အီရတ္ (Iraq ) ႏိုင္ငံရွိကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ကာတစၥတန္ ( Kurdistan) ေဒသတြင္ (၂၅-၉-၂၀၁၇) ရက္ေန႔၌ အီရတ္ မွခြဲထြက္ကာကိုယ္ပိုင္လႊတ္လပ္ေရးယူမယူဆႏၵမဲကိုေဒသဆိုင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားစီစဥ္ေပးမႈျဖင့္ျပဳလုပ္က်င္းခဲ႔သည္။
မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ (၇၂%) မွလာေရာက္မဲေပးၾကၿပီး၊ ေထာက္ခံမဲ (၉၂%) ျဖင့္ခြဲ
ထြက္မည့္အဆိုကအႏိုင္ရရွိသြားသည္။ သို႔ေသာ္လည္းအီရတ္ ဗဟုိအစိုးရမွ၄င္းဆႏၵမဲေပးမႈကိုပယ္ခ်ခဲ႔ကာစီစဥ္ေပးေသာျပည္နယ္အာဏာပိုင္မ်ားကိုလည္းအေရးယူမည္ဟုေၾကျငာသည္။ ကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) သည္အီရတ္ႏိုင္ငံတြင္ (၆) သန္းခန္႔သာရွိေသာ္လည္း ဥေရာပ၊ ေျမာက္အေမရိက၊ သမုဒၵရာကၽြန္းစု စေသာေဒသမ်ားတြင္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထိုင္ေနေသာကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) မ်ားစုေပါင္းလိုက္ပါက ကမၻာေပၚတြင္ ကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) သန္းေပါင္း (၃၀) မွ (၄၅) သန္းအထိရွိႏိုင္သည္ဟုခန္႔မွန္းၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ကမၻာေပၚရွိ ႏိုင္ငံမရွိေသးေသာလူမ်ိဳးမ်ားထဲတြင္လူဦးေရအမ်ားဆံုးေသာလူမ်ိဳးဟုပင္ဆိုႏိုင္ေပသည္။
မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ (၇၂%) မွလာေရာက္မဲေပးၾကၿပီး၊ ေထာက္ခံမဲ (၉၂%) ျဖင့္ခြဲ
ထြက္မည့္အဆိုကအႏိုင္ရရွိသြားသည္။ သို႔ေသာ္လည္းအီရတ္ ဗဟုိအစိုးရမွ၄င္းဆႏၵမဲေပးမႈကိုပယ္ခ်ခဲ႔ကာစီစဥ္ေပးေသာျပည္နယ္အာဏာပိုင္မ်ားကိုလည္းအေရးယူမည္ဟုေၾကျငာသည္။ ကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) သည္အီရတ္ႏိုင္ငံတြင္ (၆) သန္းခန္႔သာရွိေသာ္လည္း ဥေရာပ၊ ေျမာက္အေမရိက၊ သမုဒၵရာကၽြန္းစု စေသာေဒသမ်ားတြင္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထိုင္ေနေသာကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) မ်ားစုေပါင္းလိုက္ပါက ကမၻာေပၚတြင္ ကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) သန္းေပါင္း (၃၀) မွ (၄၅) သန္းအထိရွိႏိုင္သည္ဟုခန္႔မွန္းၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ကမၻာေပၚရွိ ႏိုင္ငံမရွိေသးေသာလူမ်ိဳးမ်ားထဲတြင္လူဦးေရအမ်ားဆံုးေသာလူမ်ိဳးဟုပင္ဆိုႏိုင္ေပသည္။
အီရတ္ႏိုင္ငံမွကဒ္လူမ်ိဳး (Kurdish) မ်ားဆႏၵမဲေကာက္ခံခဲ႔ျခင္းကိုေဘးပတ္၀န္းက်င္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ တူရကီ(Turkey) ႏွင့္ အီရန္ (Iran) ႏိုင္ငံမ်ားက ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံသို႔ကူးစက္လာမည္ကိုစိုးရိမ္ေနၾကသည္။ တူရကီ (Turkey) တြင္ကဒ္လူမ်ိဳး (၁၄.၅) သန္း ႏွင့္ အီရန္ (Iran) ႏိုင္ငံတြင္ကဒ္လူမ်ိဳး (၆)သန္းခန္႔ရွိေနေသာ
ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကဒ္တို႔၏ရည္မွန္းခ်က္သည္လည္း အီရတ္၊ အီရန္၊ တူရကီ ႏွင့္ ဆီးရီးယားရွိကဒ္နယ္ေျမမ်ားကိုစုစည္း၍ ကာတစၥတန္(Kurdistan) ႏိုင္ငံထူေထာင္ရန္ျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားတြင္လည္းကဒ္လူမ်ိဳး (၂) သန္းခန္႔ရွိသည္။
ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကဒ္တို႔၏ရည္မွန္းခ်က္သည္လည္း အီရတ္၊ အီရန္၊ တူရကီ ႏွင့္ ဆီးရီးယားရွိကဒ္နယ္ေျမမ်ားကိုစုစည္း၍ ကာတစၥတန္(Kurdistan) ႏိုင္ငံထူေထာင္ရန္ျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားတြင္လည္းကဒ္လူမ်ိဳး (၂) သန္းခန္႔ရွိသည္။
အေမရိကန္ ကလည္းကဒ္လူမ်ိဳးမ်ားခြဲထြက္မည္ကိုစိုးရိမ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အီရတ္နယ္ေျမမ်ားကိုတစ္ခုၿပီးတစ္ခုသိမ္းပိုက္ထားေသာ အစၥလမ္မစ္ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ (IS) အားတိုက္ခိုက္ရန္အေမရိကန္ကကူညီေထာက္ပံ႕ေပးေနေသာကဒ္စစ္တပ္မွဆက္လက္မတိုက္ခိုက္မည္ကိုစိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကဒ္စစ္တပ္မွအမ်ိဳးသမီးတပ္ဖြဲ႕ကို (IS) အစၥလမ္မစ္ႏုိင္ငံေတာ္တပ္ဖြဲ႕မွ လြန္စြာေၾကာက္ရြံ႕ၾကသည္။ အမ်ိဳးသမီးလက္ခ်က္ျဖင့္ေသဆံုးသြားပါက ဂ်ာနဒ္ဟ္ ဟုေခၚေသာေကာင္းကင္ဘံုသို႔မေရာက္ရွိႏိုင္ဟုယံုၾကည္ေနၾကေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွ ကာတစၥတန္ႏိုင္ငံထူေထာင္ရန္ႀကိဳးပမ္းေနခ်ိန္တြင္ဥေရာပတိုက္တြင္လည္း စပိန္ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ကက္တလန္ (Catalan) လူမ်ိဳးမွ ကက္တလိုးနီးယား (Catalonia) ႏိုင္ငံထူေထာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ဆႏၵမဲေကာက္ခံရန္ႀကိဳးပမ္းေနၿပီျဖစ္သည္။ ဤႀကိဳးပမ္းမႈကို စပိန္ဗဟိုအစိုးရမွလည္းဟန္႔တားေနသည္။ ဘာစီလိုးနား (Barcelona) ဆိုလွ်င္ေဘာ္လံုး၀ါဒနာရွင္မ်ားမသိသူရွားေပလိမ္႔မည္။ ဘာစီလိုးနား(Barcelona) သည္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ကက္တလိုးနီးယား(Catalonia) ေဒသ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ၿပီးစပိန္ႏိုင္ငံ၏ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕လည္းျဖစ္သည္။ ကက္တလိုးနီးယား (Catalonia) ေဒသသည္လူ
ဦးေရ (၆) သန္းေက်ာ္ရွိေသာ္လည္း ဘာစီလိုးနားၿမိဳ႕တြင္ (၄.၆) သန္းေက်ာ္စုၿပံဳေနသည္။ စပိန္ႏိုင္ငံတြင္တည္ရွိေသာ ကက္တလိုးနီးယားေဒသႏွင့္ဆက္လ်က္ရွိၿပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အတြင္းေရာက္ေနေသာ ကက္တလန္(Catalan) လူမ်ိဳးမ်ားေနထိုင္ေနေသာေဒသကို ေျမာက္ပိုင္းကက္တလိုးနီးယား
