လီဆူ မျိုးနွယ်တို့သည် မွန်ဂိုလ်လီးယားမှ ဂျိမ်းဖော့စကားပြောသော ဘိုး ဘေးများနှင့်အတူတကွ ပြောဆိုနေထိုင် ဆင်းသက်ခဲ့ကြရာ ဂန်ဆူ၊ ချင်ဟိုင်း၊ လန်ဂျူး၊ ကျင်တူး၊ တန်ရှန်း၊ တိဗက် ဇန်လ် တိုင်းပြည်အထိပင်ဖြစ်သည်။

လီဆူမျိုးနွယ် နှင့် ယော်ရင်စကား မူလဇစ်မြစ် ဘယ်က? ဘယ်လို? ဆင်းသက် ပေါ်ပေါက်လာကြောင်း အကျဉ်း

လီဆူ မျိုးနွယ်တို့သည် မွန်ဂိုလ်လီးယားမှ ဂျိမ်းဖော့စကားပြောသော ဘိုး ဘေးများနှင့်အတူတကွ ပြောဆိုနေထိုင် ဆင်းသက်ခဲ့ကြရာ ဂန်ဆူ၊ ချင်ဟိုင်း၊ လန်ဂျူး၊ ကျင်တူး၊ တန်ရှန်း၊ တိဗက် ဇန်လ် တိုင်းပြည်အထိပင်ဖြစ်သည်။ လီဆူရိုးရာ ထုံးတမ်းဓလေ့တွင် ဂျိမ်းဖော့လူမျိုးများကဲ့သို့ ခမည်ခမက်ယဉ်ကျေးမှု၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ ညီကိုတော်စပ်မှု စသော ကချင်ရိုးရာ၏ အဓိက မဏ္ဍိုင် သုံးရပ်အားဖြင့် နောက်ခံသမိုင်းကြောင်းမှာ တောင့်တင်းခိုင်မာလာခဲ့ကြသည်။

လီဆူလူမျိုးတို့သည် ကချင်လူမျိုးများအားလုံး၏ ဘိုးဘေး စွမ်ပေါင်ယောင် @ ရှပေါင်ယောင်ဒိန်မာလ်န် ၏ လေးဦးမြောက်သော သားဖြစ်သူ လမွန်တူး မျိုးဆက် အနွယ်ဖြစ်သည်။ လမွန်တူး၏ မျိုးဆက်မှ ဆင်းသက်လာသော လရှူ လထော်၏ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်များသည် တိဗက်ပြည် " ဇန်လ်”လူမျိုး အမျိုးသမီးများကို လက်ထပ်ပေါင်းသင်းယူကြရင်း တိဗက်ပြည်၌ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ အထက် နေရစ်ကြလေသည်။

(တချို့သော လီဆူမျိုးးနွယ်များသည် ညီကို မျိုးနွယ်ဖြစ် သော ဂျိမ်းဖော့လူမျိုးများနှင့်အတူ ခရန်ခူးမဂျွယ် မှစ ကြိုင်ခူးမဂျွယ် ယနေ့ ကချင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းအထိ ဆင်းသက် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ဤဒေသရှိ လီဆူများကို ဂျိမ်းဖော့-ကချင်လူမျိုး၏ အနွယ်ဝင်  မျိုးနွယ်စု တစ်ရပ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။)

လီဆူမျိုးနွယ်တို့၏ ကနဦး ဘိုးဘေး၏ အမည်မှာ မိတုန် လဆန် ဂမ် ဆိုသည်ဖြစ်သည်။ လီဆူ ယော်ရင် အနွယ်များအားလုံးသည် ဤမှ ဆင်းသက် ပြန့်ပွားလာသော မျိုးဆက်များပင် ဖြစ်ပါသည်။

လီဆူမျိုးနွယ်တို့မှာ မူကူးဒီ (ခေါ်) မွန်ဂိုလီးယားကုန်းမြင့်ဒေသ တွင် နေထိုင်ခဲ့သူများဖြစ်ကြသည်။

နှစ် ပေါင်း ၁၀၀ အထက် ကြာညောင်းလေသော နှစ်ကာလများတွင် ၁၉ ရာစု ခေတ်နှောင်းတွင် ကချင်အမည်ဖြင့် ကမ္ဘာ့လူမျိုးစုများအနက် တည်လတံ့သော ဘီစီခေတ် အခေါ် ဂျိမ်းဖော့ လူမျိုးစဉ်ဆက်များမှာ တိဗက်မြေကို လွန်၍ ယနေ့ ဟိမဝန္တာ တောင်တန်း ကချင်စကားအခေါ် မဂျွယ်ရှိန်ရာ မှ ခရန်ခူ မဂျွယ် ဒေသသို့ ဆင်းသက်မှီ တင်းနေ ထိုင်ကြနင့် ပြီဖြစ်သည်။

 (မဂျွယ်= ဗဟိုချပ်ချာကျသော၊ ရှိန်ရာ= ဒေသ၊ ထိုသို့ညွှန်းဆိုရသည့်အကြောင်းမှာ တိဗက်ပြည်၊ တရုတ်ပြည်၊ အန္ဒိယပြည် တို့၏ နယ်နိမိတ်ဆုံရာဒေသ ဖြစ်သောကြောင့် သုံးနိုင်ငံ၏ ဗဟိုချက်ချာတောင်တန်းဒေသ ဖြစ်သောကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ )

လီဆူယော်ရင် ဘာသာစကားသည် တိဗက်အနွယ် ဇန်လ်ဆူ လူမျိုးတို့၏ ဘာသာစကားကို နှောသောစကားဖြစ်ပြီး လီဆူယဉ်ကျေးမှုသည်လည်း ဇန်လ်ဆူ လူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် နှီးနှောသွားရပြန်လေသည်။

လီဆူဘာသာစကားသည် မွန်ဂိုလ် စကား၊ တိဗက်စကား၊ ဂျိမ်းဖော့စကား စသော ဤဘာသာစကား သုံးမျိုးစလုံးကို ရောနှောပြောဆိုကြသော ဘာသာစကားပင်ဖြစ်လေသည်။ ဤဘာသာစကားသုံးမျိုး၏ မူလရင်းဖြစ်စကားမှာ မွန်ဂိုလ် စကားပင်ဖြစ်ပါသည်။

