Labau kadun
Dinghta Wayang Ga kaw e, Shingra Wa Kumja gaw, Matsaw Ningtsang shayi sha, Mu Htu hpe hpyi la ai shaloi, Matsaw Ningtsang Du ni hpe hpuja hpaga jaw hpang ai. Dai hpang Ndawng Bum Ja Ra(Machyang Baw mare a jan shang maga de na bum) hpe Matsaw Ningtsang Du ni hpyi la ai shaloi, Ja U Hkawseng hte A-wang Chyingtawt hpe hpuja hpaga hku jaw da ya ma ai. Dai shani kaw nna, hpuja hpaga jaw ya hkat ai lam hpang wa sai. Dai lachyum ni gaw, Mayuamyu ni hpe Damaamyu ni gaw grai hkungga shareng ai lam re. Bai nna, tinang a madu jan hpe hkungga manu shadan ai lam gaw, Mayu aru arat yawng hpe hkungga ai lam rai nna, Madu jan mung, madu wa hpe hkungga manu shadan ai lam gaw,Dama aru arat yawng hpe hkungga ai lachyum rai nga ai.
Jinghpaw wunpawng sha ni num hpyi sa yang, num hpyi kasa ngu ai lawm ra ai re.Jinghpaw Wunpawng amyusha ni a hpuja hpaga jaw ya ai lam gaw, hkrang chyasi hku nre. Lamang kade law ai zawn rai tim, htaphtuk manu ai hku tsawmhtap hkra jaw bang mai ai re. Dai majaw atawng apa nlu bang ai lamang ni hpe gaw sawnsang ngu ai hku masat nna mai bang ai.
Ga shadawn; Magwi Kawng hpe gaw masha shagu nlu bang ai. Raitim Magwi Kawng a malai sawnsang hku nna gumhpraw kaji kajaw hte mi rai rai, “Magwi Kawng a malai hku masat hkapla ya mi” ngu nna hpyi lajin yang hkapla mai ai re. Dai gaw htunghking a manu dan ai kri ningli hpe shareng ai majaw re.
(A) Ningsin Ja Hpaga (shr) Num San Ja Hpaga
Mayu daw ang ai nta de num hpyi sa ai shaloi, lu na (sh) nlu na hpe nchye shi ai ten, ningsin chyipmak zawn raitim, Mayu nta kaw sa yang shawng hkungga lara nna gun jaw ai hpaga hpe Ningsin Ja Hpaga ngu ai re. Num hpyi ai shaloi Mayu ni kawn shayi num kasha njaw ya tim, Ningsin Ja Hpaga hpe bai nhtang jaw n ra ai. Mayu daw-ang ai nta hta gun jaw gun ya ai hku sha, masat hkungga ai lam re. Hpang e mabyin masa a majaw dinghku hka bra tim, Hpuja Hpaga bai jaw ai kaw mung daw wa shalawm nra ai re. Dai gaw Mayu ni hte matut mahkai hkusat ai lam hpe ndi nhka na matu re.
(i) Bwimung Bwitsang Gayen Hpaga
Lachyum: :Mayu nta de num hpyi sa ai shaloi, nta nhku de gayen nna shang sa ai lachyum re. Ndai Bwimung Bwitsang Gayen Hpaga gaw, mayu ningnan ni kaw sha jaw shalawm ra ai ja hpaga re.Ndai ja hpaga a matu nba yan hpe jai lang ai re.
(ii) Yu Nga Mayawn
(Shan chyahkraw (shr) Nga Chyahkraw, shanam hpe buchyung hte makai ai. Moi shawng de gaw Yu Chyahkraw hpe nan makai nna bang jaw ai re.
Lachyum: :Numwawn numla hpang ai lalik kaw na, Yu Ma Sam Nawhte Nga Ma Ja Panyan hpe gumhpawn makai gun sa ai lachyum re. Galoi mung ndaw nhka nna, myit su sari rawng ai dinghku num dinghku la byin wa na matu re.
(iii) Num San Bau(sanit hkam)
Lachyum: :Jinghku jingyu mare masha yawng hpe bau dum nna saw shana na matu, jaw ai lachyum re. Jinghku jingyu yawng hpe hkungga nna, shana ai lachyum mung re.
