္ ၾကျခင္းျဖင့္၄င္း ဗမာ့စစ္၀ါဒ၏ ဆိုးခဲ့ မိုက္ခဲ့ ေပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ကို အလြယ္တကူ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္း ထဲသို႔ ေမ်ာပါသြားႏိုင္ခဲ့ေလသည္။
တႏွစ္အရ သႀကၤန္က်ဟု ဌာနျမန္ျပည္ သမုဒ္သည္ကို အတည္တြက္ဆ ခဆပဥၥာ သကၠရာကို ရာဇာအမြန္ ေစာရဟန္တည့္ ပုဂံေရႊေမာက္ ေျခေဖ်ာက္ၾကြင္းရစ္ အစႏွစ္မွ တြက္စစ္ေကာဇာ ႏွစ္သခ်ၤာကါး၊ ဤသည္မွာ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို ေအာက္ေမ့စြာျဖင့္ ဗမာအစ ပ်ဴမွ ဟု ေရးဖဲြ႔ထားေသာ ႏွစ္စဥ္ထုထ္ သႀကၤန္စာပင္ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏွင့္ပ်ဴ
ျမန္မာ (MIEN မီယန္ မွ်န္႔) အမည္ခံ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တရုပ္နိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုေဒသမွ တဆင့္ ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္ ေဒသသို႔ ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္လာၾကသည္ဟု ဗမာပညာရွင္မ်ားက ဆိုသည္။ ထိုထက္မက သာဂီ၀င္ မင္းမ်ိဳးဟု ဆိုၾကျပန္သည္။ သာဂီ၀င္သည္ အိႏၵိယ၊ မ်န္႔သည္ တရုပ္ လြန္စြာ ေ၀းကြာလြန္းလွသည္။ ထို႔ျပင္ ပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ သာဂီ၀င္ မင္းတပါးမွ် မရွိသလို မ်န္႔ မင္းလည္း တေယာက္မွ မရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ၄၂ ဆက္ေျမွာက္ သီရိအႏုရုဒၶေဒ၀ (၄၀၆ ၄၃၉) အေနာ္ရထာ (ပါဠိပ်က္ အေႏွာရသား၊ ဗိုလ္မင္းေထာင္ေန ရခိုင္သားတို႔၏ စကား) ကိုစံထား၍ ေရွ႕မင္းမ်ားမွာ စုကၠေတး ကြန္းေဆာ္ က်ဥ္စိုး ေတာင္သူႀကီး ေၾကာင္ျဖဴ ေစာရဟန္း ငတပါး စေလငေခြး သိန္းခိုးမင္း ေရႊေမာက္ေတာ္ ေရႊအုန္းသီး ထြန္ခ်စ္ ထြန္ပစ္ ထြန္ထိုက္ ထီးမင္းယဥ္ ယဥ္မင္းပိုက္ ပိုက္ေသေလ ေသေလေၾကာင္ ေၾကာင္ဒူရစ္ ပ်ဥ္ပ်ား ေစာခင္ႏွစ္ သမုဒရစ္ ဤမင္းအားလံုးမွာ ပ်ဴမင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အေနာ္ရထာမင္း ေနာက္မွ ဆက္ခံေသာ မင္းမ်ားမွာ ေစာလူး ငရမန္ က်န္စစ္သား အေလာင္းစည္သူ နရပတိ စသည္ တို႔မွာလည္း ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္။
ဤပုဂံေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အားလံုးမွာ ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားသာျဖစ္၍ ဗမာသမိုင္းဆရာ မ်ားကမူ အေနာ္ရထာမင္းမွစ၍ ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ေသာ ျမန္မာမင္းမ်ား ဟုသာေဖၚျပၾကေလသည္။
ဗမာတို႔၏ လက္ဆုပ္ လက္ကိုင္ မျပႏိုင္ေသာ ကန္စုေဒသမွ မ်န္႔ယဥ္ေက်းမႈသည္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ၀တ္စားဆင္ယင္မႈ အျပည့္အစံုႏွင့္ ရွိႏွင့္ျပီးေသာ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈမွ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျဖစ္လာျခင္းသည္ သမိုင္းလိမ္ သက္သက္သာ ျဖစ္ေလသည္။
အရွင္ဇနကဘိ၀ံသႏွင့္စစ္တပ္
ေတာင္ျမိဳ႕ဆရာေတာ္ဘုရားဟု အမည္တြင္ေသာ အရွင္ဇနကဘိ၀ံသသည္ ၁၃၁၃ ခု ကဆုန္လတြင္ မဂၤလာဒံုစစ္တပ္၌ တရားေဟာေလသည္။ ထိုတရားပဲြ၌ ဆရာေတာ္က စစ္တပ္ႏွင့္ သာသနာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အားထားရာျဖစ္သည္ ဟုေဟာၾကားေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ပင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားႏွင့္ စစ္တပ္ကို ခ်ီးမြမ္းေျမွာက္ပင့္ေသာ တရားမ်ားကို အစိုးရႏွင့္ ပဏါသင့္ေသာ ရဟန္းမ်ား ေဟာၾကေလသည္ပင္ ျဖစ္၏။
