Kachin Politics Watch and Research Network, Jinghpaw Mung Masa Yu Maram hte Sawk Sagawn Hpung gaw, myu sha lawt lam hte anhte myu sha ni myit hkrum mang rum let myu sha lam masa tsawm wa hkra jawm gaw gap ai shara hta lakung lakap tai ai wuhpung langai rai ga ai.
Moi ngai naw kaji ai ten hta Nu ngai hpe lata dun nna hpyen hprawng woi hprawng ai shingran ngai naw mu nga n-ngai. Dai aten hta ngai asak 10-12 ning aten ladaw rai nga ai. Mare baw de sinat ngoi gadu wa jang mare htumpa de woi hprawng ai shingran ni amu nga n-ngai. KIA hte hpu nau Palaung hpyen la ni lai wa jang ngai Nu hpe san san rai n-ngai. Nu ndai hpyenla ni gaw hpa baw hpyen la rai ma ta ngu nna san san re shaloi Nu gaw ndai gaw anhte Jinghpaw hpyenla ni re nga nna tsun dan ai hpe mung shing ran naw mu nga n-ngai. Dai aten hta KIA hpyen la ni hpu nau Palaung hpyen ni hpa majaw nam mare hkan gabrawng hkawm shamu shamawt hkawm ai lam hpe atsawm nchye na tim, shanhte gaw anhte a hpyen la rai ma ai ngu ai hpe ntsa lam chye na tawn ai lam rai nga ai.
Ngai bum mare kaw kaba wa ai re majaw bum mare gahtawng hta hpaji jawng tsang kaba ai madang du hkra n-nga ai majaw myo mare de laika jawng tsang loi mi tsaw ai jawng sa lung na matu myo mare de shani sa wa nna laika jawng tsang 6-7 bai matut lung ai aten hta gaw Myen hpyen hte Jinghpaw hpyen hpa majaw gasat hkat nga ma ai ngu ai hpe loi li hkawn hkrang wa ai aten rai nga ai. Rawt malan ginra hta kaba wa ai Jinghpaw kasha ngai gaw, rawt malan ginra hta kaba wa ai majaw rawt malan hpyen ni hpe ngai na myit kata hta grai tsawra kam hpa ai myit ni galoi mung arawng nga ai. Rawt malan ai lam hpe loili chyena wa tim Mung masa “Politics” ngu ai hpe gaw tsep kawp nchye na ai hte maren myi di chyip rai nga ai. Hpa majaw nga yang mung masa ngu ai hpa ta? Ngu ai lachyum hpe gadai mung n-sharin ya, gadai mung nhkai dan ai majaw rai nga ai.
Ngai asak 18 ning jan wa ai aten hta gaw rawt malan a lam grau grau hkawn hkrang wa sai, rawt malan a lam grau grau hkawn hkrang wa ai rai tim, rawt malan ai lam a sung htum ai lachyum hpe atsawm nchye na ai majaw rawt malan hpyen ni hpyen lahkawn nga matu shamu shamawt wa jang Kanu Kawa makyin jing hku ni gaw rawt malan hpyen ni hpyen lahkawn na hkyen masai hprawng mu nga tsun tsun rai ma ai.
4 cut 4 ( Hpyet Ley Hpyet ) hta jam jau ai nam chyim)
Myen hpyen asuya gaw “4 cut 4” masing hpe 1994-96 lapran hta galaw ayai dat masai, dai “ 4 cut 4” masing kaba gaw hpa a matu galaw ma ta? Rawt malan ai wuhpung ni hpe ayai aya shamyit agrawp kau lu na masing rai nga ai. Dai “4 cut 4” masing a majaw hpunau Palaung ni lak nak ap kau ai gaw du mat ra ai re hpe dai ni she atsawm sha adan aleng nan chye na mat ai hku re.
Dai “4 cut 4” masing a majaw hprawng dum bre hkawm ai marang e, nta nga ai du sat yam nga ni hpe mung nkau mi hpe dut kau, nkau mi hpe gaw tinang mare kaw tawn kau da re majaw, gadai wa sat sha kau, dun la kau re hpe mung nchye ai sha du sat yam nga mung hkrat sum hkrum sai. Shaning ting sha na mam mung nam e makoi tawn ai rai tim, aten ladaw na na wa hprawng hkawm ra ai majaw nai mam ni mung yet mat nna shaning mi ram hkai nu shat shalaw let hpa hpa sha ai nam chyim hpe mung ya du hkra shingran mu nga ai law. Dai “4 cut 4” masing a majaw ding hku run mat ai dinghku dum nta masha ni law law mung nga lai masai. Dai “4 cut 4” masing a majaw jam jau ai nam chyim hpe tsun jang myit n-gut ai lam sha lu la ai. Tsun mung tsun nma ai.
