Thursday, October 12, 2017

Jinghpaw Mung Ningbaw Duwa Lahpai Zau Lawn. (1953-1956)

Jawng Up Sara: Amyu Sha Ni A 
Dinghku Shachyip Shachying Ya Ai Wa.
Jinghpaw Mung Ningbaw Duwa Lahpai Zau Lawn. (1953-1956)
Duwa Lahpai Zau Lawn gaw Manmaw Ginwang Zinlum mare na Panghuk Duwa a kasha re. No. 2 mungkan majan n du shi a aten hta tsang 10 hte sara tai sanpoi hpe awng dang la ngut ai hpang manmaw mare A.B.M jawng kaw jawng up sara kaba lit hpe gun hpai ai. Duwa Zau Lawn gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni hta na shawng nnan Mung Masa myi hpaw ai Ningbaw Ningla re. Mungkan majan byin wa na aten hta Jawng Up bungli galaw let Manmaw mare makau grupyin hkan mung maden Englik ni hpe ninghkap na matu hte amyu sha ni lawt lu let Jinghpaw Wunpawng Mungdan gawgap na matu mung masa myit jasu ya ai bungli woi awn galaw ai. Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni hpe lawt mayu ai myit masin bang ya ai shawng nnan na ningbaw langai mi re. Japan majan prat hta Duwa Lahpai Zau Lawn gaw Japan ni hpe ninghkap ai lam hpe woi galaw ai. Japan ni hpe rawt malan ninghkap na matu masha n-gun, malu masha mahkawng let woi awn sa wa sai.
Japan majan ngut ai hpang Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni a matu ap nawng let mung masa shamu shamawt ai lam hta ningshawng tai let Myitkyina, Manmaw hte Sam mung hta shanu nga ai Jinghpaw Wunpawng sha ni kahkyin gumdin na matu grai shakut lai wa sai. 
1946 ning January 14-15 ya shani Myitkyina e galaw ai Japan ni hpe dang mangaq lu ai Padang Dip manau byin tai awng dang hkra woi galaw sai. Ndai Padang Manau Poi htaq Jinghpaw Wunpawng buga ginra shara shagu na mung chying sha 5,000 ram du zup ai. Ndai Padang manau poi gaw shawng nnan na lang mung masa lam hte seng nna Jinghpaw Wunpawng ni du zup ai lam rai nga ai. Manau poi hta Duwa Lahpai Zau Lawn gaw tingyang up hku woi awn sai. Ndai Padang Manau gaw Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni lawt lu na matu n-gun ban ya ai hte kahkyin gumdin hpang ai poi kaba rai sai. 
Awng San wa hte shawng nna hkrum zup let zuphpawng hpawng ai hta Duwa Lahpai Zau Lawn hte Sama Duwa gaw grai ahkyak ai Jinghpaw Salang yan re Panglung ga sadi hta Jinghpaw salang langai hku nna ta masat htu lawm sai. Myen mung shanglawt lu ai hte shawng ningnan na Jinghpaw mung a lit hpe woi awn let Jinghpaw Mungdaw hpe madang dep prat hpe hkan shachyut lam woi lai wa sai. 
1948 ning March hta Kachin National Congress (K.N.C) woi awn hpaw hpang let Ningbaw tai lai wa sai. Sama Duwa hte Duwa Lahpai Zau Lawn yan a mung masa shingjawng lam a majaw Jinghpaw Wunpawng sha ni mung masa lam hta grau nna myi hpaw wa sai. Sama Duwa Sinwa Naw hpe Sam, Myen, ni grau ra sharawng nna Duwa Lahpai Zau Lawn hpe Jinghpaw Wunpawng sha ni grau ra sharawng madi shadaw ma ai. Ndai zawn Sama Duwa Sinwa Naw hte Duwa Lahpai Zau Lawn gaw shawng nnan na Jinghpaw Wunpawng sha ni a mung masa ninghkring ni rai ma ai. 1953-1956 shaning July shata du hkra Jinghpaw mungdaw a Ningbaw tai lai wa sai. 1948-1960 Ne Win wa a Ing Tsawk Asuya prat hta Jinghpaw ningtau ningbaw bai galaw sai. 