(iv) Gumhtung Gau Nhtu
Lachyum: :Dama ni hpyi na num kasha hpe shangai ai shaloi, shadai kadoi ai nhtu a malai hku nna shalawm jaw ya ai. Dama ni a matu shayi sha shangai shaprat ya ai majaw chyeju dum ai masat masa re.
(v) Sagu Panep
Lachyum: :Hpaga hta na Mayu Salang ni dung na matu gun sa ai hpaga re. Mayu nta ni a gawng malai hku nna, hpuja hpaga hta ai salang ni hpe grai shareng hkungga ai lam re.
(vi) N’hka Kin-yang
Lachyum: :Mayu Salang ni malut lu chye ai masha lawm yang, malut lu chyai let num jaw num ya lam jahka bawngban na matu re.
(vii) Gumhpraw Gawm
Lachyum: :Gumhpraw gawm hta ntsin lama ma bang lu let, num jaw num ya lam bawngban jahta na matu re.
(B) Liklai Sakse Mahtai
Num kasha kawn myit hkut nna Dama ni kaw wa na matu dawdan yang, liklai sakse lama ma hpe num kasha kawn jaw ra ai. Num kasha kawn jaw ai liklai sakse lu yang, la kasha wa kawn mung liklai sakse lama ma jaw ra ai.
(C) Ri Nhtu Hpaga
(i) Mayu Dingsa Hpaga (shr) Yu-Sa Ja
Lachyum: :Mayu dingsa wa kawn, numhpyi lam hta myit hkrum lawm ai hpaga lama ma lawm ra ai. Mayu dingsa wa kaw shawng hkungga lara hte numla ahkang hpyi nna, mayu dingsa wa jaw dat ja hpaga re.
(ii) Hpu Nga
Lachyum: :Mayu ni hpe Nga ningli jaw ai lachyum re. Nga wuloi wuyi hpe jaw bang ra ai.
(iii) Hpu Bau(shi lahkawng hkam Bau)
Lachyum: :Mayu dama hkusat lam hta pyaw ngoi gara na matu re. Kalang hkusat hpang sai hte shada galoi mung tsawra hkuhkau nga na matu re.
(iv) Hpu Sinat(Moi gaw Dumhpau Sinat hpe nan bang jaw ai.)
Lachyum: :Mayu hku nna dama ni kaw du pru ai hpyen hpe makawp maga gasat garum na matu re.
(v) Hpu Palawng(Yanghpau Lawng hpe Hpu Palawng hku nna jai lang ai.)
Lachyum: :Yanghpau lawng gaw galu ai rai nna, Mayu ni a aru arat mung galu kaba ai hte hpung shingkang danhkung na matu re.
(vi) Hpu Nba(Hpu Nba hku nna Lat-hkyik hpe jai lang ai.)
Lachyum: :Mayu dama shada da pawn ba hkat let, shimlum lam hpe shada da jaw ya lu na matu re.
(vii) Magwi Kawng man mi
Lachyum: :Magwi gaw hkumhkrang kaba ai dusat re ai sha n-ga, n-gun atsam mung grai rawng ai dusat re. Dai hte shingdaw nna mayu ni a aru arat ban hta hkumhkrang galu kaba nna, hpung shingkang dandawng let n-gun atsam kaba wa na matu re.
(viii) Shawa Nang Kachyi
Lachyum: :Ninggawn Shawa Nang Htung hpe sadi dung woi-awn sa na matu re.
(D) Num Rawt Ja Hpaga
(i) Kumhpa Nga
Lachyum: :Mayu ni galaw na num sharawt sha poi hta shat mai hku jai lang na matu jaw bang ai re.
(ii) Bau Lakhkawng(jahku hkam Bau)
Lachyum: :Mayu Dama hkusat lam hta grau ngwipyaw na matu shagup jaw ai lam re.
(iii) Nbat Raw Ja(Kanu Mayan Ja)
Lachyum: :Kanu kaw na chyudi jahka la ai lachyum re. Nbat raw ja hpaga hku nna ja kachyi (shr) ja lakan hpe jaw ai re.