တိဗက် ဇာန်လ်ဆူ လူမျိုးများသည် လီဆူများကို " ကျော်ဖာ့" Chyaw Hpa" ဟုခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ " ကျော်ဖာ့" ၏အဓိပ္ပါယ်မှာ ဂျိမ်းဖော့ ဟု ရည်ညွှန်း၍ ခေါ်သောအမည်ဖြစ်သည်။ တိဗက်လေယူလေသိမ်းဖြင့် Jinghpo ဟုခေါ်ရာ လေသံဝဲသဖြင့် Chyaw Hpa ဟုအသံထွက်ရာမှ ထိုကဲ့သို့အမည်တွင်လာရခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ယခုခေတ် လီဆူဟုခေါ်သော မျိုးနွယ်တို့သည် ကနဦး၌ ဂျိမ်းဖော့စင်စစ်ဖြစ်လင့်ကစား နောင်တွင် တိဗက် ဇာန်လ်ဆူ အမျိုးသမီးများကို လက်ထပပေါင်းသင်းကြရာ ဇာန်လ်ဆူစကားကို အသားပေး ရောနှောပြောဆိုရင်း လီဆူ အနွယ်ဘာသာစကားတစ်ရပ် ကွဲပြား ခွဲထွက်လာသော လီဆူမျိုးနွယ် ဘာသာစကား ဖြစ်လာတော့သည်။

လီဆူ ယော်ရင် တို့၏ အမျိုးသမီး ဝတ်စားဆင်ယင်မှုသည် မွန်ဂိုလ်နန်းတွင်း တော်ဝင်အမျိုးသမီးတို့၏ အဆင်အယင်ဖြစ်၍ ယနေ့တိုင် ဝတ်ဆင်နေကြဆဲပင် ဖြစ်ကြောင်း သိမြင်နိုင်ပါသည်။ တိဗက် ဝတ်စားဆင်ယင်မှု နှင့် မွန်ဂိုလ် ဝတ်စားဆင်ယင်မှု သည်လည်း ယနေ့တိုင်း တူညီနေဆဲဖြစ်သည် မဟုတ်လော?

လီဆူမျိုးနွယ်တို့သည် တိဗက် ဇန်လ်တိုင်းပြည်၌ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ အထက် ကျန်နေရစ်သော သကာလ အတူတကွဆင်းသက်လာသော မျိုးနွယ်တူ ညီကို များနှင့် ခွဲခွာကျန်ရစ်နေသည် သာမက ဇန်လ် အမျိုးသမီးများကို လက်ထပ်ပေါင်းသင်းယူကြသော်လည်း တိဗက်တိုင်းပြည်တွင် လီဆူမျိုးနွယ်တို့အား နယ်မြေ ခွဲဝေ သတ်မှတ်ပေးခြင်း မရှိသဖြင့် မျိုးနွယ်တူ ညီကိုများရှိရာ ခရန်ခူးမဂျွယ်၊ ကြိုင်ခူးမဂျွယ် ဒေသဘက်သို့ မဟုတ်ဘဲ  နောင်တွေင် ယနေ့အခေါ် သံလွင်မြစ်ကျောတလျှောက်ရှိ ကျောက်တန်း ကျောက်ဂူများဆီသို့သာ ပြောင်းရွှေ့ဆင်းသက်နေထိုင်လာကြပြန်လေသည်။

နောင်တွင် ကိုလိုနီခေတ် နှင့် တရုတ်ပြည် လွပ်လပ်ရေးရပြီး မော်စီတုန်း ခေတ်များတွင် ထိုတချိန်က တချို့လူမျိုးနွယ်များကို တရုတ်ပြည်ရှိ ဌာနေ လူမျိုးစုများအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုနိုင်သေးသော လူမျိုးအများအပြားကို နိုင်ငံမှ နှင်ထုတ်လေရာ တိဗက် ဇန်လ် ဒေသမှ တရုတ်ပြည်သို့ ခြေဆန့်သွားသော လီဆူမျိုးနွယ်တို့မှာ သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်၍ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မှ ယနေ့ မိုးကုတ်ဒေသအထိ သော်လည်းကောင်း ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ကြသည်။

သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်၍ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မှ ဝင်ရောက်လာသော လီဆူမျိုးနွယ်များကို တရားမဝင် နယ်ကျွံ (ရန်ကုန် မန္တလေး အခေါ် ကျူးကျော်) ခဲ့ကြသူများအဖြစ်သာ ထိုတချိန်က ပြည်ထောင်စု အစိုးရမှ သတ်မှတ်ခဲ့သဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသား မှတ်ပုံတင် မပေးသေး။ န်ိုင်ငံသား အဖြစ် အသိအမှတ်မပြု သေးပေ။

အချို့သော လီဆူမျိုးနွယ်များသည် ယနေ့ လိုင်ဇာ ဆမား တောင်တန်း၊ လွယ်ဂျယ် ဂေါ်ရီတောင်တန်းများကို ကျော်လွန်ကာ ရောက်ရှိလာကြတော့သည်။ ထိုကာလသည် ကချင်ပြည်နယ်ကောင်စီ ဥက္ကဌ ဆမားဒူဝါ ဆင်ဝါးနောင် နှင့် ကချင်အမျိုးသား ခေါင်းဆောင် ဒူဝါ ဇန်းထားဇင်တို့ခေတ်ဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်မှ နယ်ကျွံလာသော လီဆူမျိုးနွယ်များကို ကချင်ပြည်နယ်တွင် ပြန်လည်နေရာချထားရေးအတွက် စီမံကိန်းကို ကချင်ပြည်နယ်ကောင်စီ အစိုးရ၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ပြည်ထောင်စု လွတ်တော်၌ တင်သွင်းရာတွင် ပြည်ထောင်စု ဌာနေ တိုင်းရင်းသားလူမျိုး အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုနိုင်သော တရုတ်ပြည်တွင်းမှ နယ်ကျွံ လီဆူမျိုးနွယ် စစ်ရှောင် ဒုက္ခသည်များကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း ဆွေးနွေးကြလေတော့သည်။