(North Catalonia) ဟုေခၚသည္။
ဦးေရ (၆) သန္းေက်ာ္ရွိေသာ္လည္း ဘာစီလိုးနားၿမိဳ႕တြင္ (၄.၆) သန္းေက်ာ္စုၿပံဳေနသည္။ စပိန္ႏိုင္ငံတြင္တည္ရွိေသာ ကက္တလိုးနီးယားေဒသႏွင့္ဆက္လ်က္ရွိၿပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အတြင္းေရာက္ေနေသာ ကက္တလန္(Catalan) လူမ်ိဳးမ်ားေနထိုင္ေနေသာေဒသကို ေျမာက္ပိုင္းကက္တလိုးနီးယား
(North Catalonia) ဟုေခၚသည္။
ကက္တလန္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ကိုယ္ပိုင္စာေပရွိေသာ္လည္းေျမာက္ပိုင္းကက္တလိုးနီးေဒသတြင္ (၂-၄-၁၇၀၀)ရက္ေန႔မွစ၍၄င္းတို႔၏ဘာသာစာေပအသံုးျပဳမႈကိုျပင္သစ္ဘုရင္ လူး၀ီစ္((၁၄) (Louis XIV) မွတရား၀င္တားျမစ္ထားသည္။
ျပင္သစ္တြင္ ကက္တလန္စာေပကို (၂၀၀၇) ခုႏွစ္မွစ၍အသံုးျပဳခြင့္ရရွိသည္။
ျပင္သစ္တြင္ ကက္တလန္စာေပကို (၂၀၀၇) ခုႏွစ္မွစ၍အသံုးျပဳခြင့္ရရွိသည္။
စပိန္ႏိုင္ငံအတြင္းရွိကက္တလန္လူမ်ိဳးမ်ားကိုလည္း၄င္းတို႔၏စာေပအသံုးျပဳခြင့္ကို စစ္အာဏာရွင္ဘုရင္ ဖရန္႔ဆစ္ကို ဖရန္ကို (Francisco Franco) ေခတ္ (၁၉၃၉ - ၁၉၇၅ ) ခုႏွစ္အတြင္းတြင္ ပိတ္ပင္ထားသည္။ ဖရန္႔ဆစ္ကို ဖရန္ကို (Francisco Franco) နတ္ရြာစံၿပီးစပိန္ႏိုင္ငံတြင္စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စံနစ္ (Constitutional Monarchy) ကိုက်င့္သံုးသည့္အခ်ိန္မွစ၍ကက္တလန္စာေပကိုျပန္လည္အသံုးျပဳခြင့္ျပဳခဲ႔သည္။
အီရတ္ႏွင့္စပိန္ႏိုင္ငံမွခြဲထြက္ရန္အတြက္ႀကိဳးပမ္းေနေသာကဒ္လူမ်ိဳးစုႏွင့္ကက္တလန္လူမ်ိဳးစုအသီးသီးတို႔ကိုသက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္မ်ားမွႏွိပ္ကြတ္ေနသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ သို႔ေသာ္လည္းဖိႏွိပ္လိုက္ျပန္ၾကြတက္လာလိုက္ႏွင့္ျဖစ္စဥ္သည္မည္သည့္အခါမွၿပီးဆံုးႏိုင္မည္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္မွန္ကန္ေသာေျဖရွင္းနည္း
ေတာ့မဟုတ္ပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈစံနစ္ကိုျပန္လည္သံုးသပ္အေျဖရွာမွသာလူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္သူ တို႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ေျပလည္ႏိုင္ေသာ (Win – Win) ရလဒ္ကိုရႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
ေတာ့မဟုတ္ပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈစံနစ္ကိုျပန္လည္သံုးသပ္အေျဖရွာမွသာလူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္သူ တို႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ေျပလည္ႏိုင္ေသာ (Win – Win) ရလဒ္ကိုရႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