(iv) Kaji Mun Ja
Lachyum: :Kajum Kaji ni hpe jaw ya ai Hpagare. Kajum Kaji ni kawn Sali wunli shaman jaw ai hpe hkamla lu na matu re.
(E) Hkungran Ja Hpaga
(i) Numshang Ja
Lachyum: :Dama ni a nta buga de shang du ai shaloi, Mayu ni hpe hkaptau hkalum la sai ngu nna jaw ai lachyum re.
(ii) Shagup Hpaga/Hkauya Ja
Lachyum: :Ri Nhtu hpaga kaw hkumtsup hkra jahpring ai hpaga lama ma re.
(iii) Shingma Malai Nga Kanu
Lachyum: :Num ningnam jan a gawng malai, Mayu ni hpe gawn lajang dawjau na matu re.
(iv) Ja Htaw Hpaga (shr) Ja Htaw Wutang(Moi gaw Gumra nan jaw ma ai.)
Lachyum: :Mayu ni Ja Hpaga ni hpe htaw la na matu re. Ja htaw wutang ngu ai gaw dawn ngut chyalu dumsu (shr) nga hpe ngu ai re.
(F) Wa Sumting Hpaga
Hpaga hta ngut ai lachyum hku nna jaw ai hpaga hpe Wa Sumting Hpagangu ai re.
(i) Rapdaw Gun Kumhpa
Lachyum: :Mayu manam ni hpe numbawn kumhpa jaw dat ai. (Sa du lawm ai mayu maga na masha, kaji kaba yawng hpe jaw ai re.)
*** Num Sharawt poi galaw ngut ai hpang, num ningnam sa sa ai de nhkan nna, mayu nta kaw dung ngam nga ai ni hpe Num Rawt Jahtawng (sh) Ngaw Ngaw Ja ngu nna, gumhpraw (sh) shan jahkraw hte tsa jaw ai.
Kungdawn Shingnoi
Kungdawn shingnoi baw ai shaloi, shingnoi lahkawng rai ra ai. Shingnoi langai hpe gaw shingnoi ningbaw ngu nna, shingnoi langai mi hpe gaw shingno ningnoi ngu ai re. Kungdawn shingnoi baw ai shaloi;
(1) Shingnoi ningbaw hta- makyit nba-1, num labu hte palawng man mi, ningwawt, bawbam, hkaili tum hkum hkra, na lakan hte nhtu n-gang langai ni bang ra ai. Dai hpe mayu ningbaw ni baw ra ai re.
(2) Shingnoi ningnoi hta- hkaili tum garan bang ra ai. Kaga htaphtuk ai di, ban, hkawan, lakung hte nhtu n-gang langai mi bang ra ai. Dai hpe mayu ni a kahpu kanau ni baw ai re.
Kungdawn Jaw Ai Lam
Mayu ni kawn mung dama ni hpe kungdawn hpaga ka-ang hkup bai nhtang jaw ya ra ai. Kungdawn jaw ai lachyum gaw, tinang a kajan hpe kamhtawng (tarG) garan jaw ya ai lachyum re. Jinghpaw wunpawng htunghking hta tinang a kajan hpe mayu nta kaw na nga manga sut gan n garan jaw ai. Kungdawn jaw sai hte tinang a kajan gaw mayu nta na sut gan kade mi nga tim shi hte n seng sai.
Kasa Hkringmang Shabrai
Kasa hkringmang ngu na marai lahkawng nga ai. Mayu maga na kasa hkringmang hte dama maga na kasa hkringmang re. Dai kasa hkringmang lahkawng hpe gaw kasa hkringmang shabrai hku nna gumhpraw jaw ma ai. Mayu maga na kasa hkringmang hpe gaw loi shagrau nna jaw ai re.
Matsing hpa: :Mi moi na Jinghpaw wunpawng sha ni a hpuja hpaga yaw ya hkat ai lam gaw, shada shareng nna jaw ya hkat ai lachyum re. Sharu shatsang hkat ai lam nre. Ga shadawn, tinang mare kahtawng hta, dinghku de ram tim, hpuja hpaga nlu ai ni hpe, Tinang mare kahtawng a Du ni nan hpuja hpaga bang garum nna dinghku de ya ai lam nga lai wa sai da.