ထိုအခါ ဆမားဒူဝါ ဆင်ဝါးနောင် နှင့် ကချင်အမျိုးသား ခေါင်းဆောင် ဒူဝါ ဇန်းထားဇင် တို့နှစ်ဦး၏ တင်သွင်းချေပ ချက်မှာ လီဆူ နှင့် ကချင်တို့၏ ဘိုးဘေးများသည် ညီအစ်ကိုဖြစ်ကြပြီး ဆင်းသက်ရာ ပထဝီဝင် လမ်းကြောင်းအရ ယနေ့ တရုတ်ပြည်ဘက်သို့ ခြေလွန်သွားသူများသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ ကချင် လူမျိုး၊ မျိုးနွယ်စုအတွင်း လီဆူမျိုးနွယ်သည်လည်း မျိုးနွယ်တစ်ရပ် အဖြစ် အပါအဝင်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကချင်ပြည်နယ် မြောက်ဖျားတွင် တရုတ်ပြည်ဘက်သို့ ခြေမကျွံသော လီဆူမျိုးနွယ်များ ကချင်လူမျိုး များနှင့် ယနေ့တိုင် နှစ်ပေါင်းကာလ များစွာကပင် အတူတကွ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း တင်ပြ စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သဖြင့် တရုတ်ပြည် မှ ထွက်ပြေးလာသော လီဆူများကို ၁၉၅၄ အောက်တိုဘာလ ၁၇ တွင် အသိအမှတ်ပြု၍ ယနေ့ ဆဒုံး၊ ဝါးရှောင်၊ ဝိုင်းမော်၊ မန်ခိန်း စသော ဧရာဝတီမြစ်နဘေးတစ်လျှောက် ပြည်ထောင်စု ဘတ်ဂျက်ဖြင့် ပြန်လည်နေရာချထား စီမံပေးခဲ့ကြလေတော့သည်။

ဤဖြစ်စဉ်၏  နောက်ပိုင်းမှသာ လီဆူမျိုးနွယ်တို့ကို မြန်မာနိုင်ငံသား မှတ်ပုံတင်၌ လူမျိုးနေရာတွင် ကချင် ဟုအသိအမှတ်ပြုကာ နိုင်ငံသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဤသို့သော ကချင်ပြည်နယ် အမျိုးသား ခေါင်းဆောင် နှစ်ဦး၏ လိမ္မာပါးနပ်သော အဆိုကြောင့်သာလျှင် ယနေ့ ကချင်ပြည်နယ် အဝန်း လီဆူမျိုးနွယ်များ ပြန်လည် တိုးပွားလာကြသည်သာ အမှန်ဖြစ်ပေသည်။ ဤသို့မဟုတ်ရာ လီဆူမျိုးနွယ် များ ကချင်ပြည်နယ်တွင် အိမ်ထောင်စု လူဦးရေ ၁သာင်း မှ ၃သာင်း အဝန်းထက်ပို မရှိနိုင်ကြောင်း စာရေးသူမှ တွက်ဆ ခန့်မှန်းမိပါသည်။

ဂျိမ်းဖော့ အမည်နာမသည် ဘီစီ ၂၀၀၀-၁၅၀၀ဘီစီ ဝန်းကျင်ကြားကာလမှ တွင်လေခဲ့ပြီဖြစ်၍ ကချင် အမည်နာမသည် အေဒီ ၁၉ ရာစု ခေတ်နှောင်းတွင် အင်္ဂလိပ်တို့၏ ဂျာနယ်လ်လစ် စာမျက်နှာမှ ကမ္ဘ့ာသမိုင်းစာမျက်နှာအထိ တဖြေးဖြေး ထင်ရှားလာသော အမည်ဖြစ်သည်။

အဘယ်ကြောင့် လီဆူမျိုးနွယ်တို့အား ယော်ရင် ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြလေသနည်း? ✍

တိဗက် ဇန်လ်ဆူလူမျိုးမှ ဇန်လ်ဆူ အမျိုးသမီး များကို လက်ထပ်ယူကြရာ ညီကိုမျိုးနွယ်များ ခရန်ခူးမဂျွယ် ဆီသို့ရွေ့ပြောင်းသက်ဆင်းကြလေရာတွင် အတူတကွ လိုက်ပါလိုခြင်း မရှိတော့သော (လီဆူ အမည်ရမျိုးနွယ်) တို့သည် တိဗက်ပြည် တွင်ရေရစ်ကြလေသည်။ ထို၌ ကချင်လူမျိုးများ၏ ယဉ်ကျေးမှု မဏ္ဍိုလ်တရပ်ဖြစ်သော( Kahpu Kanau jahkurm. mayu dama jahkrum ai) တစ်နှစ်လျှင် တကြိမ် ညီအစ်ကိုအိမ်သားများ၊ ခမည်းခမက် တော်စပ်ကြသူများ မှ အငယ်များသည် အကြီးများဆီသို့ shat makun lit ရှဒ်မကွန်းလစ် (ယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာရှိသည်အတိုင်စ တွေ့ဆုံသည်။ ကောင်းကြီးခံယူရန် ရိုသေလေးစား အမှတ်ရလျက်ရှိကြောင်းဖော်ပြသည်၊ အနေဝေးသော်လည်း သွေးမအေးသွားစေရန်ဖြစ်သည်။) ဖြင့် သွားရောက် တွေ့ဆုံကြသည်။

ညီကိုသွေးချင်း မျိုးနွယ်များနှင့်အတူ ခရန်ခူးမဂျွယ် သို့ အတူဆင်းသက်သွားကြသော ဇာန်လ်ဆူ သွေးနှော ဂျိမ်းဖော့ မိသားစု များသည် တိဗက်ပြည်၌ နေရစ်သော အကိုကြီး လရှူ လထော် အား အစဉ်အလာ ရှိသည်တိုင်း တစ်နှစ် တကြိမ် နှစ်တိုင်းနှစ်တိုင်း သွားရောက် တွေ့ဆုံကြလေရာ အကိုကြီး ဖြစ်သူ လရှူလထော် မှ ညီငယ်အား Ma Yaw - Yaw Yin Wa ဟုခေါ်ရာမှ နောင်တွင် လီဆူများကို ယော်ရင် ဟု အမည်တွင်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပေသည်။) ယော်ရင် ၏ အနက်မှာ ယော်သည် အငယ်ဆုံးသောညီအား ခေါ်ဝေါ်သော ကင်ပွန်းဖြစ်သည်။ ရင် ၏အဓိပ္ပါယ်မှာ ပြန်လည်သည် (သို့) ပြန်လှည့်သည် (or) သမင်လည်ပြန် အမှတ်တရရှိသည်ကို ( ဂရင်ဝါအိုင် gayin wa ai) ပြန်လှည့်လာသည် ဟုပြောဆိုသည်။ 