Jinghpaw ni a mung masa hte seng ai American la wa hte dung jahta ai lam
“Federal” hte awm dawm shang lawt a shai hkat ai lachyum awm dawm ngu ai lachyum gaw tinang mung dan tinang up hkang asuya hte lak san rai nna nga ai mung dan hpe awm dawm shang lawt ngu tsun nhtawm, federal ngu ai lachyum gaw laga myu baw sang ni yawng hte pawng nna mung daw mung dan langai hte langai a kata hta pru nga ai nhprang sut gan ni hpe, jawm gagran sha rai nna gaw de ai mung dan langai masa hpe tsun ai ngu tim nshut nga ai ngu tsun jang, “I agree with your concept” nga nna lawan dik ai hku bai tsun nhtang dat wu ai. Teng teng nga yang shi tsun mayu ai gaw ngai myit pyaw u ga nga nna tsun ai she rai ang sai.
“Federal” ngu ai ga si hpe nkau mi atsawm nchye na ai ni gaw grai hkrit tsang ai lam mung nga ai, madung hku nna shinggyim masha ni gaw mu mada hkam la ai lam nbung ai majaw “Federal” ngu ai ga si hpe hkrit tsang ma ai nga nna dai American la wa tsun ai. Yak dik htum gaw hpa ta?“Federal” kaw ning gam langai lahkam lai nna tsep kawp awm dawm ai mung dan de sa na kun ngu ai gaw yak dik rai nga ai. Mung masa ahkang aya hte sut masa, akyu ara hpe mu jut nbung ai majaw ndai hku daw dan na hpe mung ram ram yak nga ai. Rai tim ngai na ningmu hku nna tsun ga nga jang Awm Dawm ai shang lawt de sa na rai jang “Federal” ga si hpe jai lang taw ai gaw ram ram sawn dinglik yu ra ai bungli kaba langai rai nga ai.
Ngai na myit masin hta dai American mung masa hpun tang hpaji rawng ai wa a ga hpe ngai nkau mi hkap la ai rai tim, ma hkra gaw ngai hku nna nhkap la lu nga ai, hpa majaw ta? Shi gaw American masha rai nna mung masa sawk sagawn ai hpaji ning hkring wa re hte maren, Jinghpaw wunpawng sha a hkam sha mu mada ai hte byin mayu ai myit masin hpe gaw tsep kawp chye na ai wa nrai nga lu ai. Dai zawn shi a tsun shaga ai ga hpe ma hkra nhkap la ai hte maren shi hte tsun shaga ai mabyin masa hta la kap nna kaga Jinghpaw mung masa hte, hpaji kungkyang ai salang ni hpe mung ngai hku nna grai hkrum shaga yu sai. Dai zawn tsun jahta hkawm yu ai shaloi mung Jinghpaw salang ni a ga manau mung grai wa shai ai lam n-nga ai hpe mu lu ai.
Ya yang na rawt malan hpung ni a ahkaw ahkang kaja
Ya yang Myen mung dan hta mung masa ahkaw ahkang hpe she la ga nga yang kam ai hku mai galaw ai aten re, asan tsun ga nga yang “ KA HTA RIM RAWNG TAWN AI U HPE GALOI SAT MAYU TIM” mai ai hpa rai taw nga ai. Dai gaw hpa ta? Myen mung dan Myo mare kaba de mung masa ahkang aya gashun hkat nna lagaw gari gawa rai taw nga ai aten re. Anhte Myu sha baw sang mung masa pati ni mung ahkaw ahkang kaba mai la ai aten re. Myu sha baw sang mung masa pati ni hte rawt malan hpung ni lata gindun nna ahkaw ahkang la mai ai aten mung re. Dai ahkaw ahkang ni hpe galaw na matu dai ning 2015 shaning kaw nah pang taw sai re, rai tim aten majoi shaloi kau jang gaw “ Mung masa balen lunghkrung shachyaw taw ai ni” shanhte ra ai plan hpe shangang shakang kau lu jang gaw hkum sa myit dam nu.
Mung masa ahkang, sut masa ahkang, hpyen masa ahkang ni yawng hpe ndai aten hta lahkrip ra ra galaw la mai nga ai, n-gun shaja la mai nga ai, ra lata poi mahtai hpe sha la nna n-gup mahka nga yang gaw aten loi mi lai mat jang, dai ahkaw ahkang ni akrin akraw rai mat na masa nga wa chye ai ngu tim nshut nga ai.
Masa hpe asan sha galaw ra ai
Anhte myu ni hta mung masa hte masa ma hkra hpe jum nga ai ningbaw ningla ni yawng “San Pra ai masa hpe dan dan leng leng jum tek nna hkan nang hkan sa nga ai ni mung dai san pra ai masa kata hta hkawm sa shamu shamawt ra na rai ga ai. Nkau mi “Federal” tsun nna nkau mi gaw “Awm Dawm Shang Lawt” nga nna tsun jang mung chying mung shawa masha hta myit masa bra mat ai lam byin chye nga ai. Myit masa bra mat na ngu ai lachyum gaw myu sha myit hkrum lam hpe tsun mayu ai nrai nga ai. Mung masa pan dung asan pra nbyin taw ai majaw myit sawn shachyaw la ai lam hta gawng kya mat chye ai lam hpe tsun mayu ai lam rai nga ai. Myit sawn shachyaw la ai lam hta gawng kya mat jang myit hkrum lam hta mung ahtu hkra wa chye nga ai.