Duwa Lahpai Zau Lawn gaw Hpimaw, Gawlam, Kanghpang lamu ga hpe Miwa ni hpe jaw ya kau ai lam hpe kachyi mi pyi myit n hkrum lawm ai. Bukdah nawku htung hpe Myen mungdan a nawku htung shatai ai lam hta mung grai ninghkap myit n hkrum lawm ai. Laknak lang Jinghpaw Wunpawng Mungdan gawgap ai lam hpe n ra sharawng ai sha Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni tinang a gam maka hpe tinang hparan lu ai ahkaw ahkang hte tara, Upadi kata hta simsa nga pyaw na hpe ra sharawng ai.
1947 ning Myen mung a Gawda ai Tara, Daw kaba 10, Daw Kaji 201 htaq rawng ai hte maren FEDERAL hpyi na matu 1961 ning Sam Mung, Taunggyi kaw galaw ai Federal Union zuphpawng hta mung Kachin amyu sha yawng a malai ningbaw tai let woi awn bawng ban sai.
Duwa Lahpai Zau Lawn gaw jawng Up Sara re ai majaw ali ama grai lu ai. Ga tsun shaga ai lam hta grai ram ai. Jinghpaw Wunpawng mung masa lam hta grai gumhkawng ai wa re. Mung masa magam bungli hta kangka let tinang a matu tingnyang myit kachyi mi pyi n rawng ai sha myu sha yawng a matu shakut lai wa sai. Myit masa san seng nna a san brang lang tsun chye ai wa re. Magam bungli masan sa wa hkra grai lam woi awn hparan chye ai. Mungdan a ahkaw ahkang hpe tinang akyu a matu jai lang ai lam n nga ai sha mungdan mung shawa a ntsa grai sadi dung ai ningbaw rai nga ai law.
Duwa Zau Lawn a arawng Wundan: Jinghpaw Wunpawng sha ni hta Hkawhkam n nga yu ai majaw “DU” ngu ai ni gaw Jinghpaw amyu sha ni hta kaba dik arawng arawng shingteng rai nga ai. Myen mung shanglawt lu nna Kachin State Jinghpaw Mung, lu na lam ni hta Sama Duwa Sinwa Naw hte rau si ntsang da kat dara lawm sai myu tsaw duwa rai nga ai. Jinghpaw mung ningbaw tai ai aten hta:
1. Shi ningbaw galaw ai aten kadun laq ai rai tim, Jinghpaw mung dinghku hta shawng shachyip shachying ra ai amu kaba ni ram ram galaw hpang wu ai. Amu ni gaw jawng law law galaw ya ai, Lam ni, mahkrai ni, hkailu hkaisha lam ni hta na Kahpri (coffee) hkai shangun ai, Lai (latung) yaw na Labyiq sun galaw shangun ai, Kumshu sun ni shachyen shangun ai. Namti jumdwi jak hte Manmaw jumdwi jak woi galaw shangun ai. Hkauna galaw sha ai ni mung Duwa Zau Lawn a prat hta grau lu hkoi lang ai nga tsun maq ai.
2. Shi a yaw shada ai lam ni hpe yu dat ai shaloi, Jinghpaw Mung a lu su ngamu ngamai ai lam hte hpaji hparat kunghpan wan a lam hpe madung tawn ai hpe mu lu nga ai. 
3. Shi aq aten htaq Jinghpaw Mung Simsa ai.
4. KNC (Kachin National Congress) hpung hpe Kaba wan a matu KNC hte shai ai ni hpe rim gyit ai lam ni nna yu ai.
5. Asuya amu gun ai ni hpe mara tam nna shapraw kau ai, waw htawt le htawt re ai lam nna yu ai.
6. Matsa mawa n chye tsun ai. Manang wa matsa tim matsa ai hku n re ai sha nhtang hpyan dan chye nga ai. 
Duwa Zau Lawn hpe law law shakawn ai lam law law nga na re, raitim ndai ni gaw ahkyak htum ni rai nga ai. 
Sawk Ka ai – Palawng Naw Tawng
Jinghpaw Prat No. 39, Gup Tung Ta 14, 1959.
Jinghpaw Prat No. 40, Augut shata 1959.
Kachin State Annual Magazine, 1960.