 အစ်ကို လရှူ လထော် နှင့် ဒေသခွဲသွားသော်လည်း အကိုဆီသို့ ပြန်လည် နှုတ်ဆက်တတ်သော (ဗမာအခေါ် ကန်တော့သည်) ညီငယ် ဟုခေါ်သော် ယော်ရင် ဟုခေါ်ကာ သူ၏ညီငယ်အား ခေါ်သော နာမည်ဖြစ်သည်။

(နောင်တွင် ဤမျိုးနွယ်ကို ဇာန်လ်အမျိုးသမီးများကို လက်ထပ်ယူကြသူများကို အစွဲပြု၍ လီဆူ ဟုခေါ်လာကြခြင်းဖြစ်သည်။ လီဆူ နာမသည် ဇန်လ်ဆူ မှ သန္ဓေတည် ဆင်းသက်လာသော အမည်ဖြစ်သည်။ ဤ လီဆူမျိုးနွယ် တို့ကို အကိုကြီးဆီသို့ သွားရောက်တတ်သော အစဉ်အလာရှိသည်အတိုင်း လိမ္မာယဉ်ကျေးသော သိတတ်သော ညီငယ် အဖြစ် ဂရုဏာသက်သော (ချစ်စနိုးအမည် nickname ဖြစ်သည်) အမည်ဖြစ်သည်။

 ယော်ရင် 👉 ကဖူဝါ ဖန်လ်ဒဲ့ ရှဒ်မကွန်းလစ် ထဲ့ရောင် ကျေဂရင် ခုံးဂါးကျေအိုင် မာယော်

Kahpu wa hpang de shat makun lit hte rau chye gayin hkungga chye ai Ma Yaw Wa....Yaw Yi Wa ngu shaga shamying hkrat wa ai shakawn mying re.

လီဆူများ ယော်ရင် နာမည် မကြိုက်ကြတဲ့ တခြား အကြာင်းအရင်း ရှိရင် တိုက်ရိုက်ပြောခဲ့နိုင်ပါသည်။

ဤမျှ ကြင်နာသက်ရောက်သော ကင်ပွန်းကို မကြိုက်ရမည့် အကြောက်းအရင်း တခြားရှိလေလျှင် ထိုအကြောင်းမှာ အမှန် မဟုတ်ဘဲ ကျေးလက်ဓလေ့ ကြီးနိုင်ငယ်ညှင်း နှိမ်ချ ချင်၍ ကြံဖန် ပြောဆိုသော စကားသာလျှင် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

အထက်ဖော်ပြပါ အကြောင်းအရာများသည် မှန်ကန် ညီညွတ်သော သမိုင်းဝင် ဖြစ်စဉ်ကို ဖော်ညွန်းရခြင်းဖြင့် ညီကိုသွေးရင်း အချင်းချင်း အပြန်အလှန် သဘေထား ညီညွတ်စွာ ဥမကွဲ သိုက်မပျက် ရလေအောင် လူမျိုးတစ်ရပ်၏ စောင့်ထိန်း ကာကွယ် စောင့်ရှောက်အပ်သော အမွေအနှစ်ဂုဏ်သိက္ခာကို မြတ်နိုး တန်ဖိုးထားကြစေရန် ရည်သန်ပါသည်။

အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ပင် ဖြစ်ပေသော်ငြားလည်း ပုဂ္ဂုလ်ရေးနောက် တဇွတ်ကန်း မလျှောက်ဘဲ အမျိုးဂုဏ်သိက္ခာအလို့ဌါ စောင့်ထိန်းကာကွယ်အပ်သော တာဝန်သည် မျိုးနွယ်တိုင်းတွင် တာဝန်ရှိပေသည် မဟုတ်လော။ ဤသည်မှာ ဝတ္တရားသာလျှင် မဟုတ်၊ သမိုင်းပေး တာဝန်စင်စစ်ပင်ဖြစ်နေတော့ကြောင်းကို ရေးသား  ဖော်ပါအပ်ပါသည်။

Ref. 

#Root History of China

#Root History of Jinghpo

#Encyclopedia of China History 

#အများကြီးမဖော်ပြချင်😊 စိတ်ဝင်စားသူများ အမှန်တရားသိနိင်ရန် ဆက်လက်ကြိုးစား ရှာဖွေစေချင်ပါသည်။

#Photos - Google

Copy ယူပါက post ကိုပါ တစ်ပါတည်း ထည့်ပေးကြပါ။ 

Grau nna gaw Anhte Jinghpaw Wunpawng amyusha ni Copy post la nna, #Credit ni... #Link ni gaw n kam shalawm rai galaw law rai ma ai😥

#KRL hpe jawm pawn pa madi shadaw ya ai hku na share tik tik galaw ya marit 🙏

 

#KachinResearchLibrary 🏢

#Kachin Research Library

ပုံတွေမှာတော့ တိဗက်ပြည်က ဝတ်စားဆင်ယင်မှု အများဆုံးဖော်ညွှန်းလိုက်သည်။ လီဆူ ဝတ်စားဆင်ယင်မှု နှင့် တစ်ထပ်တည်း ဖြစ်တာကြောင့် လီဆူ ဝတ်စုံ ဆိုတာ သပ်သပ်မရှိပါဘူး။ ဆိုတော့အားဖြင့် နောက်ဆုံးပုံကိုပဲ လီဆူဝတ်စုံအမှန်ဖြစ်ကြောင်း အချေအတင် မတင်မကျ မငြင်းချင်ကြလေနှင့်။ 

📌

နိုင်ငံတော် အစိုးရ ကျောင်းမှာ သင်ပေးတဲ့ နိုင်ငံသုံး ဘာသာစကား မြန်မာလို ရေးသားဖော်ပြထားသည်ကိုပင် စကားလုံး ဝေါဟာရ အနက် နားလည်အောင် ဖတ်ပြီးမှ ကွဲလွှဲတဲ့ ခံယူချက်များ comments ရေးကြပါ။ စာကြောင်းကို ကျေအောင်အရင် မဖတ်ပဲ ရေးချင်တာဘဲ လျှောက်မရေးစေချင်ဘူး။ reply ပြန်ရှင်ပေးနေရတာ အချိန်ပန်းပါသည်။