အီရတ္ႏွင့္စပိန္ႏိုင္ငံတို႔က်င့္သံုးေနေသာအုပ္ခ်ဳပ္မႈစံနစ္သည္တစ္ျပည္ေထာင္စံနစ္ (Unitary State System) ျဖစ္သည္။ မတူညီေသာလူမ်ိဳးစုမ်ားျပားေသာႏိုင္ငံ ( Heterogeneous Country) တြင္လူမ်ိဳးစုတစ္စု၏အမည္နာမကိုႏိုင္ငံေတာ္၏အမည္အျဖစ္မွည့္ေခၚျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ လူမ်ိဳးစုတစ္စုသာ
ႀကီးစိုးအုပ္ခ်ဳပ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တန္းတူညီမွ်ေရးမူ၀ါဒ
(Egalitarianism) ကိုမ်က္ကြယ္ျပဳျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစံနစ္ကိုမက်င့္သံုးလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္းထိုတိုင္းျပည္သည္အစဥ္အၿမဲမၿငိမ္မသက္ျဖစ္မည္မွာေသခ်ာသည္။ ဥပမာ၊ ကမၻာ့ဒုတိယစစ္အင္အားအႀကီးဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ေသာဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု (Soviet Union)ကိုေလ႔လာၾကည့္လွ်င္ျပည္ေထာင္စုဟုသာနာမည္တပ္ထားေသာ္လည္း ရုရွားလူမ်ိဳးသာႀကီးစိုးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ေသာေၾကာင့္ေနာက္ဆံုးတြင္ႏိုင္ငံေတာ္သည္အစိပ္စိပ္အမႊာအမႊာၿပိဳကြဲခဲ႔ရသည္။
ႀကီးစိုးအုပ္ခ်ဳပ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တန္းတူညီမွ်ေရးမူ၀ါဒ
(Egalitarianism) ကိုမ်က္ကြယ္ျပဳျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစံနစ္ကိုမက်င့္သံုးလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္းထိုတိုင္းျပည္သည္အစဥ္အၿမဲမၿငိမ္မသက္ျဖစ္မည္မွာေသခ်ာသည္။ ဥပမာ၊ ကမၻာ့ဒုတိယစစ္အင္အားအႀကီးဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ေသာဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု (Soviet Union)ကိုေလ႔လာၾကည့္လွ်င္ျပည္ေထာင္စုဟုသာနာမည္တပ္ထားေသာ္လည္း ရုရွားလူမ်ိဳးသာႀကီးစိုးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ေသာေၾကာင့္ေနာက္ဆံုးတြင္ႏိုင္ငံေတာ္သည္အစိပ္စိပ္အမႊာအမႊာၿပိဳကြဲခဲ႔ရသည္။
ၿဗိတိန္ (United Kingdoms) သည္လည္းမတူညီေသာလူမ်ိဳးစုမ်ားျဖင့္ဖြဲ႕စည္းထားေသာႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ Egalitarianism ဟူေသာတန္းတူညီမွ်ေရးမူ၀ါဒကိုအထူးအေလးထားကာႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒကိုျပ႒ာန္းထားသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူမ်ိဳးစု၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုဟူ၍သတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိ။ လူမ်ိဳးစု
မေရြး၊ ႏိုင္ငံသားတိုင္း တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ၿဗိတိႏိုင္ငံတြင္