အရွင္ဇနကဘိ၀ံသ ကဲ့သို႔ မါရမီရွင္ က်မ္းတတ္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ စစ္တပ္ကို ဘက္လိုက္၍ ေျမွာက္ပင့္မႈေၾကာင့္၄င္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာအစိုးရ၏ ဖူးဖူးမႈတ္၍ ေျမွာက္ပင့္ေသာ အျပဳအမႈ မ်ားေၾကာင့္၄င္း စစ္တပ္သည္ မေကါင္းမႈ မွန္သမွ်ကို ျပဳလုပ္၍ ထင္႐ာစိုင္းေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ဤသည္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ဗမာ့စစ္၀ါဒ သက္ဆိုးရွည္ေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
လူမိုက္ကိုဆရာတင္သည့္ဗမာ႔စစ္၀ါဒ
အာဏါရ ဗမာလူတန္းစားႏွင့္ အာဏါရရွိရန္ ၾကံေနေသာ အဖြဲ႔အစည္း လူပုဂၢိဳလ္တို႔ပါ မက်န္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲမည္ကို ေၾကာက္ေနၾကသည္။ စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ငါေျပာသလိုလုပ္ ငါလုပ္သလိုမလုပ္ႏွင့္ ဟုဆိုေသာ လူမိုက္ကို ဆရာတင္သည့္ ဗမာစစ္၀ါဒေၾကာင့္၄င္း လူမိုက္ ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာစစ္၀ါဒႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ရိုးသားေသာ အယူ၀ါဒ ႏွစ္ ခုမွာ မတူညီေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဗမာတို႔၏ သမိုင္း၀င္ အာဇာနည္ ေလးဦးမွာ က်န္စစ္သား၊ ဘုရင့္ေနာင္၊ အေလာင္းဘုရား၊ ဗႏၶဳလ တို႔ျဖစ္သည္။ က်န္စစ္သား။ ။ အေနာ္ရထာမင္းထံ ဆက္ေသာ ခင္ဦးကို လမ္းတြင္ျပစ္ မွားေသာသူ၊ အဖမႊမ္းေသာ အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ ခင္ဦးရျပီး၍ အေနာ္ရထာမင္း ေသျပီးေနာက္ က်န္စစ္သား မင္းျဖစ္လာေသာအခါ ခင္ဦးကို မိဖုရားေျမွာက္ျခင္းသည္ အမိကို မယားလုပ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဘုရင့္ေနာင္။ ။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပေသာ ခင္စိမ္းကေလးကို မစူးစမ္း မဆင္ျခင္ ဘဲ မိဖုရားေျမွာက္ရန္ၾကံေသာသူျဖစ္သည္၊ ေနာက္ဆံုး ခင္စိမ္းကေလးသည္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သမီးအရင္း ျဖစ္သည္။ အေလာင္းဘုရား။ ။ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ဟု ဘိသိတ္ခံလွ်က္ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွ ဘုရားကို မဖ်က္ ဇင္းမယ္မွ ဘုရားကိုျဖိဳဖ်က္ျခင္းသည္ ကိုယ့္ထက္သါ မနာလိုေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ။ ဗႏၶဳလ ။အခြင့္ အေရးကို မရ ရသည့္ နည္းႏွင့္ ယူရမည္ဟု ခံယူခ်က္ရွိ၍ အာဏါကို ရယူေသာသူ။ ဘုရင္ေနာင္ေယာက္ဖျဖစ္ေသာ တပင္ေရႊထီးသည္လည္း ေန႕ရွိသ၍ အရက္မူးကာ ဟံသာဝတီ မွ ရွစ္ႏွစ္အရြယ္ ကေလးကို မိဖုရားေျမာက္ခဲ့သလို ယိုးဒယားမွ ဆင္ျဖဴလိုျခင္ေသာေၾကာင့္ စစ္ခင္းခဲ့သည္။ ဤသို႔ ဗမာတို႔၏ စာရိတၱၾကမ္းႏွင့္ စစ္၀ါဒသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ႏွင့္ အံ၀င္မႈမရွိသည္ကို ေတြ႔ရ ေပသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ပင္လွ်င္ ဗမာတို႔ကိုသာ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ျပီး တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ မည္သို႔သေဘာထား ရွိသည္ကို၊ စကါးႏွင့္ အလုပ္ ညီမညီ ဆိုသည္ကို၊ စမ္းသတ္မခံခဲ့ရ ေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူမိုက္ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလ ပါတ္လံုး ၊ အနစ္နာခံပါသည္ ဟုဆိုကါ သကါလူးေသာ အဆိပ္သီးကို တိုင္းရင္းသားတို႔ကို စားေစေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလပါတ္လံုး ျပည္ေထာင္စု မကြဲပါဟု မည္သူမွ် အာမခံ ႏိုင္လိမၼည္ မဟုတ္ပါ။ ဗမာသည္ မိမိအမွားကို သူမ်ားအေပၚ အျပစ္တင္ ပံုခ်ေလ့ ရွိတတ္ရာ ဗမာႏွင့္အတူ ေနထိုင္ရျခင္းသည္ အလြန္ဒုကၡရွိေလသည္။
မတရားအၾကမ္းဘက္ျခင္း
(က) လူမ်ိဳးေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း
လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို တျခားလူမ်ိဳး တမ်ိဳးက ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္သည္မွာ
(၁) စနစ္က်ေသာ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း တရပ္ရွိျခင္း
(၂) ဘာသာေရးအဖဲြ႔အစည္းရွိျခင္း
(၃) ေခတ္မွီလက္နက္ကိရိယာရွိျခင္း
(၄) စာေပယဥ္ေက်းမႈ စေသာ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ီမႈ အားေကါင္းျခင္း
အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္ အဓိက လိုအပ္ခ်က္ မ်းပင္ ျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တျခားလူမ်ိဳးအေပၚ အထင္ႀကီးျခင္းသည္ လူမ်ိဳးေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ႏွစ္ၾကာလာသည္ႏွင့္ အမွ် မိမိလူမ်ိဳး၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ကြယ္ေပ်ာက္၍ တျခားလူမ်ိဳးတို႔၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ပီျပင္လာကါ လူမ်ိဳးေရး အရ ေသြးေႏွာ ၀ါးမ်ိဳျခင္းကို ခံရေလေတာ့သည္။
(ခ) စီးပြားေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း
လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ေခတ္မွီ တိုးတက္ရန္အတြက္ ဆိုလွ်င္ ထိုလူမ်ိဳး၌ စီပြားေရး အေျခခံ မ႑ိဳင္ ရွိရန္ လိုအပ္ေလသည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ တိုးတက္မႈကို ျဖစ္ေစေသာ စီးပြားေရး မ႑ိဳင္ကို အာဏါရ အစိုးရသည္ ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ေသာအခါ ထိုလူမ်ိဳး၏ စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈဒါဏ္ ေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တခုလံုးသည္လည္း ကစင့္ကလွ်ား ျဖစ္သြားေလ သည္။ ထိုနည္းအတူ အားနဲသူကို အားမ်ားသူက စီးပြားေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရေသာအခါ တဦးခ်င္း အလိုက္ အဖြဲ႔အစည္းအလိုက္ ႏိုင္ငံအလိုက္ ၾသဇာခံဘ၀ အႏွိမ္ခံဘ၀သို႔ က်ေရာက္သြား ေလသည္။( မွတ္ခ်က္။ ပညာရွင္ အဆင့္သာ ျမင္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။
(ဂ) ႏိုင္ငံေရးအရဖိႏွိပ္ျခင္း
လူတဦးျဖစ္ေစ တဖဲြ႔ျဖစ္ေစ တႏိုင္ငံျဖစ္ေစ အာဏါစက္ တည္ျမဲလို၍၄င္း အာဏါရရွိ လို၍၄င္း တျခားအဖဲြ႔အစည္း တျခားလူမ်ိဳး တျခားႏိုင္ငံတို႔ အေပၚတြင္၄င္း မိမိလူမ်ိဳး မိမိႏိုင္ငံ တြင္းရွိ တျခား အဖြဲ႔အစည္းတို႔ အေပၚတြင္၄င္း ႏိုင္ငံေရကို ခုတံုးလုပ္၍ အၾကမ္းဘက္ အႏိုင္က်င့္ေလသည္။ ဤသို႔ႏိုင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္ညွင္းပန္း အႏိုင္က်င့္သည္ကို လူမ်ားစုသိႏိုင္ ျမင္ႏိုင္စြမ္း ရွိၾကေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုအာဏါရွင္တို႔၏ ဆိုးက်ိဳးမွန္သမွ်ကို လူအမ်ားစု ခံရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။ျပီး)))))
(ဃ) ဥပေဒျဖင့္ဖိႏွိပ္ျခင္း
အုပ္ခ်ဳပ္သူ သို႔မဟုတ္ အဖဲြ႔အစည္းတရပ္သည္ မိမိအာဏါတည္ျမဲလို၍ ျပည္သူထူထုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ ဥပေဒကို ျပဌာန္းျခင္းသည္ ဥပေဒျဖင့္ ဖိႏွိပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ေပၚေပါက္လာေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားသည္ အာဏါရ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း ႏွင့္သာသက္ဆိုင္ အက်ဳံး၀င္ေလသည္။ သို႔ေသာ္အာဏါရ ထိုအဖဲြ႔ အစည္း သည္ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါ တာ၀န္မယူဘဲ ျပည္သူလူထုႏွင့္ တျခားအဖဲြ႔ အစည္းတို႔ကိုသာ အျပစ္ပံုခ်ေလ့ရွိသည္။
(င) ဘာသာေရးကိုအသံုးခ်ျခင္း
စစ္မွန္ေသာ ဘာသာေရး သမားမည္သည္ မည္သည့္အခါကမွ် အာဏါ ရရွိရန္ ႀကိဳးပန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွ
By:by တေက်ာ့ ၿပန္ဟစ္ တလာ
read comment+++click