📌

အချို့သော comments များအရ ပြန်လည်ဖြည့်စွပ်သည်။

ကမ္ဘာ့ မဟာ လွှမ်းမိုးမှု ကြီးမားသော စာအုပ်တစ်အုပ်ကို လက်ဆောင်အနေနဲ့ Ref. ထည့်ညွှန်းပေးလိုက်တာကိုတောင် အရင် မဖတ်ပဲ လိုလိုမယ်မယ် မရှိမဖြစ် ထုတ်ဝေထားရတဲ့ စာအုပ်တွေကို အားပြုပြီး ထုချေ ငြင်းဆိုကြလေသည်။ 

ထုချေ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း အချက်အလက် နှင့် အချေအတင်လုပ်ကာမှ တော်ရာကျပေမည်။ 

သို့သော် စာအုပ် စာပေ တိုင်းကို KRL မှ အင်မတန် တန်ဖိုးထားလျက် မြတ်နိုးဦးပန်ပါသည်။

တော်တန်ရုံ Ref. ညွှန်းရမည်ကို ဘဝင်မခိုက်။ အကြောင်းမှာ Facebook page သည် www.webpage များကဲ့သို့ မူပိုင် ရေးသားချက်များကို ကြပ်မတ် စစ်စ်ိပေးခြင်းမှ မရှိသေး။ webpage များတွင်ဆိုလျင် မူပိုင် အချက်အလက် ရေးသားဖော်ပြချက်များကို ကြပ်မတ်ပေးသောကြောင့် စေတနာ အကြောင်းအကျိုး မယုတ်လျော့။ fb.Page တွင်မူ မွန်မြန်လှသော Ref. များက်ို Copy ယူလို့ယူ။ စာမူများကို စုဆောင်းပြီး ထုတ်ဝေ ရောင်းစားလို့ ရောင်းစား။ စီးပွားရေး သမား၊ လက်သည်များကို ပံ့ပိုးရာပင် ဖြစ်ပေမည် မဟုတ်နည်း?

ထို့ကြောင့် စာရှုမိတ်ဆွေများကို သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ အရေးအသားများကို ဝေမျှ ဖော်ညွှန်း ရေးသားရလေခြင်းသာ အဓိက လုပ်ဆောင်ချက် ဖြစ်၍ ။ လက်ခံမည်။ ငြင်းဆိုမည် စသည်များသည် လူတိုင်း လူတိုင်း၏ အကျိုးဆက်သာလျှင် ဖြစ်ပေဖြစ်ကြောင်း ထပ်မံ ဖြည့်စွပ်ရေးသားလိုက်ပါသည်။

အများအားဖြင့် ၂၁ ရာစု ခေတ်သစ် လူငယ်များ Brainwash ကြောင့် အမှန်တရားကို လိုက်စားကြရန် တုံ့နှေးမနေစေချင်ကြောင်း ရှာဖွေ လေ့လာ မှု၌ အားသွန် ခွန်စိုက် ကြရန်လိုအပ်ချိန် ကျသင့်ပြီဖြစ်ကြောင်း နှိုးဆော်လိုက်ပါသည်။ 

စာများများ ဖတ်တာထက် စာအုပ်များများ ဖတ်တာက သင့်အား ပို၍ ထက်မြတ် (အမှန်တရားကို သိမြင်) စေနိုင်ပါမည်။

#KachinResearchLibrary 🏢

#Like #Share #Follow

Crd.

Copy.

Jidwi Tangbau.

Read more »

SHACHYEN SHAGA AI LAM

 SHACHYEN SHAGA AI LAM

Shachyen shaga ra ai lam

            Jinghpaw wunpawng amyusha ni a shachyen shaga ra ai lam gaw, mayu, dama hte kahpu kanau amyu ngu nna, ginrung hkusat lam nga re. Numla dinghku de tim, mayu daw ang ai jan hte sha, dinghku de mai ai htunghking tara nga ai re. Hpunau shada dinghku nmai de ai, kahkri ma hte dinghku nmai de ai. Kahkri ma hte dinghku de wa yang, yu htang ja hpaga bang ra ai.

            Dai gaw kaga amyusha ni hte n’bung ai, htinggaw myinghte rusai amyuhpe madu da lu ai amyusha a majaw re. Rusai amyu kaw pyi, Rusai Bawpanaw nga ga ai. Ga shadawn; Lahtaw Rusai nga yang “Lawhkum Lahtaw hte Kadaw Lahtaw”ngu ai Rusai Bawpa rai nna, Marip Rusai nga yang “Marip Kumja, Marip N-gang hte Marip Ningrang”ngu ai ni gaw Rusai Bawpa rai nga ai. Masha amyusha ni kaw gaw dai zawn re ai Rusai Bawpa nnga ai.

            Lahta na Rusai Bawpa ni a majaw daw-ang ai hku nna, “Hpu, Nau,Hkau, Tsa, Shu, Hkri” ngu tsun shachyen shaga ra ai. Daw ang ai hku shachyen shaga n’ra ai amyusha ni kaw gaw mying hpe sha san hkat nna, mying hpe gra gra ngu, tsun shaga hkat ai re. Dai majaw shachyen shaga ai lam hta, mying hte sha tsun shaga hkat n mai ai amyusha ni re. Shachyen shaga ai lam hta, “ Shu, Tsa, Ji, Hkri, Nau, Hpu, Ku, Wa, Moi” ngu tsun shaga hkat tim, shi hpe grau hkungga ra ai (sh) ngai hpe she grau hkungga ra ai ngu ai lam n nga ai. Shada maren mara hkungga manu shadan hkat ra ai htunghking she re.

            Ga shadawn;- nye a daidaw buga Mali-Hkrang Walawng kaw na, shat lusha sha sha ai hpawng hpe yu maram nna mahtai jaw lu ai. Dai gaw asak kaji ai wa hpe mi rai rai, asak kaba ai wa hpe mi rai rai, kadai hpe mung, shat makai (2) hpra ren rai yang, si htu makai mung (2) hpra ren hte, si ntsin wan mi hpra ren jaw ya let, maren mara garan gam jaw ai hpe mu lu ai re. Dai zawn re ai mabyin hpe ginchyum yu dat yang, shada da maren mara hkungga hkat ai lam hpe mu lu ai.

           Shachyen shaga ai lam hta, daw ang ai hku shachyen tsun shaga ra ai lam (15) nga ai.

