moi Marip Wa Kum Ja Magam wa a prat lakhtak hta shi woi awn let, Ningran Hkang Ga e KUMRAN MANAU dum nhtawm, kumran Tara hte Gumchying Gumsa Tara Masa ni hpe woi jahkrat dat wu ai.
Pang Wa Htan-gan hte nkau mi gaw, dai Gumchying Gumsa Tara Masa hte Kumran Tara hpe n ra sharawng ma ai majaw, "Maren mara, Du kata, tinang Magam, Wala Htanbam, Gumrawng Gumtsa nga nna nga mat sana" nga nhtawm, Chyai Hku Majoi de bai ginhtang nga mat masai. Shanhte nga pra ai dai buga ginra ting mung, "Gumrawng Gumtsa Mung" uphkang shingra tai wa sai.
Shingrai shaning Jaw prat law law wa "Gumrawng Gumtsa Mung" hte "Gumchying Gumsa Mung" nga nna, mungmasa uphkang ladat, myit shingwang jasat n bung ai hku, sat nat hkat let nga pra lai wa yu sai.
Shaning Jaw prat law law na wa jang, Gumchying Gumsa Mung maga de manghkang ni le hte le law wa
nna A.D 1550 grup-yin hkan kaw nna gaw Gumchying Gumsa Du Magam ni hpe Darat Daroi ni e gumlang ai, Gumlau Majan ni byin pru hpang wa sai rai nga ai.
Gumchying Gumsa Du Magam ni a shawng na mare daju gaw "Hkindu Yang Mare" rai na sai; dai Hkindu Yang mare kaw Gumlau Majan Kaba lahkawng lang byin lai wa sai lam labau hkai nga ma ai.
Dai hpang, Nding Mung (Nding Lapyen Tingsa Mung) kaw lahkawng masum lang numdaw nna Gumlau Majan (Gumlau Mung lu) bai byin lai wa sai lam Mali Hkrang Walawng bu ni ya aten du hkra labau naw hkai nga ma ai.
Gumlau Mung lu ni hta na kaba dik (sawng dik) ai majan rai nna, Sai hpundaw lwi ai dinghku majan kaba ni byin lai wa sai re lam chye lu ai.
Dai hpang, shaning (50) ning daram na ai hpang, A.D 1790 ning grup-yin ten hta, Mali Nmai Walawng na Lahpai Du ni hte Gumlau Hpyen Hpung ni laja lana bai gasat hpang wa masai re. Dai majan kaw mung, lahkawng maga na ni law law wa si hkrum hkala hkrum masai re.
Dai zawn re n hpru n mai ai sai hpundaw lwi ai dinghku majan kaba ni byin lai wa ai hpang daw kaw nna gaw, Jinghpo ni a Mungmasa Myit Jasat ni li loi galai shai wa/ su hprang wa ai lam ni nga wa sai ngu myit la mai nga ai.
Dai rai nna Hugawng Pa de gaw Gumchying Gumsa Du Magam ni Tara nau n shaja ai sha, Mung Du (12) myit hkrum let jawm uphkang ai ladat hpe lang hpang wa nga sai re.
{UAE hte Malaysia mungdan ni kaw ya du hkra lang nga ai mungup masa hte bung na nhten.!}
Dai ten hta; Gumrawng Gumtsa, Gumchying Gumsa hte Gumlau ni yawng hpe bunghkran lu ai Mungmasa Myit Jasat hte Mung uphkang ladat hpe myit sawn ai ni law law nga wa sai.
Mali Hkrang Walawng, Hugawng Du ni hte Gumlau Hpung ni kaw ndai lam hpe myit ai ni law law nga wa ai. Shanhte a myit manawng gaw,
"Amyusha ting a ningbaw ngu na wa hpe, Mungshawa ni myit hkrum baw gum let jawm lata san la na" ngu ai GUMSAN MAGAM LAI NINGLI MASA rai nga ai.
Dai ningbaw wa hpe GUMSAN MAGAM ngu shamying ai rai nna, GUMSAN MAGAM LAI NINGLI MASA kaw;
1. Gumsan Magam nga na,
2. Gumsan Magam wa woi awn ai Gumsan Asuya nga na
3. Gumsan Asuya magam gun ni nga na... ngu ai hpe myit hpang, jahta htingrat hpang wa masai re.
Dai hpang, A.D 1880 ning grup-yin ten hta Gumlau Hpyen Hpung ni ninggun bai gahkyin wa masai.
Mali Hka sinna hkran de gaw shanhte hpe shingla gasat na daram re Gumchying Gumsa Du Magam ni nau pyi n nga wa sai daram rai wa sai majaw, Sinpraw Hkran na, Lahpai Du ni, Nhkum Du ni, Maran Du ni hpe gasat sa wa na matu, Ri...Ninghtu, sinat machyu wan yam, hpyen luksuk mahkawng shinggyin wa masai.
Gumlau Hpyen Hpung ni shingrai nga sai lam na chye lu sai majaw, Sinpraw Hkran na Gumchying Gumsa Du Magam ni mung shada sahpaw la nna Gumlau Hpung ni hpe jawm ninghkap gasat na shajin tik tik rai wa ma ai.
Ya, majan dai garai n baw lu shi yang, majan baw wa na ningtawn e sha, A.D 1886 ning, November shata hta Colony Mung Maden Ingalik Hpyen Hpung ni gaw Jinghpo Mung hpe gasat zing madu la kau na matu Manmaw Mare de Hpyen ninggun kaba hte du shang bang wa masai.
Dai shi ga na shajang ai hte Jinghpo shada gasat hkat na lam hpe tawn kau da nhtawm, dai maigan hpyen hpe madaw shawng jawm gasat na matu lahkawng maga na ningbaw ningla ni bawngban jahkrup yu ma ai shaloi, lahkawng maga myit hkrum ai hte Ingalik hpe jawm ninghkap gasat sa wa ai gaw,1886 ning kaw nna 1926 ning du hkra rai nga ai.
1927 ning hta she Ingalik hte gasat ai ninghkap majan hpe shazim kau lu sai re.
Dai rai nna, A.D 1948 ning hta Ingalik a Colony prat kawn, lawt nhtawm Myen a Colony prat de bai du wa ai gaw ya daini du hkra rai nga saga ai.
Dai Myen ni dip up hkrum nga ai prat kaw na lawt lu na matu,1961 ning kaw nna KIO (Kachin Independent Organization) ngu ai Jinghpo Wunpawng Shanglawt Hpung hpe hpaw nhtawm, Myen hpe shingla gasat nga ai gaw, ya daini du hkra rai nga mali ai.
✍
Lungjung Tu Raw
2020 ning, October 18 ya
Hpakant, Uru Sengmaw Ga
Editor 👨💻
KRL Founder
#Kachin_Research_Library 🏢
Ginru Gunsa Uphkang lai npawt nhpang majun labau ni hpe MSIE - Mungmyit Sinli Institute Of Education hpaji program hta rau jawm hkaja sharin hkam la sa wa ga.