အာဏာအရွိဆံုးရာထူးျဖစ္ေသာ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးသာမဟုတ္လူမ်ိဳးစုမ်ိဳးစံုျဖစ္ခဲ႔ဖူးသည္။ ဥပမာ၊ Harold Mac Millam, Alec Douglas-Hom , Tony Blair စေသာသူတို႔သည္ စေကာ့တ္လူမ်ိဳး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ၿဗိတိန္တြင္ေျမာက္ပိုင္းအိုင္ယန္လန္ျပည္နယ္မွခြဲထြက္လိုသူမ်ားရွိေသာေၾကာင့္အစိုးရမွမဲပံုးေထာင္ေပးကာဆႏၵမဲေကာက္ခံေစခဲ႔သည္။ ခြဲထြက္လိုသူအုပ္စုရႈံးနိမ္႔၍ေပါင္းစည္းလိုသူအုပ္စုအႏိုင္ရေသာေၾကာင့္တိုင္းျပည္သည္မၿပိဳကြဲခဲ႔ပါ။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္စေကာ့တလန္ျပည္နယ္တြင္လည္းအလားတူျဖစ္လာေသာ
ေၾကာင့္မဲပံုးထပ္မံေထာင္ေပးကာဆႏၵမဲေကာက္ခံေစသည္။ ေပါင္းစည္းလိုသူသာထပ္မံအႏိုင္ရေသာေၾကာင့္ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသည္ခိုင္ၿမဲသည္ထက္ခိုင္ၿမဲလာခဲ့သည္။ မၿငိမ္မသက္မႈမ်ားကိုမဲပံုးေထာင္ေပးရံုႏွင့္ေျဖရွင္းၿပီးသြားခဲ့သည္။ အင္အားသံုးေျဖရွင္းရန္ပင္မလိုပါ။ အမွန္မွာခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္၊ ေပါင္းစည္းပိုင္ခြင့္သည္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏မူလအခြင့္အေရးပင္ျဖစ္သည္။ မခြဲထြက္ခ်င္ေအာင္လုပ္ရန္မွာႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္သူ၏တာ၀န္သာျဖစ္သည္။
မေရြး၊ ႏိုင္ငံသားတိုင္း တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ၿဗိတိႏိုင္ငံတြင္
အာဏာအရွိဆံုးရာထူးျဖစ္ေသာ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးသာမဟုတ္လူမ်ိဳးစုမ်ိဳးစံုျဖစ္ခဲ႔ဖူးသည္။ ဥပမာ၊ Harold Mac Millam, Alec Douglas-Hom , Tony Blair စေသာသူတို႔သည္ စေကာ့တ္လူမ်ိဳး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ၿဗိတိန္တြင္ေျမာက္ပိုင္းအိုင္ယန္လန္ျပည္နယ္မွခြဲထြက္လိုသူမ်ားရွိေသာေၾကာင့္အစိုးရမွမဲပံုးေထာင္ေပးကာဆႏၵမဲေကာက္ခံေစခဲ႔သည္။ ခြဲထြက္လိုသူအုပ္စုရႈံးနိမ္႔၍ေပါင္းစည္းလိုသူအုပ္စုအႏိုင္ရေသာေၾကာင့္တိုင္းျပည္သည္မၿပိဳကြဲခဲ႔ပါ။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္စေကာ့တလန္ျပည္နယ္တြင္လည္းအလားတူျဖစ္လာေသာ
ေၾကာင့္မဲပံုးထပ္မံေထာင္ေပးကာဆႏၵမဲေကာက္ခံေစသည္။ ေပါင္းစည္းလိုသူသာထပ္မံအႏိုင္ရေသာေၾကာင့္ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသည္ခိုင္ၿမဲသည္ထက္ခိုင္ၿမဲလာခဲ့သည္။ မၿငိမ္မသက္မႈမ်ားကိုမဲပံုးေထာင္ေပးရံုႏွင့္ေျဖရွင္းၿပီးသြားခဲ့သည္။ အင္အားသံုးေျဖရွင္းရန္ပင္မလိုပါ။ အမွန္မွာခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္၊ ေပါင္းစည္းပိုင္ခြင့္သည္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏မူလအခြင့္အေရးပင္ျဖစ္သည္။ မခြဲထြက္ခ်င္ေအာင္လုပ္ရန္မွာႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္သူ၏တာ၀န္သာျဖစ္သည္။
Sai Murngkhon