(1) Kawa daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kawa a kahpu

- kawa a kanau

- kanu daw ang ai langai ngai a madu wa

(2) Kanu daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kanu a kana ba ni

- kanu a kanau num ni

- kawa daw ang ai langai ngai a madu jan

(3) Katsa daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu jan a kawa

- tinang madu jan a kawa daw ang ai ni

- kanu a kahpu kayung  hte kanam la kasha ni

(4) Kani daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu jan a kanu, kana hte kanau ni

- kahpu kanau ni a madu jan ni a kanu daw ang ai ni

- mayu kahkau ni a madu jan ni

(5) Kagu daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu wa a kawa

- kana jan a madu wa ni

- kamoi a madu wa

(6) Kamoi daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu wa a kanu

- kana kanau ni a kamoi daw-ang ai ni

- kawa a kanau kajan hte kawa a kamoi ni

(7) Kasha daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu jan madu wa a kasha ni

- madu wa a kahpu hte la kanau ni a kasha ni

- kana kanau ni a kasha ni

(8) Kashu daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kasha la kasha a kasha ni

- kasha num kasha a kasha ni

- kahkri daw ang ai jan a madu wa hte kasha ni

(9) Kahkri daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kasha num kasha ni a madu wa ni

- kagu daw ang ai ni a kana kajan ni

- madu wa a kana kajan ni a kasha ni

(10) Kahkau daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu jan a kahpu kayung ni

- kana kajan ni a madu wa hte kanau la kasha ni

- (la) kagu hte kamoi a kasha la kasha ni

- kani hte katsa a kasha la kasha ni

(11) Kaning daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu a kana kajan ni

- madu wa a kamoi ni

- kahpu kayung ni a madu jan ni

(12) Karat daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- madu jan a kana ni

- madu wa a kanau la kasha ni

- (la) kahpu ni a madu jan ni

(13) Kawoi dwi daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kawa a kanu ni

- kanu a kanu ni

- kani a kanu ni

(14) Kajum kaji daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kawa a kawa ni

- kanu a kawa ni

- kani a kawa ni

(15) Kanam daw ang ai hku shachyen shaga ra ai ni gaw;

- kasha a madu jan ni

- kasha a madu jan a kahpu kayung hte kanau kana ni

- madu jan a kanau num kasha ni

Read more »

SHADIP JAHPANG A LAM

 (A) Matsaw Ningtsang Du Ni Hpe Shangai Shaprat Ai Lam

            Moi shawng de, Ninggawn Chyanun(Matsaw Ningtsang yawng a kanu)hte Hpunggam Woishun(Matsaw Ningtsang yawng a kawa)gaw la kasha (5) hpe shawng shangai shaprat da ma ai da.

Dai yan nau ni gaw;

(1) Mu Sinlap Gam Uma

(2) Munu Naw Munang Gumhpan Du Ningsang

(3) Mu Ningshe La (shr) Mu La Latum

(4) Nbung Tu

(5) Hpanwa Ningsang Chyewa Ningchyang ni re.

Shannau ni kaw na, La Ntang wa mahtang rai nga ai, Hpanwa Ningsang Chyewa Ningchyanggaw, kanu kawa yan a mying hte, shannau ni yawng a mying hpe mung shamying tsun dan chye ai wa re. Dai hpang e shangai shaprat jat ai kanau ni gaw;

(6) Lamu Nang Hkunhpyi(Lamu Madai Nat)

(7) Ga Nang Sung Tari(Ga Madai Nat)

(Lamu Nang Hkunhpyihte Ga Nang Sung Tarigaw marun rai ma ai da.)

Dai hpang;

(8) Shinggyim Mashang(Shinggyim masha ni a kawa re.)

(9) Jijan KanuhteShan Wa Wahkungu ai marun hpe bai shangai sai. (Shan gaw Dusatni a kanu yan kawa tai wa sai.)

(10) Shanu Nen Ning Awnhte Shawa Nang Ninghkawnhpe shangai ai. (Shan gawnhkru aiNatni a kanu yan kawa tai wa sai.)

(11) Ninggawn Wa Magamhpe shangai ai. Ninggawn Wa Magamgaw Htang Gammahtang re.

(B) Shadip Nlung Lu La Ai Lam

            Shaning aten na ai hpang Dinghta Wayang Ga e, Shinggyim mashani hte N’hkru ai natni gaw lamuga kashun hkat nna, manghkang byin ma ai da. Dai manghkang hpe hparan na matu, Jan ShataMungkaw Jan Shata Rung(manghkang hparan hpawng) galaw ma ai. Dai manghkang hparan hpawng hta e, Munu Naw Munang Gumhpan Du Ningsanga kasha, Mahtum Mahtawa gaw tara agyigalaw ya ai. Dai Jan Shata Rungkawn Matsaw Ningtsang Du Nigaw, shinggyim masha ni, tinang hte seng ai lamuga hpe tara shangmadu la lu na matu dawdan ya sai. Dai dawdan dat ya ai matsun gaw, si mat wa sai Ninggawn Chyanun hte Hpunggam Woishun yan a tsawp sawm nrahpe lup na matu, shinggyim masha ni hpe matsun htet dat ai re.

            Dai tsawp sawm nra gaw nlung tawng hte ga tawng re da. Dai nlung tawng hte ga tawng hpe lup da ai dinghta ga shara hta, wan shing-yang htoi hkung kabrim wa ai. Shaloi e, n’hkru n kaja ai Nat ni mung, dai nlung tawng lup da ai shara de n sa sai. N hkru ai Nat ni mung dai wan shing-yang kabrim ai hpe mu nna, ndai dinghta ga gaw shinggyim masha ni hte she seng ai shara re, nga nna n sa gwi mat sai. N hkru n kaja ai Nat ni hpe mung, shinggyim masha ni kaw hpyilu hpyisha na matu ahkang jaw dat ai. Dai shani kawn Nat ni hpe toi jaw ai lam hpang sai re. Dai nlung tawng hte ga tawng hpe ga kaw lup shangun ai lachyum gaw, ga gaw Ninggawn Chyanunhte Hpunggam Woishunyan a hkumshan malai rai nna, tsawp sawm nra nlung gaw Chyanun yan Woishun a nrut nra malai rai nga ai. Dai galaw hkansa na matu jaw dat ai nlung tawng hte ga tawng hpe Shadip Lungngu nna, dai lup na matu tara jahkrat hpang ai hpe Jahpangngu ai re.

            Shadip hpan gaw (4) nga ai. (1) Chyanun yan Woishun a pungkum malai lup ai shadip lung hpe gaw, Mung Shadipngu ai. (2) Chyanun yan Woishun a sinda malai lup ai shadip lung hpe gaw, Uma Ga Shadipngu ai. (3) Chyanun yan Woishun a ginshang malai lup ai shadip lung hpe gaw, rusai lakung ni a Ninghtawng Shadipngu ai. (4) Chyanun yan Woishun a lahput malai lup ai shadip hpe gaw, rusai 2,3 ni a Mare Shadipngu ai. (5) Chyanun yan Woishun a lahkru tum malai lup ai shadip hpe gaw, Htinggaw langai hkrai a Kahtawng Shadipngu ai re.

 

(C) Shadip Lup Ai Hkrang

            Shadip lup ai kaw jai lang ai dusat ni gaw, U yi kasha, Wa yi hte Nga wuloi wu-pra ni hpe lang ai re. Shadip lup yang U mi rai rai, Wa mi rai rai, Nga wuloi mi rai rai, ali garai nlawt shi ai dusat hpe gata la nna, myi hte mun ni hpe shawng hkut kashin kau ra ai. Pu hte hkyi ni hpe mung shup nna atsawm kashin kau ra ai. Dai hpang laja lap ni hte makai kabaw hkut yang, din din wang di nna, htu tawn da ai nhkrun kaw lup bang ai. Dai ntsa kaw nlung kaba hte dip mara da ai.

            Shadip lup ai hpe Lamuga masat ai lam, Manau dum ai lam hte Hpyen majan rawt ai lam ni ht,a Shadip lup ai lam galaw ai re. Majan shadip lup yang, dai lup ai hkrung kanu hpe majan shara de n-gup mahka shayawn nna lup ai. Dai lachyum gaw; nhkru ai hpyen ni tinang hpang de ndu ai sha, tai hpyen hpang maga de du na matu re.

References

Published in Kachin

1. Facebook account name: Padang, Posted date: 11.Feb.2017.

2. Hkasha Uma Awng, Jinghpaw Wunpawng Sha Ni A Ningpawt Labau (The History Of The Origin Of Kachin People), Moon Offset, 3rdedition, Myitkyina,2013.

3. Chyang Maja Labau Ka Komiti, Ginru Ginsa Hkrunlam Hte Chyang Maja Labau Laika (The General History     Of Their Migration And Clan), Padang Offset, Myoma (78), Myitkyina,6.Sep.2017.

4. Kumhpoi Hkum Munu, Pasi Nhkum Amyu Ni A Labau Hkrang Nhprang, Computer script, 4. Apr.2013.

5. Nga Hkwi La Pa, Shapawng Yawng Sha Ni A Numwawn Numla Hpuja Bang Hkrang Htung Lai Hte Shaman Matan Ga Laika Buk, Computer Script, 2017.

6.Wabaw Zau Rip, Jinghpaw Mung hte Ngai, 6thcomputer script, 2014.

 

List Of Interviewees

No	Name	Age	Address	Date of interview
1	Dinglung Ja Naw	68	Shatapru, Myitkyina	6.Jun.2017 to 18.Mar.2018
2	Nbau Bum Zau Lum	65	Shatapru, Myitkyina	14.Oct.2017
3	Bawm Wang Ja Yaw	82	Shatapru, Myitkyina	21.Feb.2018
4	Shaleng Hkyet Gumja Awng	70	Shatapru, Myitkyina	22.Jun.2017 to 20.Feb.2018
5	Mairawn Lahpai Awng Jat	66	Shatapru, Myitkyina	11.Dec.2017
6	Karing Sing Gyi	84	Shatapru, Myitkyina	12.Feb.2018

Read more »

KABUNG DUM AI LAM

 KABUNG DUM AI LAM

            Moi shawng de shinggyim masha ni gaw nsoi nsa htum nna si mat ai ngu ai nnga ai da. Dai ten hte hta shinggyim masha ni hte hkusat nna nga ai Jan Shata Ga na masha ni gaw nsoi nsa htum nna si mat ai lam nga ai. Jan Shata masha ni langai ngai si mat yang, kabung dum manawt nna pyaw shalan ma ai da. Dai si poi shagu shinggyim masha ni hpe mung lasu su ma ai. Dai kabung ka manawt ai hpe shinggyim masha ni gaw grai yu sharawng mat ai.

            Hpang e gaw, shinggyim masha ni kaw ‘si poi’ ngu ai nnga tim, kabung dum mayu ma ai da. Lani mi gaw shinggyim masha ni lahpaw di sa ai kaw na wa wa yang, Galange rim sat kau da ai Chyahkai Kanulangai mi hpe mu nna, dai Chyahkai Kanuhpe mare de hpai wa ma ai da. Shinggyim masha ni mung, dai Chyahkai chyasi hpe mang shatai nna, kabung dum manawt na matu, Jan Shata Ga na masha ni hpe shana shaga ma ai. Dai shaloi Jan Shata Ga na ni gaw, shinggyim masha ni si poi galaw ai majaw na mau ma ai da. Raitim dai si poi de yu gaw yu sa yu sai. Shanhte shana tup kabung ka manawt tim, shinggyim masha si ai mang hpe nmu ma ai. Hpang jahpawt wa na hkyen yang she, pasi tsigut shamat masu su nna, gayin tam yu yang, hkaw-awn hte magap da ai Chyahkai Kanu chyasi langai mi hpe sha mu ma ai. Shanhte Jan Shata Ga de du yang, Shan Shata Du wa hpe dai lam tsun ai ma ai da. Dai shaloi gaw Jan Shata Du wa gaw; Agaa! Shinggyim masha ni grai nan si mayu a hka i.. nga nna, dai shani kawn, shinggyim masha ni hpe sin a ahkang jaw sai re da. Dai majaw kabung ka manawt ai hpe gaw, yawnhkyen poi kaw ka manawt ai htunghking tai wa sai re. Pyaw poi lamang ni hta gaw galoi mung nmai lang ai baw re.

Matsing la hpa:        :Ndai maumwi mausa hpe mahtai shapraw yu yang, kabung dum ka manawt ai lam gaw, “nsoi nsa htum nna si mat ai lam” hpe hpyi la ai lachyum mung byin wa ai. Hpang daw de dum ai lam gaw, “si mat wa sai kaji kawa sakkung ni kaw na chyeju wunli lu la na matu” hkungga nna dum shapyaw dat ai lam re.

Read more »

MANAU A LAM (ABOUT THE GRAND MANAU )

 

Manau Nau Ai Lachyum

            Dinghta Wayang Ga kaw e, Matsaw Ningtsang Ga na, Mu La Latumgaw Shingra Wa Kumja hpe Manau Dum ai lam sharin da ya ai. Dai shaloi Naushawng palawng jaw da ai hte Manau Shadung maka ni mung woi galaw sharin da ya sai. Nhkru ai Nat hpyen ni gaw shinggyim masha ni nga ai Dinghta Wayang Ga hpe, shanhte a shara re ngu nna, sha-nyen la mayu ma ai da. Dai nhkru ai Nat hpyen ni dinghta ga kaw nsa du na matu, Matsaw Ningtsa Duni gaw shinggyim masha ni hpe Shadip Nlung lup na lam matsun htet sharin ya ai. Dai Shadip Lung gaw din din re ai rai nna, Shadip lup na nhkun hpe mung, din din di masat nna, htu lup shangun ai. De a lachyum gaw mungkan ga din din re ai lachyum hte, dai Shadip Nlung lup ai shara hta Jan Wang zawn din din rai, htoi kabrim nga sai. Dai shara hta Matsaw Ningtsa Nat ni hpe myit dum na matu masat shadung byin wa ai re.

Manau Amyu Hpan Ni

(1) Sut Manau

Lusu nna dum ai Manau rai re. Dai Manau poi hta sa du lawm ai shawa masha shagu hpe kumhpa lama ma jaw ai.

(2) Kumran Manau

Shadip Du nta na kahpu kanau ni htingbyen pru yang, Shadip garan jaw ai Manau poi re. Lamu madai jaw ai kahpu kanau ni htingbyen pru yang, manau dum nna shadip garan jaw ai shaloi dum ai manau hpan re.

(3) Ninghtan Manau

Hpyen majan rawt hkyen yang n-gun ninghtan shabawn la na matu dum ai Manau re. Myit mang jahkrum la na matu ninggun ninghtan la ai manau re.

(4) Padang Manau

Majan dang nna wa yang, dum ai Manau re. Lamu madai nat ni yawng hpe chyeju dum nna dum ai manau re.                                         

(5) Ju Manau

Asak kung ai Du (shr) Du Jan langai ngai, si ai hpe makoi mayang ngut yang dum ai Manau re.

(6) Htingram Manau

Rusai langai hte langai ram wa na matu htingram ya ai shaloi dum ai Manau re.

(7) Dingshawn Manau

Lamu Shadip Du ni, nta ningnan dingshawn shang poi galaw yang dum ai Manau re.

(8) Kumrum Manau

Hkabra mat sai kahpu kanau ni bai hkrumzup yang dum ai Manau re.

(9) Nausawt Manau

Majan rawt sa hkyen yang, lana mi dang Nat (2) daram hpe sha jaw nna dum ai Manau re.

(10) Htinghtang Manau

Grai lusu nna sut Manau hta grau ai Manau re. Nta nbang hte npan kaw Manau Shadung jun nna htinghtang ka manawt nau ai Manau re.

(11) Hkridip Manau

Lamu Ga, Mare Kahtawng nnan lu la nna, U, Wa hte Naimam lusu wa ai shaloi dum ai Manau re.

(12) Roidu Kaput Manau

Asak naw hkrung nga ai ten hta Manau dum lai wa sai Du ni hpe lup makoi ngut yang, Karoi hpe run baw kau ngut sai hte dai shara hta Manau Shadung jun nna, shalan shabran ai hku Karoi kaput ai lamang galaw let dum ai Manau re.

(13) Hkindu Tep Manau (shr) Palam La Manau

Hkindu Tep ni zawn pyen kayawt hkawm ai hpe kasi la nna nau ai Manau re.

Matsing la hpa ;

Manau dum ai lam gaw Matsaw Ningtsang na, Hpan Wa Ningsang ngu ai Karai Kasang kaw  na chyeju wunli hpyi la ai lam re. Dai lamang galaw ai shaloi ninggam kaba (2) nga ai. Langai gaw N’hkru ai Nat ni hku nna, tinang hpe dingbai dingna njaw na matu shagu hkungga jaw let, toi gawt kau ai. Lahkawng ngu na gaw, Karai a kasa ni rai nga ai Madai Nat ni hpe shaga nna, shagu hkungga jaw ya let Hpan Wa Ningsang Karai Kasang kaw na chyeju wunli hpyi la ai lam re.

            Langai ngu na ninggam lamang hpe lit la galaw ya ai gaw Dumsa hte Hkringwa rai nna, lahkawng ngu na ninggam lamang hpe gaw Joiwa wa kawn lit la galaw ai re.

References

Published in Kachin

1. Facebook account name: Padang, Posted date: 11.Feb.2017.

2. Hkasha Uma Awng, Jinghpaw Wunpawng Sha Ni A Ningpawt Labau (The History Of The Origin Of Kachin People), Moon Offset, 3rdedition, Myitkyina,2013.

3. Chyang Maja Labau Ka Komiti, Ginru Ginsa Hkrunlam Hte Chyang Maja Labau Laika (The General History     Of Their Migration And Clan), Padang Offset, Myoma (78), Myitkyina,6.Sep.2017.

4. Kumhpoi Hkum Munu, Pasi Nhkum Amyu Ni A Labau Hkrang Nhprang, Computer script, 4. Apr.2013.

5. Nga Hkwi La Pa, Shapawng Yawng Sha Ni A Numwawn Numla Hpuja Bang Hkrang Htung Lai Hte Shaman Matan Ga Laika Buk, Computer Script, 2017.

6.Wabaw Zau Rip, Jinghpaw Mung hte Ngai, 6thcomputer script, 2014.

List Of Interviewees

No	Name	Age	Address	Date of interview
1	Dinglung Ja Naw	68	Shatapru, Myitkyina	6.Jun.2017 to 18.Mar.2018
2	Nbau Bum Zau Lum	65	Shatapru, Myitkyina	14.Oct.2017
3	Bawm Wang Ja Yaw	82	Shatapru, Myitkyina	21.Feb.2018
4	Shaleng Hkyet Gumja Awng	70	Shatapru, Myitkyina	22.Jun.2017 to 20.Feb.2018
5	Mairawn Lahpai Awng Jat	66	Shatapru, Myitkyina	11.Dec.2017
6	Karing Sing Gyi	84	Shatapru, Myitkyina	12.Feb.2018

Read more »